Czy można amortyzować biuro wydzielone we własnym mieszkaniu?
Składniki majątku wykorzystywane w działalności gospodarczej zużywają się z upływem czasu. Podobnie jest z nieruchomościami należącymi do firmy ujętymi w ewidencji środków trwałych. Jak powinien postąpić przedsiębiorca, kiedy budynek lub lokal będące jego własnością zużyją się? Czy powinien dokonać zmiany, jeżeli zmieni się przeznaczenie budynku? Jak należy przeprowadzić amortyzację wydzielonej części biurowej budynku mieszkalnego?
Zgodnie z prawem podatkowym przez amortyzację należy rozumieć koszt jaki wiąże się ze stopniowym zużywaniem środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych. Amortyzacja sprawia, że wartość danego środka zmniejsza się. Może obejmować nieruchomości każdego rodzaju: gruntowe, lokalowe lub budynki, również w wydzielonych częściach.
W zależności od rodzaju amortyzowanego środka trwałego występują różne stawki amortyzacyjne:
użytkowe nieruchomości lokalowe - stawka 2,5%
użytkowe nieruchomości mieszkalne - stawka 1,5%.
Dodatkowo przedsiębiorca nabywając wcześniej używany lokal może ustalić indywidualną stawkę amortyzacyjną, ale nie może ona być wyższa niż 10%. Przy spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub spółdzielczym prawie do lokalu użytkowego stawka amortyzacji wynosi 2,5%. Przy wartości początkowej lokalu, także prawie do lokalu zaliczanego do wartości niematerialnych i prawnych z zastosowaniem metody uproszczonej właściwa stawka amortyzacji wynosi 1,5% rocznie.
Amortyzacja biura w wydzielonej części mieszkania, a przeznaczenie danej nieruchomości
Każda nieruchomość wykorzystywana jest w określonym celu, użytkowym bądź mieszkalnym. Opis celu znajduje się w księdze wieczystej i w dokumentach geodezyjnych. Obowiązujące przepisy prawne nie zabraniają, aby właściciele nieruchomości zmieniali jej przeznaczenie. Jednak każda zmiana wymaga dopełnienia kilku formalności.
Załącznik nr 1 do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych „Wykaz rocznych stawek amortyzacyjnych” wskazuje, że:
do budynków mieszkalnych należy zastosować stawkę amortyzacyjną w wysokości 1,5% - symbol KŚT 11
do budynków niemieszkalnych należy zastosować stawkę amortyzacyjną w wysokości 2,5% - symbol KŚT 10.
Przedsiębiorca ma prawo dokonać zmiany przeznaczenia jedynie wydzielonej części budynku mieszkalnego, czyli tej, w której rzeczywiście prowadzi działalność gospodarczą. Jeżeli dojdzie do zmiany sposobu użytkowania danej nieruchomości, to konieczna jest też zmiana indywidualnej stawki amortyzacyjnej na przewidzianą dla budynku niemieszkalnego. Jest to zgodne z art. 22j ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podatnicy, z zastrzeżeniem art. 22l odpisy amortyzacyjne od taboru transportu morskiego w budowie, mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym, że okres amortyzacji nie może być krótszy niż: 1) dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji: a) 24 miesiące - gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25.000 zł, b) 36 miesięcy - gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25.000 zł i nie przekracza 50.000 zł, c) 60 miesięcy - w pozostałych przypadkach; 2) dla środków transportu, w tym samochodów osobowych - 30 miesięcy; 3) dla budynków (lokali) i budowli, innych niż wymienione w pkt 4 - 10 lat” poza kilkoma wyjątkami.
W przypadku, kiedy część budynku mieszkalnego wykorzystywana jest na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej przedsiębiorca zobowiązany jest do zmiany tej części na przeznaczenie użytkowe. Razem ze zmianą dotyczącą amortyzacji zmienia się również wysokość podatku od nieruchomości, który jest wyższy dla lokali oraz budynków użytkowych w porównaniu z budynkami mieszkalnymi. Podatnik wykorzystujący część budynku mieszkalnego na cele niemieszkalne powinien zgłosić ten fakt do właściwych organów państwowych. Jeżeli tego nie zrobi, to wtedy organ nadzoru budowlanego w drodze postanowienia będzie mógł:
wstrzymać użytkowanie obiektu budowlanego lub jego części
nałożyć na podatnika obowiązek przedstawienia w wyznaczonym terminie stosownych dokumentów.
