Urlop rodzicielski i praca jednocześnie - przepisy
Pracownik przebywający na urlopie co do zasady nie powinien świadczyć żadnej pracy. Zasada ta nie dotyczy urlopu rodzicielskiego. Ten rodzaj urlopu może być łączony z pracą zarówno u pracodawcy, który udzielił urlopu jak i u innego.
Urlop rodzicielski jest rodzajem odpłatnego urlopu jaki przysługuje pracownikom w związku z urodzeniem dziecka. Celem udzielenia tego typu urlopu jest zwiększenie więzi pomiędzy rodzicami, a nowo narodzonymi dziećmi lub dziećmi przysposobionymi. Wszelkie kwestie dotyczące urlopu zostały zawarte w przepisach Kodeksu pracy. Urlop ma charakter dobrowolny. Może z niego skorzystać w czasie równoległym zarówno matka jak i ojciec dziecka w pełnym lub zmniejszonym wymiarze czasu w stosunku do tego jaki przewidują przepisy prawa pracy. Łączny wymiar urlopu rodzicielskiego obojga rodziców nie może przekroczyć wymiaru wskazanego w Kodeksie pracy. W sytuacji, w której jedno z rodziców dziecka pobiera zasiłek macierzyński za okres, który odpowiada okresowi urlopu rodzicielskiego, to nie jest to przeszkodą, aby drugi rodzic skorzystał z tego urlopu. Wtedy łączny wymiar urlopu rodzicielskiego oraz okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego nie może przekroczyć wymiaru urlopu wskazanego poniżej.
Jak stanowi art. 182.1a Kodeksu pracy obecnie po zmianach w 2023 roku pracownik ma prawo do skorzystania z urlopu rodzicielskiego po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu macierzyńskiego w wymiarze przypadającym na okres do:
41 tygodni – urodzenie jednego dziecka przy jednym porodzie
43 tygodni – urodzenie więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.
W przypadku rodziców dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mówi art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”urlop rodzicielski na sprawowanie opieki nad tym dzieckiem udzielany jest w wymiarze do:
65 tygodni – urodzenie jednego dziecka przy jednym porodzie
67 tygodni – urodzenie więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.
Do urlopu rodzicielskiego w przedstawionym wymiarze mają prawo łącznie obydwoje rodzice dziecka. Każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu. Prawo to nie może zostać przeniesione z jednego rodzica na drugiego. Rodzice mogą skorzystać z urlopu jednorazowo lub mogą go wykorzystać maksymalnie w 5 częściach. Czas na udzielenie urlopu rodzicielskiego upływa z końcem roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat. Pracownik ma prawo w każdym momencie przerwać urlop rodzicielski za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy.
Urlop rodzicielski, a zasiłek macierzyński
Pracownikowi za cały urlop rodzicielski przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku. Kobieta przebywająca na urlopie może złożyć wniosek o podwyższenie miesięcznego zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego do 81,5% podstawy jego wymiaru w terminie nie późniejszym niż 21 dni po porodzie. Ojcu dziecka za okres 9 tygodni przypadające na jego niezbywalną część urlopu przysługuje zasiłek w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Urlop rodzicielski, a praca u tego samego pracodawcy
Rodzice korzystają z urlopu rodzicielskiego po to, aby móc sprawować bezpośrednią opiekę nad dzieckiem. Osoba, która zdecydowała się na urlop rodzicielski może nadal pracować. Przepisy, które w tej chwili obowiązują w Polsce nie zabraniają świadczenia pracy podczas przebywania na tego rodzaju urlopie. Wystarczy złożyć do pracodawcy wniosek o umożliwienie świadczenia pracy przy jednoczesnym wykorzystywaniu urlopu rodzicielskiego. Warunkiem jest świadczenie pracy w wymiarze ½ etatu. Wniosek o urlop powinien zostać złożony w terminie nie przekraczającym 21 dni przed planowanym powrotem do pracy. Pracodawca nie ma obowiązku przychylić się do pisma złożonego przez pracownika. Oznacza to, że w przypadku odmowy pracownik musi dokonać wyboru czy będzie korzystał z urlopu rodzicielskiego czy też wróci do pracy na warunkach na jakich był zatrudniony do tej pory przy jednoczesnej rezygnacji z urlopu rodzicielskiego.
Jeżeli pracownik świadczy pracę na rzecz tego samego pracodawcy, u którego korzysta z urlopu rodzicielskiego, to taka sytuacja powoduje wydłużenie przysługującego mu urlopu. Mówi o tym art. 182.1f par. 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z przepisem, jeżeli pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego ze świadczeniem pracy u pracodawcy, który udzielił mu urlopu, to w takiej sytuacji urlop rodzicielski zostaje wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy jaką pracownik wykonuje w okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego lub jego części, ale nie dłużej niż do:
82 tygodni – urodzenie jednego dziecka przy jednym porodzie
86 tygodni – urodzenie więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie.
