Odwiecznym problemem wielu firm jest ciągła rotacja pracowników, dlatego przedsiębiorcy podejmują różne kroki, aby jak najskuteczniej zapobiec temu zjawisku. Istotne w tej kwestii jest rozpoznanie przyczyn, które są powodem odchodzenia z pracy.
Rotacja pracowników oznacza wymianę osób zatrudnionych na danym stanowisku i wykonujących pracę z nim związaną. Polega na odchodzeniu lub zwalnianiu zatrudnionych osób. Rotacja występuje w każdej firmie i jest nieunikniona. Może być dobrowolna lub wymuszona. Dobrowolna ma miejsce wtedy, kiedy pracownicy sami rezygnują lub zmieniają pracę na bardziej dla nich korzystną. Z kolei wymuszona to taka, kiedy pracodawca rozwiązuje umowę z pracownikiem, np. z powodu redukcji etatów bądź niezadowolenia z pracy danego pracownika. Może wynikać także z przechodzenia pracowników na emeryturę. Dla pracodawcy zawsze wiąże się z dodatkowymi kosztami oraz czasem jaki musi poświęcić na znalezienie i wdrożenie do pracy nowych osób. Wysoka rotacja, zwłaszcza dobrowolna może być powodem do niepokoju, a także przeprowadzenia analizy, ponieważ najprawdopodobniej oznacza błędy popełniane przez pracodawców w zakresie zarządzania. Rotacja dobrowolna obejmuje swoim zasięgiem zarówno odejścia z korzyścią dla firmy, jak i takie, które mają negatywny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. W pierwszym przypadku odejście z pracy osób mających niską motywację oraz słabe wyniki w pracy jest korzystne z punktu widzenia pracodawcy, który pozbywa się mniej wydajnych pracowników. Odejścia mające negatywny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa wynikają z rezygnacji z pracy pracowników, których trudno jest zastąpić nowymi o takich samych lub nawet wyższych kwalifikacjach, a także przez osoby osiągające wysokie wyniki na danym stanowisku.
Rotacje pracowników - rodzaje
Występuje kilka typów rotacji pracowników. Każdy rodzaj zależy od przyczyny odejścia z pracy. Rotacja może być:
pożądana - związana ze zwolnieniem lub rezygnacją osób, które osiągały niskie wyniki i były nieefektywne w wykonywaniu powierzonych im czynności oraz nie były odpowiednie na danym stanowisku
niepożądana – związana z rezygnacją z pracy osób posiadających wysokie kwalifikacje i duże doświadczenie, co przekłada się na wysoką efektywność. W większości przypadków oznacza dla firmy pewne straty
dobrowolna – pracownicy sami decydują o odejściu z pracy
wymuszona – pracodawca decyduje się na rozwiązanie umowy z danym pracownikiem, np. na podstawie zwolnienia dyscyplinarnego, czy nieprzedłużenia z nim umowy
możliwa do uniknięcia – w celu zapobieżenia rotacji wdrażane są nowe rozwiązania w zakresie zasobów ludzkich, jak motywowanie pracowników, podwyżki, awanse itp.
niemożliwa do uniknięcia – pracodawca nie ma wpływu na wzrost rotacji pracowników, co może dotyczyć indywidualnej sytuacji pracownika, jak przykładowo przeprowadzka do innego miasta lub kraju.
Rotacja pracowników – czy można ją zmierzyć?
Pracodawca w celu przeprowadzenia okresowej analizy zatrudnienia może zmierzyć wielkość rotacji pracowniczej za pomocą wskaźników KPI, takich jak:
wskaźnik rotacji zatrudnienia – stosunek liczby zwolnionych osób lub odchodzących z firmy w danym okresie do liczby osób zatrudnionych. Pod uwagę brane są też osoby odchodzące na emeryturę, rentę itp.
wskaźnik rezygnacji z pracy – stosunek liczby pracowników składających wypowiedzenia w danym okresie do liczby osób zatrudnionych
wskaźnik zwolnień z pracy – stosunek liczby pracowników zwalnianych przez pracodawcę do liczby osób zatrudnionych.
Wysokość wskaźnika rotacji pracowników zależy między innymi od specyfiki danej branży. Im niższa wartość mierników tym firma jest w lepszej sytuacji. W Monitorze Rynku Pracy zamieszczane są raporty dotyczące zatrudnienia i zmiany pracodawcy. Raport z 2022 roku zawiera dane informujące, że w okresie półrocznym pracodawcę zmienia aż 21% pracowników. W większości dotyczy to mieszkańców dużych miast, kierowców, sprzedawców, inżynierów, pracowników z branży handlowej, logistycznej, telekomunikacyjnej oraz IT.
Jakie mogą być przyczyny dużej rotacji pracowników?
