Składniki majątku firmy podczas eksploatacji zużywają się. Środki trwałe podlegają amortyzacji przez dokonywane odpisy amortyzacyjne przez określony okres czas.
Przez środki trwałe należy rozumieć rzeczowe składniki majątku o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok, które są kompletne, zdatne do użytku i wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej bądź oddane do używania na podstawie umowy najmu, czy dzierżawy:
budowle
budynki oraz lokale będące odrębną własnością
maszyny, urządzenia, środki transportu oraz inne przedmioty.
Klasyfikacja Środków Trwałych (KŚT)
W 2018 roku nastąpiła zmiana w KŚT. Nowa Klasyfikacja z 2016 roku zastąpiła Klasyfikację z 2010 roku. Zmianie uległa numeracja oraz nazewnictwo niektórych grup środków trwałych.
Od 2018 roku limit jednorazowej amortyzacji wynosi 10 000 zł. Oznacza to, że środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości niższej niż 10 000 zł można ujmować bezpośrednio w kosztach bez wprowadzania ich do środków trwałych i dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
Amortyzacja – metoda liniowa
Metoda liniowa jest jedną z metod stosowanych w amortyzacji. Polega na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych, które ustala się od wartości początkowej środków trwałych z zastosowaniem rocznej stawki określonej w wykazie stawek amortyzacyjnych. Wartość rocznego odpisu jest wartością stałą obowiązującą przez cały okres amortyzacji.
Amortyzacja – metoda przyspieszona
Czasami, przedsiębiorcy mają prawo podwyższyć stawkę amortyzacyjną w stosunku do używanych środków trwałych. Zgodnie z ustawą o PIT za środki trwałe używane uznaje się te, które przed nabyciem, przed pierwszym wprowadzeniem do firmy były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy. Dotyczy to środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 oraz 8 KŚT, a także środków transportu. Obowiązkiem przedsiębiorcy, w przypadku kiedy zastosuje podwyższoną stawkę amortyzacji jest udowodnienie, że rzecz którą nabył była używana. W takim przypadku stawkę indywidualnie ustala przedsiębiorca, ale w ramach przewidzianych ograniczeń.
Okres amortyzacji środka trwałego używanego, wprowadzonego po raz pierwszy do ewidencji przedsiębiorcy, nie może być krótszy niż przewidziany dla:
środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 KŚT i wynosić odpowiednio:
24 miesiące – wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł
36 miesięcy – wartość początkowa jest wyższa od 25 000 zł, ale nie przekracza 50 000 zł
60 miesięcy – pozostałe przypadki
dla środków transportu, w tym również samochodów osobowych – 30 miesięcy.
Dodatkowo w niektórych szczególnych sytuacjach, zgodnie z art. 22i ust. 2 ustawy o PIT, przedsiębiorca może także zastosować podwyższone stawki amortyzacyjne. W tym wypadku maksymalne współczynniki kształtują się następująco:
1,2 – dla budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych
1,4 – dla budynków i budowli używanych w warunkach złych, tzn. maszyny, urządzenia i środki transportu, wyłączając morski tabor pływający, używane bardziej intensywnie w stosunku do przeciętnych warunków lub wymagających szczególnej sprawności technicznej
2,0 – dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych poddanych szybkiemu postępowi technicznemu.
Jeżeli przedsiębiorca zakupiłby nowy samochód to podstawowa stawka liniowa wyniesie 20%, a okres amortyzacji 5 lat. W przypadku kiedy samochód będzie spełniał definicję samochodu używanego, to przedsiębiorca może podwyższyć amortyzację do 40%, a okres amortyzacji zostanie skrócony do 2,5 roku.
Używanie budynku w warunkach pogorszonych oznacza używanie rzeczy przez cały czas pod ciągłym działaniem wody, pary wodnej, dużych drgań, nagłych zmian temperatury i innych czynników, które mają wpływ na przyspieszenie ich zużycia.
Warunki złe to takie, które oznaczają używanie budynków pod wpływem niszczących środków chemicznych, głównie w przypadku kiedy służą produkcji, wytwarzaniu lub przechowywaniu żrących środków chemicznych, również tych o silnym działaniu niszczącym, które rozproszone są w atmosferze, wodzie lub wydzielają się w postaci oparów pochodzących z innych obiektów znajdujących się w pobliżu.
Amortyzacja – metoda degresywna
Zgodnie z tą metodą użyteczność danego środka trwałego maleje razem z upływem czasu. W związku z tym możliwe jest stosowanie wysokich odpisów przez pierwsze lata. Odpowiednia stawka ustalana jest na podstawie KŚT, która zwiększa się przez określony współczynnik. W roku, w którym amortyzacja obliczona za pomocą metody degresywnej może być niższa od amortyzacji obliczonej metodą liniową, to należy przejść na metodę liniową.
Metody degresywnej nie stosuje się do środków trwałych zaliczonych do grupy 1 i 2 KŚT, a także do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji, które nie są maszynami i urządzeniami, ale można ją zastosować do środków transportu z wyłączeniem samochodów osobowych.
Amortyzacja jednorazowa
Przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej w danym roku podatkowym oraz mali podatnicy mogą skorzystać z amortyzacji jednorazowej w ramach de minimis. Mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych do wysokości limitu 50 000 euro. Pod amortyzację jednorazową podlegają składniki majątku zaliczone do grupy 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych z wyłączeniem samochodów osobowych. Art. 22k ustawy o PIT wskazuje, że przedsiębiorcy mogą dokonywać amortyzacji jednorazowej środków trwałych będących fabrycznie nowymi zaliczanymi do grupy 3-6 i 8 KŚT o ile ich wartość początkowa nie przekracza kwoty 10 000 zł. W przepisach brak jest wskazania co należy rozumieć przez „fabrycznie nowy środek trwały”, dlatego w tej kwestii warto zapoznać się z wytłumaczeniem pojęcia zawartym w słowniku języka polskiego, gdzie „nowy” oznacza dopiero co zrobiony, nieużywany, niezniszczony, świeżo założony itp. Za środek trwały fabrycznie nowy można uznać też przedmioty nabyte od innych zbywców o ile nie były wcześniej przez nich używane.
