Przedsiębiorcy współpracujący z podmiotami zagranicznymi z obszaru Unii Europejskiej lub poza nią zobowiązani są do stosowania w rozliczeniach europejskiego numeru identyfikacji podatkowej NIP UE.
NIP europejski (NIP UE) jest numerem identyfikacji podatkowej stosowanym przy rozliczeniach pomiędzy podmiotami gospodarczymi zarejestrowanymi na terytorium Unii Europejskiej, czyli potrzebny jest do wykonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych. Jest tym samym numerem, który podawany jest przy rozliczeniach z podmiotami krajowymi z tą różnicą, że poprzedza go kod kraju, w którym podatnik został zarejestrowany na potrzeby podatku VAT. Składa się z ciągu cyfr od 8 do 15. W przypadku Polski stosowany jest przedrostek PL. Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT, który współpracuje z innymi podmiotami zagranicznymi i nie posiada lub nie podaje numeru NIP może spodziewać się problemów przy rozliczaniu podatku VAT.
Podstawę prawną narzucającą na podatników obowiązek posiadania i wyrobienia numeru NIP EU stanowi rozporządzenie Rady Unii Europejskiej nr 904.2010 z dnia 7 października 2010 roku w sprawie administracyjnej współpracy i zwalczania oszustw podatkowych w zakresie podatku od wartości dodanej. Wynika z niego obowiązek nadawania identyfikatora podatkowego VAT ID firmom, które działają na terytorium Unii Europejskiej. NIP europejski jest jednym z rodzajów VAT ID.
Obowiązek posiadania NIP europejskiego
Obowiązujące przepisy pozwalają zawierać transakcje wewnątrzwspólnotowe zarówno czynnym podatnikom VAT, jak i korzystającym ze zwolnienia z podatku od towarów i usług. Stąd posiadaniem numeru NIP UE objęci są zarówno podatnicy VAT czynni, jak i zwolnieni z jego zapłaty. Oznacza to, że wszystkie firmy dokonujące sprzedaży towarów i usług na obszarze Unii Europejskiej zobowiązane są do posiadania numeru NIP UE. Obowiązkiem tym objęte są firmy zarejestrowane w Unii Europejskiej jak i te spoza terytorium UE, które prowadzą działalność gospodarczą na obszarze unijnym. Czynni podatnicy VAT mają obowiązek bezwzględnej rejestracji do VAT UE jeszcze przed zawarciem transakcji:
wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług w przypadku, których nabywca usługi ma obowiązek rozliczenia podatku VAT
wewnątrzwspólnotowego nabycia usług co, do których zastosowanie ma art. 28b ustawy o VAT, co oznacza, że polski podatnik ma obowiązek rozliczenia podatku VAT z tytułu zawartej transakcji.
Art. 28b ustawy o VAT stanowi o miejscu świadczenia usług na rzecz podatnika
1. Miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n. 2. W przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. 3. W przypadku gdy podatnik będący usługobiorcą nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w ust. 2, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym posiada on stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. 4. W przypadku świadczenia usług, które są przeznaczone wyłącznie na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych lub członków stowarzyszenia, do określenia miejsca świadczenia stosuje się odpowiednio przepisy art. 28c.
Podatnicy VAT zwolnieni powinni zarejestrować się w systemie VAT UE jeszcze przed dokonaniem transakcji z innym podmiotem z Unii Europejskiej, jeżeli ma dojść do:
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT), jeżeli transakcje w danym roku przekroczą wartość 50 000 zł – podatnicy zwolnieni z VAT nie mają obowiązku rejestracji do VAT-UE na podstawie art. 97 ust. 2 ustawy o VAT
wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług, jeżeli rozliczenie z tytułu podatku VAT spoczywa na nabywcy usługi
wewnątrzwspólnotowego nabycia usług, dla których stosuje się art. 28b ustawy o VAT.
NIP europejski – łatwiejsze rozliczenia podatku
NIP europejski znacznie ułatwia podatnikom rozliczenia z kontrahentami zagranicznymi. Przede wszystkim:
umożliwia identyfikację podmiotu podatkowego – podatnik ma możliwość sprawdzenia, czy dany podmiot zarejestrowany jest jako podatnik VAT w kraju, z którego pochodzi
umożliwia zastosowanie zwolnienia z VAT – stawka 0% VAT może być stosowana w przypadku transakcji pomiędzy firmami z różnych krajów UE, które posiadają ważny NIP europejski
umożliwia uniknięcie podwójnego opodatkowania – brak możliwości, aby taka sama transakcja była opodatkowana w kraju pochodzenia i dodatkowo w kraju docelowym
umożliwia odliczenie podatku VAT – dzięki NIP UE przedsiębiorcy mogą odliczyć VAT zapłacony w kraju, w którym doszło do zakupu.
NIP europejski – jak uzyskać?
Przedsiębiorca, który chce uzyskać NIP UE musi zarejestrować się do VAT UE. W tym celu powinien wypełnić i złożyć we właściwym urzędzie skarbowym wniosek o nadanie numeru NIP UE na formularzu VAT-R. Musi wypełnić część C-3 dotyczącą transakcji wewnątrzwspólnotowych. Rejestracja dokonywana jest w dniu złożenia wniosku. Co do zasady NIP europejski nadawany jest automatycznie podczas rejestracji w systemie VAT, co oznacza, że podatnik nie musi już składać dodatkowego wniosku o przyznanie NIP UE.
Czy trzeba weryfikować NIP europejski?
Dobrze, jeżeli przed dokonaniem transakcji wewnątrzwspólnotowej, a w szczególności przy WDT przedsiębiorca sprawdzi swojego kontrahenta pod kątem jego rejestracji jako podatnika VAT UE we własnym kraju, w którym prowadzi działalność na dzień wystawienia faktury. Tylko transakcje z kontrahentem będącym podatnikiem VAT UE pozwalają na zastosowanie stawki VAT 0%. Poprawność numeru NIP UE sprawdza się w bazie prowadzonej przez Komisję Europejską za pośrednictwem usługi VIES, czyli VAT Information Exchange System. Z usługi można skorzystać na stronie internetowej systemu VIES. Po wejściu należy dokonać wyboru państwa, w którym dana firma ma siedzibę i wpisać w wyszukiwarkę nr NIP. System wymaga potwierdzenia, że osoba wyszukująca nie jest robotem. Następnie wystarczy wcisnąć przycisk „Sprawdź” i poczekać chwilę na wynik. W tym czasie system weryfikuje poprawność wyszukiwanego numeru NIP UE.
Podsumowanie
Posiadanie europejskiego numeru identyfikacji podatkowej pomaga firmom w handlu transgranicznym. Znacznie ułatwia proces rozliczania podatku VAT. Bezwzględnym obowiązkiem jego posiadania objęci są czynni podatnicy VAT. W niektórych przypadkach obowiązek jego posiadania mają również podatnicy VAT zwolnieni.