Pracodawca, u którego w firmie występuje duża rotacja pracowników powinien jak najszybciej znaleźć przyczynę takiego stanu rzeczy i wprowadzić działania naprawcze. Poniżej znajduje się kilka powodów, które mogą być przyczyną wysokiej rotacji pracowników:
małe możliwości rozwoju zawodowego lub całkowity ich brak – spora ilość zatrudnionych osób posiada potrzebę rozwijania swoich umiejętności, dlatego pracodawca mając na uwadze takie potrzeby pracowników powinien stworzyć im możliwość dokształcania
zbyt duże obciążenie pracą oraz stres – czasami pracodawcy zachęcają pracowników do ciągłej pracy po godzinach, cały czas dokładają im nowe obowiązki, dodatkowo wywierają presje na pracownikach, co często ma wpływ na utrzymanie zdrowej równowagi pomiędzy wykonywaniem pracy, a życiem prywatnym i może prowadzić do wypalenia zawodowego, co z kolei może być przyczyną narastającego niezadowolenia. W konsekwencji pracownicy nie mają motywacji do bardziej efektywnej pracy, coraz częściej są zmęczeni i w końcu rezygnują z pracy
zbyt niskie wynagrodzenie oraz brak podwyżek – jeżeli pracownik o wysokich kwalifikacjach i wielu posiadanych umiejętnościach będzie nieodpowiednio, a więc za nisko wynagradzany może zacząć myśleć o zmianie zatrudnienia na bardziej dla niego atrakcyjne. Dodatkowo, jeżeli pracodawca nie będzie doceniał pracowników wykorzystując w tym celu przykładowo element podwyżki to pracownik może pomyśleć, że nie ma uznania u danego pracodawcy, co w efekcie może przełożyć się na mniej efektywną pracę, a w konsekwencji może doprowadzić nawet do zwolnienia z pracy
brak uznania – pracownik powinien być doceniony w pracy. Jednak czasami sama podwyżka to może być za mało. Pracownikom często zależy na tym, aby pracodawca uznał ich pracę nie tylko w formie materialnej, ale również przez udzielenie pochwały
konflikty – praca z ludźmi czasami bywa trudna. W miejscu pracy ścierają się różne charaktery jak i opinie, co w konsekwencji może wywoływać konflikty, a to może wpływać na jakość pracy oraz ogólne samopoczucie pracowników. Pracodawca powinien unikać takich sytuacji i dlatego musi na bieżąco starać się rozwiązywać istniejące problemy.
Pracodawcy, którzy chcą w znacznym stopniu ograniczyć rotację pracowników powinni skupić się przede wszystkim na spełnianiu ich potrzeb w myśl zasady, że zadowolony pracownik to dobry pracownik z większą motywacją do pracy osiągający dobre wyniki w pracy, który myśli o tym, aby związać swoją przyszłość z obecnym przedsiębiorstwem.
Rotacja pracowników – zapobieganie
Pracodawca w miarę możliwości powinien starać się zapobiegać nadmiernej rotacji pracowników. W tym celu wskazane jest, aby:
stworzył odpowiednie warunki pracy i zachęcał pracowników do ciągłego podnoszenia kwalifikacji - stosowanie zachęt do udziału w konferencjach, spotkaniach branżowych oraz szkoleniach. W tym zakresie pomocne mogą okazać się udzielone dofinansowania z przeznaczeniem na szkolenia pracowników
zapewnił uczciwy system wynagradzania – poziom wynagradzania pracowników na poszczególnych stanowiskach powinien być przejrzysty i mniej więcej na poziomie ogólnej średniej krajowej. Przy ustalaniu wynagrodzenia pracownika pod uwagę powinny być wzięte takie elementy, jak: doświadczenie mierzone w latach, osiągnięcia zawodowe, posiadane certyfikaty, wykształcenie itp. Dobrym pomysłem wydaje się być wprowadzenie systemu premiowania
wyznaczył zrozumiałe, a zarazem realistyczne cele – dobrze, jeżeli przedsiębiorca wykorzysta w tym celu wskaźniki efektywności
zdefiniował własne EVP, czyli Employee Value Proposition – chodzi o wskazanie powodów, dla których pracownik chce pracować w danym przedsiębiorstwie. Określenie EVP może przynieść przedsiębiorcy określone korzyści
zintegrował zespół – pozytywne relacje pomiędzy pracownikami mają bezpośredni wpływ na zadowolenie z pracy przez pracowników. Dobrym pomysłem jest organizowanie dla pracowników wyjazdów integracyjnych, jak np. wspólna wycieczka, różnego rodzaju eventy itp.
przekazał pracownikom do wypełnienia ankietę pracowniczą dotyczącą warunków pracy – poprzez ankietę pracownicy mają możliwość wyrażenia własnych potrzeb jak również mogą wskazać pewne braki występujące w sposobie zarządzania przedsiębiorstwem. Za pomocą ankiety pracownicy mogą wypowiedzieć się na różne tematy anonimowo i jednocześnie mogą zwrócić pracodawcy uwagę na pewne niedociągnięcia. Dzięki przeprowadzonej ankiecie pracodawca ma szansę dowiedzieć się co robi źle, z czego pracownicy są niezadowoleni, a co im się podoba w danej firmie. Poprawa warunków zatrudnienia może mieć bezpośredni wpływ na atmosferę panującą w przedsiębiorstwie, a także pozwala wyeliminować niepotrzebne konflikty. Dodatkowo pracodawca pokazuje w ten sposób, że zdanie oraz opinia pracowników są dla niego ważne
opracował dobrą strategię rekrutacyjną – dobrze stworzona strategia rekrutacyjna daje przedsiębiorcy możliwość wybrania jak najlepszych kandydatów na pracowników na dane stanowisko w firmie. Istotne jest też opracowanie atrakcyjnej i konkurencyjnej oferty, która będzie w stanie przyciągnąć do firmy odpowiednich kandydatów na dane stanowisko.