Okres, o który można wydłużyć czas trwania urlopu rodzicielskiego wylicza się poprzez pomnożenie liczby tygodni przez które pracownik korzysta jednocześnie z urlopu rodzicielskiego i wykonuje pracę u pracodawcy, który udzielił mu urlopu i wymiaru czasu pracy, którą pracownik wykonuje podczas bycia na urlopie rodzicielskim. Jeżeli praca z urlopem łączona jest tylko przez jakąś część urlopu, to wydłużenie wymiaru urlopu powinno proporcjonalnie obejmować tylko tę część urlopu rodzicielskiego. W sytuacji, kiedy po wydłużeniu wymiaru urlopu rodzicielskiego część urlopu nie będzie równa wielokrotności tygodnia, to wtedy udziela się go w dniach, a niepełny dzień nie jest brany pod uwagę.
Urlop rodzicielski, a praca u innego pracodawcy
Obowiązujące przepisy dopuszczają, aby pracownik przebywający na urlopie rodzicielskim mógł połączyć urlop z pracą wykonywaną na rzecz innego pracodawcy niż ten, który udzielił urlopu rodzicielskiego. W tym przypadku świadczenie pracy nie jest ograniczone wymiarem czasu pracy. Pracownik może ją wykonywać w dowolnym wymiarze etatu, czyli może pracować zarówno na pół etatu, ¾ etatu, cały etat. Praca wykonywana na rzecz innego pracodawcy nie może być ograniczona zakazem konkurencji. Poza tym łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą dla innego pracodawcy nie skutkuje wydłużeniem urlopu.
Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą – złożenie wniosku
Wniosek składany przez pracownika dotyczący łączenia urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy u tego samego pracodawcy, który udzielił urlopu powinien zawierać następujące dane:
imię i nazwisko pracownika
określenie wymiaru czasu pracy
wskazanie okresu, w którym pracownik będzie łączył korzystanie z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy
oświadczenie pracownika o zamiarze połączenia części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia urlopu z pracą, z określeniem wymiaru czasu pracy lub o braku takiego zamiaru.
Wniosek składa się w postaci papierowej lub elektronicznie w terminie, który nie może być krótszy niż 21 dni przypadające przed rozpoczęciem wykonywania pracy.
Pracownik ma obowiązek określić wymiar czasu pracy. Natomiast pracodawca powinien uwzględnić wniosek pracownika pod warunkiem, że będzie to możliwe z uwagi na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. Przy odmowie będzie musiał poinformować pracownika o jej przyczynie w formie papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku. Pracodawca odpowiedzialny jest za rozplanowanie czasu pracy w danych dniach oraz tygodniach w taki sposób, aby osoba przebywająca na urlopie nie przekroczyła wymiaru czasu pracy w ilości ½ etatu.
PRZYKŁAD Pani Justyna złożyła wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w terminie od 20 lutego 2022 roku. Pracownica zakończyła urlop 21 listopada 2022 roku i złożyła wniosek, aby od 22 listopada 2022 roku połączyć urlop rodzicielski ze świadczeniem pracy na rzecz obecnego pracodawcy.
Pani Justyna wykonując zgodnie z przepisami pracę na pół etatu połączoną z urlopem rodzicielskim wydłuża sobie urlop o dodatkowych 6 tygodni. Wygląda to tak, że przez 12 kolejnych tygodni będzie łączyła pracę na ½ etatu i urlop rodzicielski, a przez kolejne 6 tygodni będzie mogła skorzystać z pełnego urlopu rodzicielskiego bez konieczności łączenia go z pracą. W rezultacie urlop wyniesie: 12 tygodni + 6 tygodni = 18 tygodni x 7 dni = 126 dni.
W przypadku, gdyby pani Justyna chciała skorzystać z połączenia z wydłużonej części urlopu rodzicielskiego w wymiarze 6 tygodni z wykonywaniem pracy na ½ etatu, to urlop znowu zostanie wydłużony o kolejny czas do 12 tygodni, czyli 84 dni.
Podsumowanie
Obowiązujące przepisy nie zabraniają, aby można było połączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego ze świadczeniem pracy u dotychczasowego lub innego pracodawcy. Aby móc skorzystać z takiego rozwiązania u pracodawcy, który udzielił urlopu rodzicielskiego, pracownik musi złożyć stosowny wniosek do pracodawcy i uzyskać jego zgodę na połączenie urlopu ze świadczeniem pracy, która może być wykonywana w wymiarze nieprzekraczającym ½ etatu. Urlop rodzicielski łączony ze świadczeniem pracy u tego samego pracodawcy wpływa na wydłużenie wymiaru urlopu.
