Likwidacja działalności, jak rozliczyć pracowników?

Podjęcie decyzji o zamknięciu firmy nie jest łatwe, a do tego obwarowane wieloma obowiązkowymi działaniami.  Powodem zakończenia działalności może być zarówno wszczęte postępowanie upadłościowe, jak i likwidacyjne lub sprzedaż firmy. Jakich formalności musi dopełnić przedsiębiorca, który chce zamknąć firmę i co się dzieje z pracownikami?

Zamknięcie działalności gospodarczej – w jaki sposób wypowiedzieć stosunek pracy zatrudnionym osobom?

Ogłoszenie upadłości albo wszczęcie postępowania likwidacyjnego i przekazanie tej informacji pracownikom nie jest równoznaczne z rozwiązaniem stosunku pracy. W trakcie zamykania firmy przedsiębiorca ma obowiązek wypowiedzieć stosunek pracy każdej z zatrudnionych osób albo opcjonalnie rozwiązać go za porozumieniem stron.

Wypowiedzenie omowy o pracę należy przygotować w wersji pisemnej i podać w nim:

• okres wypowiedzenia,
• termin, na jaki obowiązuje,
• pouczenie o prawie odwołania się do sądu pracy.

Jeżeli pracodawca podpisał z pracownikiem umowę na czas nieokreślony, w wypowiedzeniu należy zawrzeć także przyczynę rozwiązania.

Jak długi jest okres wypowiedzenia?

Rozwiązując umowę o pracę za wypowiedzeniem, można wskazać kilka terminów, jakie obowiązują. To czas, kiedy zatrudniona osoba jest zobowiązana pracować dla przedsiębiorcy:

• dla umowy na okres próbny:
  • 3 dni robocze, pod warunkiem że okres próbny nie jest dłuższy od 2 tygodni,
  • 1 tydzień, gdy okres próbny mieści się w przedziale od 2 tygodni do 3 miesięcy,
  • 2 tygodnie, pod warunkiem że okres próbny jest równy 3 miesiące,
• dla umowy na czas określony i nieokreślony:
  • 2 tygodnie, pod warunkiem że zatrudniona osoba pracowała mniej niż 6 miesięcy,
  • 1 miesiąc, pod warunkiem że zatrudniona osoba pracowała ponad 6 miesięcy, ale nie przekroczyła 3 lat,
  • 3 miesiące, pod warunkiem że zatrudniona osoba pracowała w firmie przeszło 3 lata.

Kiedy okres wypowiedzenia minie, następuje rozwiązanie stosunku pracy. W przyznanym okresie pracownik może uzyskać dni wolne, które pozwolą mu na rozpoczęcie poszukiwania pracy:

• 2 dni robocze, jeżeli okres wypowiedzenia jest uwarunkowany wymiarem 2 tygodni albo 1 miesiąca,
• 3 dni robocze, jeżeli okres wypowiedzenia jest uwarunkowany wymiarem 3 miesięcy,
• 3 dni, jeżeli okres wypowiedzenia jest uwarunkowany wymiarem 3 miesięcy.

Prawo do urlopu przysługuje każdemu pracownikowi, a pracodawca nie może wydać odmownej decyzji w tym zakresie.

Jeżeli powodem zamknięcia firmy jest upadłość albo likwidacja czas odgrywa bardzo ważną rolę. Im szybciej przedsiębiorstwo przestanie działać, tym mniejsze będą koszty z nią związane. Z tego względu okres wypowiedzenia może zostać skrócony, ale tylko w przypadku, gdy ze względu na długość stosunku pracy pracownik otrzymał trzymiesięczne wypowiedzenie. Zgodnie z przepisami trzymiesięczny okres może zostać skrócony do jednego miesiąca. Jednak wiąże się do z przyznaniem odszkodowania odpowiadającego kwocie wynagrodzenia za pracę za pozostałe dwa miesiące. Stosowne oświadczenie trzeba przekazać zatrudnionej osobie razem z wypowiedzeniem umowy o pracę.