Klasyfikacja Środków Trwałych, a amortyzacja wydzielonej części biurowej
Informacje o środkach trwałych zostały zawarte w Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT). KŚT jest usystematyzowanym zbiorem, który służy przede wszystkim do celów ewidencyjnych. Ma zastosowanie głównie w sprawozdawczości statystycznej i w ewidencji księgowej środków trwałych. Z wykorzystaniem klasyfikacji podmioty mogą ustalać stawki amortyzacyjne. W skład KŚT wchodzi 10 grup środków trwałych, które dzielą się na podgrupy i rodzaje. Do każdego rodzaju nieruchomości została przypisana inna stawka amortyzacyjna. Jeżeli przedsiębiorca zmieni przeznaczenie budynku lub jego części, to ma obowiązek dokonania zmian w oznaczeniach. W związku z tym musi przenieść dotychczasowy środek trwały do nowej grupy środków trwałych bądź przypisać mu nowy numer w ramach tej samej grupy. Zmiana środka trwałego wymaga utworzenia nowych ksiąg, podobnie jak ma to miejsce w przypadku nowego środka trwałego. Jeżeli zmiana dotyczy przeznaczenia części nieruchomości, to zmiany wymaga również wpis do ewidencji środków trwałych dotyczących danego środka.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca zmienił przeznaczenie części należącego do niego budynku mieszkalnego na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Czy w związku z tym musi dokonać zgłoszenia tego faktu, a także, czy musi zmienić dotychczasową stawkę amortyzacyjną, którą ustalał w indywidualnej wysokości?
Odpowiedź: Tak przedsiębiorca musi zgłosić zmianę przeznaczenia budynku do właściwego urzędu oraz musi zmienić dotychczasową indywidualną stawkę amortyzacji. W stosunku do nieruchomości będących budynkami niemieszkalnymi stosuje się inne stawki amortyzacyjne niezależnie od tego czy dotyczy to całości, czy tylko części nieruchomości.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca dokonał zmiany małej części nieruchomości mieszkalnej w zakresie jej przeznaczenia, z użytkowania mieszkalnego na użytkowe. Czy w związku z tym musi dokonać zmian w oznaczeniu KŚT w ewidencji?
Odpowiedź: Tak, przedsiębiorca musi dokonać zmian, ponieważ tego wymagają obowiązujące przepisy.
Zgodnie z przepisami środek trwały, który został zaktualizowany traktowany jest jak środek wprowadzony po raz pierwszy do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych oraz prawnych. W tej sytuacji amortyzacja rozpoczyna się od następnego miesiąca po ujęciu w ewidencji dokonanej zmiany kwalifikacji środka.
PRZYKŁAD 3 Przedsiębiorca dokonał zmiany przeznaczenia nieruchomości mieszkalnej na użytkową w dniu 23 marca 2023 roku. Od kiedy powinien rozpocząć amortyzację środka trwałego?
Odpowiedź: Przedsiębiorca powinien zacząć amortyzować nieruchomość od 1 kwietnia 2023 roku.
PRZYKŁAD 4 Przedsiębiorca zmienił 1 maja 2023 roku przeznaczenie nieruchomości z mieszkalnej na użytkową. W jakim terminie powinna być rozpoczęta amortyzacja nieruchomości jako środka trwałego?
Odpowiedź: W tym przypadku amortyzacja powinna nastąpić od 1 czerwca 2023 roku.
PRZYKŁAD 5 Przedsiębiorca wykorzystuje nieruchomość jako mieszkanie. 5 marca 2023 roku postanowił zmienić przeznaczenie nieruchomości na część użytkową. W jaki sposób powinna być prowadzona amortyzacja tej nieruchomości?
Odpowiedź: W stosunku do części mieszkalnej mogą być stosowane dotychczasowe stawki amortyzacyjne. Natomiast część użytkowa powinna być amortyzowana od 1 kwietnia 2023 roku wg stawek amortyzacyjnych właściwych dla danego rodzaju nieruchomości.
Podsumowanie
Każda zmiana charakteru przeznaczenia danej nieruchomości wykorzystywanej dla prowadzenia działalności gospodarczej powinna zostać zgłoszona do właściwych organów administracji. Jeżeli dana nieruchomość podlega amortyzacji, to zmiany muszą zostać dokonane również w ewidencji środków trwałych w zakresie oznaczeń w KŚT i wprowadzenia właściwych stawek amortyzacyjnych, które zgodnie z przepisami będą obowiązywały od następnego miesiąca po ujęciu w ewidencji zmiany kwalifikującej dany środek trwały.
