Jak uniknąć podatku przy dziedziczeniu firmy?

Całkowite zwolnienie od podatku obowiązuje w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo jest dziedziczone przez osoby zaliczane do najbliższej rodziny. Jednak dziedziczenie przedsiębiorstwa to skomplikowana sprawa, szczególnie gdy dotyczy osoby niespokrewnionej albo osoby zaliczanej do dalszej rodziny.

Dziedziczenie przedsiębiorstwa a podatek

Dziedziczenie składników majątkowych, które znajdują się na obszarze Polski, wiąże się z obowiązkiem uregulowania podatku od spadków i darowizn. Ta zasada dotyczy się także składników przedsiębiorstwa.

Art. 5 ustawy SD wskazuje, że obowiązek podatkowy jest nałożony na spadkobiercę. Z kolei art. 6 ust. 4 ustawy SD przekazuje szczegółowe informacje o sytuacji, gdy nabycie niezgłoszone do opodatkowania zostało potwierdzone pismem. W takim przypadku obowiązek podatkowy obowiązuje od momentu przygotowania pisma. Pismem może być orzeczeniem sądu i wtedy obowiązek podatkowy powstanie w momencie uprawomocnienie się orzeczenia. Jeżeli nabycie darowizny nie było opodatkowane, obowiązek podatkowy przypada na moment powołania przez podatnika faktu nabycia. Formalności muszą zostać wykonane przed organem podatkowym.

Kiedy dziedziczenie odbywa się w tak zwanej zerowej grupie podatkowej, można skorzystać z przysługującego prawa do całkowitego zwolnienia od podatku, jednak po spełnieniu konkretnych warunków. Osoba obdarowana musi złożyć u naczelnika US zgłoszenie SD-Z2 i musi tego dokonać w terminie 6 miesięcy. Art. 4a ustawy SD wskazuje, że grupa podatkowa 0 to małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym oraz macocha.

Zgodnie z przepisami można zastosować zwolnienie, pod warunkiem że w momencie nabycia nabywca miał obywatelstwo polskie albo obywatelstwo kraju należącego do Unii Europejskiej, albo państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – albo mieszkał na obszarze RP bądź obszarze wymienionych krajów.

Bezdzietne małżeństwo a dziedziczenie

Dziedziczenie przedsiębiorstwa jest opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn, jednak od tej zasady istnieje jeden wyjątek, a mianowicie przekazanie spadku najbliższemu członkowi rodziny.

Dziedziczenie przedsiębiorstwa przez osoby niespokrewnione

Przedsiębiorstwo może zostać odziedziczone także przez osoby, które nie są rodziną. W takiej sytuacji zwolnienie opisane w art. 4a ustawy SD nie obowiązuje. Jednak nie ma przeciwwskazań, żeby skorzystać ze zwolnienia wskazanego w art. 4b ustawy SD.

Przepis wskazuje, że od podatku nabycia w drodze dziedziczenia albo zapisu windykacyjnego własności przedsiębiorstwa, albo udziału w nim zwalnia się osoby fizyczne, jeżeli:

• nabywca zgłosi nabycie własności przedsiębiorstwa albo udziału w nim właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy, liczonych od momentu uprawomocnienia orzeczenia sądu, potwierdzającego nabycie spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia albo wydania europejskiego zaświadczenia spadkowego – do zgłoszenia potrzebny jest formularz SD-ZP,
• prowadzenia przedsiębiorstwa będącego przedmiotem dziedziczenia przez nabywcę przez minimum 2 lata, liczone od dnia jego nabycia.

Zaakceptowana zostanie również sytuacja, kiedy przedsiębiorstwo zostanie w całości wniesione w formie wkładu do spółki, a uzyskane udziały albo akcje nie zostaną zbyte przez minimum 2 lata, liczone od dnia uzyskania własności przedsiębiorstwa albo udziału w nim.

Zgłoszenie o nabyciu własności przedsiębiorstwa odbywa się przy pomocy formularza SD-ZP.

W dokumencie muszą pojawić się takie informacje:

• data nabycia,
• data powstania obowiązku podatkowego,
• miejsce i cel składania zgłoszenia,
• dane identyfikacyjne i aktualny adres zamieszkania podatnika obowiązanego do złożenia zgłoszenia,
• dane identyfikacyjne i ostatni adres zamieszkania spadkodawcy,
• tytuł i przedmiot nabycia oraz wielkość nabytego udziału w przedsiębiorstwie,
• rodzaj dokumentu potwierdzającego nabycie,
• dane dotyczące rzeczy lub praw majątkowych wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa, w tym ich wartość rynkową,
• podpis nabywcy (pełnomocnika).

Przedstawione zwolnienie znajduje się w ustawie z 25 listopada 2018 roku. Wprowadzenie nowelizacji miało na celu ułatwienie nabywania przez spadkobierców jednoosobowych przedsiębiorstw bez konieczności regulowania podatku. Brak obciążeń podatkowych to niewątpliwa korzyść dla następnego pokolenia i zachęta do przejmowania i kontynuowania działalności.

Warto zwrócić uwagę, że przepis nie wskazuje, jaki jest krąg spadkobierców, którzy mogą skorzystać ze zwolnienia. Oznacza to, że prawo jest dedykowane osobom zaliczanym do 0 grupy podatkowej oraz osobom, które nie są wcale spokrewnione ze spadkodawcą.

Zwolnienie dotyczy nabycia przedsiębiorstwa osoby fizycznej albo udziału w nim. Przedstawionych zasad nie można z kolei zastosować do spółek z o.o. i innych rodzajów.

Osoba, która nabywa przedsiębiorstwo, ale nie należy do rodziny, musi przekazać tę informację do US w wyznaczonym terminie i zostaje zobligowana do prowadzenia firmy przez co najmniej 2 lata. To warunki pozwalające na uniknięcie obowiązku płacenia podatku.

Kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa jako warunek skorzystania ze zwolnienia

Zwolnienie z opodatkowania nabycia przedsiębiorstwa dotyczy zarówno całej firmy, jak i kontynuowania działalności (opcjonalnie wniesienia do spółki). Przepisy nie mają odniesienia do nabywania części składników majątkowych.

Trzeba jednak podkreślić, że w ustawie SD nie znajduje się definicja przedsiębiorstwa, co oznacza, że zastosowanie ma definicja art. 55 (1) Kodeksu cywilnego. Zgodnie z przepisami przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych dedykowanych do prowadzenia działalności gospodarczej.

Przedsiębiorstwo obejmuje przede wszystkim:

• oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo bądź jego wyszczególnione części (nazwa przedsiębiorstwa),
• własność nieruchomości lub ruchomości, wliczając do tego urządzenia, materiały, towary i wyroby, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,
• prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości, lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,
• wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,
• koncesje, licencje i zezwolenia,
• patenty i inne prawa własności przemysłowej,
• majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,
• tajemnice przedsiębiorstwa,
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Aby skorzystać ze zwolnienia, przedmiotem dziedziczenia musi być całe przedsiębiorstwo. W przypadku dziedziczenia pojedynczych elementów nie ma możliwości kontynuowania działalności firmy, co jest jednym z warunków zwolnienia podatkowego. Jednak po spełnieniu wymaganych warunków, zgodnych z art. 4b ustawy SD podmiot dziedziczący nie musi regulować podatku, co jest dla niego bardzo korzystne.

Data publikacji: 2023-05-01, autor: FakturaXL