PRZYKŁAD 1
Upadłość firmy została ogłoszona w dniu 1 stycznia 2023 roku. Wypowiedzenie stosunku pracy w formie pisemnej dotarło do pracownika 31 stycznia 2023 roku. Od 1 lutego zaczyna on pracę w ramach okresu wypowiedzenia, a za przepracowane dni otrzymuje wynagrodzenie. Zgodnie z oświadczeniem w marcu oraz kwietniu nie ma obowiązku przychodzić do pracy, jednak otrzymuje odszkodowanie (nie wynagrodzenie, gdyż nie pracuje). Warto podkreślić, że okres wypowiedzenia jest liczony do czasu zatrudnienia, gdyż brak świadczenia pracy nie jest zależny od pracownika, a pracodawcy. Okres wypowiedzenia zostaje dodany do uprawnień z tytułu emerytury albo renty, gdyż zgodnie z przepisami prawa jest traktowany jako czas, kiedy pracownik był zatrudniony.

Kiedy pracownika obowiązuje 2-tygodniowe wypowiedzenie umowy o pracę, pracodawca ma prawo zwolnić zatrudnioną osobę od świadczenia pracy, aż do chwili zakończenia tego okresu. Jednak bez względu na to, czy pracownik wykonuje swoje obowiązki, czy też nie, musi otrzymać wynagrodzenie.

Pozostałe obowiązki pracodawcy przy likwidacji działalności gospodarczej

Wraz z zamknięciem działalności gospodarczej, przedsiębiorca musi zająć się wieloma formalnościami związanymi z wypowiedzeniem umów o pracę. Warto wiedzieć, że przedsiębiorca nie musi przekazać informacji o wypowiedzeniu umów zakładowej organizacji związkowej zajmującej się reprezentacją pracowników zatrudnionych na umowę na czas nieokreślony. Ta zasada obowiązuje tylko w przypadku likwidacji albo ogłoszenia upadłości firmy.

Decydując się na zamknięcie działalności gospodarczej, przedsiębiorca odpowiada za spełnienie innych obowiązków dotyczących odprawy, zaległych urlopów zatrudnionych osób i z przekazaniem świadectw pracy.

Odprawa dla pracowników

Wypłacenie odpraw dla pracowników dotyczy tylko określonych sytuacji, a wszystkie zasady z tym związane zostały opisane w ustawie z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy.

Odprawy są obligatoryjne, jeżeli pracodawca zatrudnia minimum 20 osób. Po spełnieniu pierwszego warunku druga przesłanka dotyczy liczby zwolnionych osób.
W okresie nie dłuższym niż 30 dni, zwolnionych musi zostać:

• 10 pracowników, gdy firma zatrudnia od 20 do 99 osób,
• 10% pracowników, gdy firma zatrudnia od 100 do 299 osób,
• 30 pracowników, gdy firmy zatrudnia przeszło 300 osób.

Warunki przyznawania odpraw dotyczą wypowiedzenia stosunku pracy, a także porozumienia stron. Jeżeli w zamykanej działalności pracuje nie więcej niż 99 osób, wystarczy, że pracodawca wypowiedział za porozumieniem stron umowę 10 osobom w ciągu 30 dni i jest ono traktowane jako zwolnienie grupowe. Ta zasada jest bardzo korzystna dla zatrudnionych osób.

Na wartość przyznawanej odprawy ma wpływ okres zatrudnienia danej osoby biorącej udział w zwolnieniu grupowym.

Kwoty odpraw przedstawiają się następująco:

• wartość jednomiesięcznego wynagrodzenia w przypadku gdy zatrudniona osoby pracowała mniej niż 2 lata,
• wartość dwumiesięcznego wynagrodzenia w przypadku, gdy zatrudniona osoba pracowała od 2 do maksymalnie 8 lat,
• wartość trzymiesięcznego wynagrodzenia w przypadku, gdy zatrudniona osoba pracowała dłużej niż 8 lat.

Pracownik ma prawo skorzystać z roszczenia o wypłatę odprawy, czyli gdy pracodawca nie chce zapłacić, ma on możliwość skierować sprawę na drogę postępowania sądowego i dochodzić przyznania mu odprawy.

Zaległy urlop pracownika a likwidacja firmy

Wraz z zakończeniem działalności firmy, umowy o prace podpisane z pracownikami zostają rozwiązane. Wiąże się to bardzo często z niewykorzystaniem przez zatrudnioną osobę urlopu. Zaległy urlop może zostać wykorzystany w trakcie przysługującego okresu wypowiedzenia. W chwili przekazywania pisemnego wypowiedzenia o pracę przedsiębiorca ma prawo poinformować o zaległym urlopie. Urlop może być wykorzystany zamiast świadczenia stosunku pracy przez zatrudnioną osobę z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Pracodawca nie może zabronić skorzystania z urlopu.

