W ostatnim okresie można zaobserwować zwiększoną liczbę likwidowanych działalności. W większości są to podmioty, które w związku z panującą sytuacją pandemiczną i wprowadzonymi obostrzeniami nie mogły normalnie prowadzić działalności. W niektórych przypadkach powodem jest też złe zarządzanie. Likwidacja przedsiębiorstwa powinna przebiegać zgodnie z przepisami. Najważniejsze, aby prawidłowo rozliczyć podatki.
Likwidacja przedsiębiorstwa prowadzonego w formie spółki (postępowanie likwidacyjne)
Wszelkie regulacje związane z zasadami i likwidacją spółki z o. o. znajdują się w przepisach ustawy Kodeksu spółek handlowych. Aby rozwiązać spółkę z przyczyn wskazanych w KSH należy przeprowadzić postępowanie likwidacyjne między innymi w celu zaspokojenia wierzycieli, a następnie zakończenia jej działalności.
Zgodnie z przepisami (art. 272 KSH) do rozwiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dochodzi po przeprowadzeniu likwidacji w momencie wykreślenia jej z rejestru. Postępowanie likwidacyjne prowadzi się w celu zakończenia działalności prawnej spółki. Wymagane jest przeprowadzenie podziału składników jej majątku jaki pozostał po uregulowaniu zobowiązań wobec wierzycieli. Majątek spółki należy się wspólnikom jako tym podmiotom, które wniosły wkład przy tworzeniu kapitału zakładowego spółki, aby mogła ona funkcjonować.
Zgodnie z art. 282 KSH postepowanie likwidacyjne przeprowadza się w celu zakończenia bieżących spraw spółki, ściągnięcia wierzytelności i wypełnienia zobowiązań. Jeżeli po zakończonych czynnościach związanych z likwidacją pozostanie jeszcze jakiś majątek, to w takiej sytuacji dzielony jest pomiędzy wspólników w stosunku do wniesionych przez nich udziałów.
PRZYKŁAD 1 Spółka podpisała kontrakt dotyczący stworzenia maszyny do produkcji papieru. Na realizację prac otrzymała zaliczkę. Jednak w międzyczasie wynikły pewne problemy i spółka została postawiona w stan likwidacji. W momencie rozpoczęcia procesu likwidacyjnego maszyna została zbudowana w 95%. Spółka mogła zakończyć pracę, ponieważ była w posiadaniu potrzebnych materiałów. Czy likwidator powinien dokończyć zlecenie i sprzedać zamówioną maszynę?
Odpowiedź: Tak, zlecenie powinno zostać ukończone. Maszyna jest prawie zbudowana, a spółka na dokończenie prac posiadała niezbędne materiały. Po zakończeniu prac jej budżet zostanie zasilony i być może uda jej się do końca spłacić wierzycieli. Poza tym wywiązanie się z kontraktu oznacza, że spółka nie poniesie kary za nieukończenie zlecenia.
Likwidacja spółki, a podatek CIT
Przedmiotem opodatkowania CIT jest dochód, na który składa się dochód osiągnięty z zysków kapitałowych oraz dochód pochodzący z innych źródeł przychodów (art. 7 ust. 1 ustawy o CIT). W przypadkach wymienionych w art. 21, 22 i 24b ustawy o CIT, przedmiotem opodatkowania jest przychód.
Za dochód uzyskany ze źródła przychodów uważana jest nadwyżka sumy przychodów (pozyskana z tego źródła) nad kosztami ich uzyskania jaka została osiągnięta w danym roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów będą wyższe od sumy przychodów, to powstała różnica będzie stratą ze źródła przychodów.
Na przychód pochodzący z udziału w zyskach osób prawnych składa się wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej lub spółki. Przychody spółki wynikające z otrzymania majątku związanego z likwidacją zalicza się do zysków kapitałowych. Ustalając przychód powstały z tytułu likwidacji pod uwagę należy wziąć wskazania zawarte w art. 12 ust. 4 pkt 22 ustawy o CIT. Do przychodów nie zostają zaliczone wartości majątku otrzymanego z likwidacji osoby prawnej lub spółki w tej części jaka stanowi koszt nabycia lub objęcia udziałów w danej spółce lub udziałów w zyskach danej osoby prawnej.
Jeżeli więc podatnik otrzymuje majątek związany z likwidacją spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej w wysokości przewyższającej poniesione przez niego wydatki na nabycie, objęcie udziałów lub akcji, to do przychodów będzie mógł zaliczyć jedynie nadwyżkę uzyskanego wynagrodzenia ponad wydatki poniesione na nabycie lub objęcie akcji.
Likwidacja spółki – przychody
Obowiązkiem osoby otrzymującej środki pieniężne z likwidowanej spółki jest ich opodatkowanie. Opodatkowaniu podlega zysk. Czy spółka także powinna opodatkować wypłacone środki?
PRZYKŁAD 2 Spółka jest właścicielem innej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zajmującą się świadczeniem usług finansowych. Jej głównym majątkiem są środki pieniężne. Spółka matka nosi się z zamiarem zlikwidowania spółki, ponieważ planuje restrukturyzację. Po zakończeniu postępowania likwidacyjnego i zaspokojeniu wierzycieli, w majątku likwidacyjnym pozostaną jedynie środki pieniężne. Wszystkie składniki wchodzące w majątek firmy zostaną sprzedane. Czy przekazanie majątku likwidacyjnego w formie środków pieniężnych sprawi, że po stronie spółki powstanie przychód do opodatkowania?
Odpowiedź: W ustawie o podatku CIT nie znajduje się definicja przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem CIT. Jedynie w art. 12 ust. 1 ustawy zostały wskazane przykładowe przysporzenia, które powinny być traktowane jak przychody podatkowe. W ust. 4 wymienionego art. 12 znajduje się wykaz kategorii przychodów wyłączonych z opodatkowania, czyli przychodów, których nie zalicza się do przychodów podlegających opodatkowaniu. Za przychód uważane są te wartości, które przyczyniają się do przyrostu majątku podatnika. Natomiast głównym celem jaki przyświeca postępowaniu likwidacyjnemu jest zakończenie działalności spółki, co oznacza, że nie powstaje przychód. Zgodnie z obowiązującą zasadą, przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych jest rzeczywiście osiągnięty dochód, a z dochodem mamy do czynienia wtedy kiedy występuje przychód. W omawianym przypadku taki nie ma miejsca. Podsumowując, przekazanie majątku likwidacyjnego nie jest związane z wypłatą na rzecz likwidowanej spółki wynagrodzenia, ani rekompensaty w żadnej formie. W przypadku likwidowanej spółki brak jest podmiotu, który mógłby odprowadzić podatek, gdyby można było uznać, że wydanie środków pieniężnych powoduje powstanie przychodu dla spółki. Przekazanie wspólnikom majątku likwidacyjnego spółki w formie pieniężnej nie uznaje się za przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem CIT.
Podsumowanie
Likwidacja jest trudnym i dość złożonym procesem. Nie może zostać przeprowadzona bez jakiegokolwiek przygotowania. Otrzymane środki pieniężne po zaspokojeniu wierzycieli mogą zostać opodatkowane, w sytuacji kiedy akcjonariusze lub udziałowcy rozpoznają u siebie przychód. Opodatkowaniu będzie podlegał jedynie zysk. Natomiast po stronie likwidowanej spółki przekazującej majątek nie powstaje przychód, czyli nie pojawia się też dochód do opodatkowania.
