Niektóre grupy podatników zobowiązane są do ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej. Za brak kasy rejestrującej podatnik naraża się na karę zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym.
Kto powinien dokumentować sprzedaż za pomocą kasy fiskalnej?
Art. 111 ust. 1 ustawy o VAT wskazuje, że podmiotami zobowiązanymi do prowadzenia ewidencji sprzedaży z zastosowaniem kas rejestrujących są podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Podatnicy mają obowiązek dokumentowania każdej czynności sprzedażowej w księgach rachunkowych.
W świetle przepisów Kodeksu karnego skarbowego (art. 53 par. 21) księgami są:
inne urządzenia ewidencyjne, które zgodnie z ustawą podatnik powinien posiadać, jak np. zapisy z kasy fiskalnej.
W każdym przypadku, w którym dany przepis kodeksu będzie wskazywał na księgi, to można uważać, że chodzi także o kasę fiskalną.
Kara za brak kasy fiskalnej
Podatnikowi za brak kasy rejestrującej zgodnie z Kodeksem karnym skarbowym grozi kara grzywny w zależności od okoliczności popełnienia czynu zabronionego. Par. 1 art. 60 Kodeksu karnego skarbowego zawiera zapis mówiący o tym, że każdy kto pomimo obowiązku nie prowadzi księgi naraża się na karę grzywny do 240 stawek dziennych. Zgodnie z ustawą o VAT, jeżeli podatnik zobowiązany jest do posiadania i posługiwania się kasą fiskalną i nie przestrzega tego obowiązku, to naraża się na karę grzywny za przestępstwo skarbowe. W sytuacji, w której podatnik popełni przestępstwo mniejszej wagi, to wymiar kary jest niższy. Taki czyn traktowany jest jak wykroczenie skarbowe.
Za przestępstwo mniejszej wagi zgodnie z art. 53 par. 8 Kodeksu karnego skarbowego uważa się czyn zabroniony mający cechy wykroczenia skarbowego o niskim stopniu społecznej szkodliwości czynu, do którego dochodzi w danej sprawie w związku zaistnieniem szczególnych okoliczności. Niski stopień społecznej szkodliwości czynu ma miejsce wtedy, kiedy należność publicznoprawna zostaje uszczuplona lub narażona jest na uszczuplenie w wysokości nieprzekraczającej 5 minimalnych wynagrodzeń w czasie popełnienia czynu. Dodatkowo okoliczności i sposób popełnienia czynu zabronionego nie mogą wskazywać na to, że jego sprawca w sposób rażący lekceważy porządek finansowo-prawny lub reguły związane z ostrożnością jaka wymagana jest w danych okolicznościach lub wtedy, kiedy sprawca dokonuje czynu zabronionego przedmiotu nieprzekraczającego kwoty niskiej wartości i dopuszcza się jego wykonania z pobudek, które powinny zostać uwzględnione.
Widać więc, że czasami trudno jest ocenić do jakiego rodzaju przestępstwa dochodzi w danym przypadku Wszystko zależy od okoliczności zachodzących w sprawie.
Prowadzenie kasy fiskalnej w sposób wadliwy i nierzetelny
Kwestie dotyczące uchybień związanych z prowadzeniem kasy fiskalnej zostały zawarte w art. 61 kodeksu karnego skarbowego. Jeżeli podatnik posiada kasę fiskalną, ale jednocześnie ewidencjonuje sprzedaż w sposób nieprawidłowy, to również podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych (par. 1). Z kolei par. 2 tego przepisu dotyczy czynu zabronionego mniejszej wagi, który traktowany jest jak wykroczenie skarbowe i również podlega karze grzywny.
Zgodnie z przepisami art. 53 par. 22 Kodeksu karno-skarbowego za księgę nierzetelną uważa się księgę prowadzoną niezgodnie ze stanem rzeczywistym. Natomiast par. 23 tego przepisu wskazuje, że księga wadliwa to taka, która prowadzona jest niezgodnie z przepisami prawa. Odnośnie wspomnianych kwestii warto przytoczyć treść wyroku wydanego przez Sąd Okręgowy w Poznaniu, nr IV Ka 796/17 z dnia 20 lutego 2020 roku, w którym sąd napisał, że oskarżony może mieć przypisane popełnienie czynu z art. 61 Kodeksu karnego skarbowego, tylko w sytuacji kiedy zostanie mu udowodnione, że chciał on lub przynajmniej przewidywał możliwość popełnienia czynu i godził się, aby prowadzić księgi w sposób nierzetelny, posługiwać się nierzetelnymi fakturami przez co mógł wprowadzić w błąd urząd skarbowy.
Sprzedaż poza kasą fiskalną – art. 62 Kodeksu karnego skarbowego
Jeżeli podatnik posiadający kasę fiskalną prowadzi sprzedaż z jej pominięciem, to również naraża się na karę. W tym przypadku obowiązkiem przedsiębiorcy jest wydanie nabywcy paragonu fiskalnego lub faktury za każdą dokonaną sprzedaż.
Dokument może być wystawiony w postaci:
papierowej
elektronicznej (za zgodą nabywcy) i przesłany w sposób uzgodniony z nabywcą.
Podsumowując, jeżeli sprzedaż prowadzona jest z pominięciem kasy rejestrującej i sprzedawca nie wyda nabywcy dokumentu będącego jej potwierdzeniem w postaci paragonu lub faktury, to tym samym popełnia czyn zabroniony i naraża się na karę.
Niedopełnianie obowiązków w zakresie wystawiania faktur i rachunków za wykonane świadczenia § 1. Kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych. § 2. Kto fakturę lub rachunek wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem się posługuje, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku, albo obu tym karom łącznie. § 2a. Kto fakturę lub rachunek wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem się posługuje, a kwota podatku wynikająca z faktury albo suma kwot podatku wynikających z faktur jest małej wartości, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. § 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew obowiązkowi nie przechowuje wystawionej lub otrzymanej faktury lub rachunku, bądź dowodu zakupu towarów. § 4. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew przepisom ustawy dokona sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej, stwierdzającego dokonanie sprzedaży. § 5. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1-4 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Sprzedawca może uniknąć kary za popełnienie czynu zabronionego pod warunkiem, że powiadomi o tym fakcie organ powołany do ścigania i ujawni okoliczności czynu oraz osoby, które brały udział w jego popełnieniu. Innymi słowy złoży tzw. czynny żal, a także naprawi wszelkie uchybienia.
Podsumowanie
Sprzedawca ma obowiązek ewidencjonowania sprzedaży dokonywanej na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych na kasie rejestrującej oraz zobowiązany jest każdorazowo do wydania dokumentu potwierdzającego sprzedaż, czyli paragonu fiskalnego lub faktury. Jeżeli sprzedawca zaniedba ten obowiązek i dokona sprzedaży z pominięciem kasy fiskalnej oraz nie wyda nabywcy paragonu lub faktury, to naraża się na karę grzywny za przestępstwo skarbowe lub za wykroczenie skarbowe.