Może dojść do sytuacji, kiedy zatrudniona osoba, mimo zaległego urlopu, nie może z niego skorzystać, gdyż jest potrzebna w pracy. W takim przypadku przyznawany jest ekwiwalent pieniężny. Jeżeli pracodawca nie działa zgodnie z prawem i nie chce wypłacić wynagrodzenia czy zaległego urlopu, sprawa może zostać skierowana na drogę postępowania sądowego.

Świadectwo pracy

Kiedy stosunek pracy zostanie rozwiązany ze względu na zamknięcie działalności gospodarczej, pracodawca ma obowiązek bez żadnej zwłoki wydać zatrudnionej osobie świadectwo pracy. Nie ma żadnego znaczenia, czy rozwiązanie nastąpiło za porozumieniem stron, czy w formie wypowiedzenia. Dokument musi być zgodny ze wzorem wyznaczonym w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wydanej w dniu 30.12.2016 roku w sprawie świadectwa pracy. To obowiązkowy dokument. Pracownik może skorzystać z roszczenia o wydanie świadectwa pracy oraz o jego sprostowanie, pod warunkiem że zawiera błędy czy nieścisłości.

Pracownikowi przysługuje prawo do odszkodowania za niewydanie w terminie albo wydanie nieprawidłowego świadectwa pracy. Wysokość odszkodowania jest równa tyle, ile wynagrodzenie za czas, w którym pracownik nie może pracować ze względu na brak wydania czy wydanie niewłaściwego świadectwa pracy, ale nie dłużej niż 6 tygodni.

Jak zwolnić pracowników, którzy zostali objęci ochroną w przypadku likwidacji działalności?

Kodeks pracy wskazuje na grupę pracowników, którzy podlegają ochronie przed zwolnieniem:

• pracownicy, którym pozostało nie więcej niż 4 lata do uzyskania wieku emerytalnego,
• działacze związkowi,
• kobiety w ciąży, kobiety przebywające na urlopie macierzyńskim albo rodzicielskim,
• pracownicy na urlopie albo innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Kiedy dochodzi do likwidacji firmy albo ogłoszenia upadłości, okoliczności nie są ważne. Specjalna ochrona przestaje obowiązywać i wymienieni pracownicy są traktowani jak każda inna osoba. Przedstawione zasady są korzystne dla pracodawców, gdyż nie muszą czekać, aż pracownik zakończy urlop. Zamykając firmę, liczy się czas, dlatego zakończenie stosunku pracy tak szybko, jak to tylko możliwe jest bardzo istotne.

Pracownicy a sprzedaż firmy

W praktyce często mają miejsce sytuacje, kiedy firma zostaje sprzedana innemu podmiotowi. Wymaga to konkretnego działania przedsiębiorcy, a mianowicie stosowna informacja musi zostać przekazana pracownikowi w formie pisemnej. Niezbędne jest podanie szacowanego terminu przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę. Podaje się również przyczyny i skutki związane z procesem. Nie może zabraknąć informacji o działaniach, które muszą zostać podjęte w zakresie zatrudnienia pracowników.

Oczywiście, ta sytuacja dla wielu jest problematyczna i w związku z tym zatrudnionym osobom pracodawca przydziela specjalne uprawnienia. W terminie 2 miesięcy, liczonych od momentu odkupienia czy odziedziczenia firmy przez innego przedsiębiorcę, zatrudnione osoby mają prawo rozwiązać stosunek pracy za siedmiodniowym uprzedzeniem. Nie ma obowiązku składania wypowiedzenia. Przedstawiana sytuacja jest równoznaczna z wypowiedzeniem umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.

Zgodnie z wymogami przedsiębiorca ma obowiązek przekazać pracownikom informację o oferowanych przez niego warunkach pracy i płacy dla osób, które do tej pory świadczyły usługi na podstawie umów zlecenia czy umów o dzieło. To jeden ze sposobów ustawodawcy, aby maksymalnie ograniczyć podpisywanie umów cywilnoprawnych. Umowy o pracę są zdecydowanie korzystniejsze dla pracowników, jednak dla pracodawców wiążą się z wyższymi kosztami.

Data publikacji: 2023-06-30, autor: FakturaXL