Polski przedsiębiorca w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej może dokonywać transakcji z kontrahentami z zagranicy. Do prawidłowego rozliczenia takiej sprzedaży potrzebny jest specjalny numer NIP, tzw. NIP europejski.
NIP europejski stosuje się wyłącznie przy transakcjach z przedsiębiorcami z innych krajów Unii Europejskiej. Jest numerem identyfikacji podatkowej, który otrzymują podatnicy w celu dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych. Przedsiębiorcy zostaje nadany NIP UE w momencie zakładania działalności gospodarczej. Jest to ten sam numer, który służy do rozliczania transakcji krajowych. Różnica polega na tym, że NIP UE poprzedzony jest przedrostkiem oznaczającym kraj, z którego pochodzi przedsiębiorca. W przypadku Polski jest to „PL”.
Kto powinien posiadać NIP europejski?
Transakcje wewnątrzwspólnotowe mogą zawierać zarówno czynni podatnicy VAT, jak i zwolnieni. Czynni podatnicy VAT muszą dokonać rejestracji do VAT UE jeszcze przed zawarciem pierwszej transakcji:
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT)
wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT)
wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług jeżeli podatek VAT rozlicza nabywca usługi
wewnątrzwspólnotowego nabycia usług, dla których zastosowanie ma art. 28b ustawy o VAT (polski podatnik ma obowiązek rozliczenia podatku VAT z tytułu zawartej transakcji).
Podatnicy, którzy korzystają ze zwolnienia z VAT przedmiotowego lub podmiotowego również mają obowiązek rejestracji do VAT UE przed dokonaniem pierwszej transakcji z przedsiębiorcą z innego kraju UE, którą jest:
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT)
wewnątrzwspólnotowe świadczenie usług, w których rozliczenie z tytułu podatku VAT spoczywa na nabywcy usługi
wewnątrzwspólnotowe nabycie usług, do których zastosowanie ma art. 28b ustawy o VAT.
Podatnicy, którzy korzystają ze zwolnienia z VAT i zawierają transakcje WNT mogą zostać zwolnieni z obowiązku posiadania NIP-u europejskiego, czyli nie muszą rejestrować się do VAT UE. Art. 97 ust. 2 ustawy o VATmówi, że jeżeli wartość WNT nie przekroczy w danym roku kwoty 50 000 zł, to podatnik korzystający ze zwolnienia nie ma obowiązku rejestracji do VAT UE.
NIP europejski w pliku JPK_V7
Prefiks stosowany przed numerem NIP podatnika należy w rozliczeniu w pliku JPK_V7 ująć w polu KodKrajuNadaniaTIN. Dwie litery umieszczone przed numerem NIP oznaczają kod kraju nadania numeru za pomocą, którego podatnik (nabywca, dostawca lub usługodawca) zidentyfikowany jest na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej. W przypadku prefiksu bardzo ważna jest weryfikacja rodzaju transakcji. I tak transakcja:
krajowa – kod „PL” umieszcza się w polu KodKrajuNadaniaTIN, pod warunkiem że znajduje się on na fakturze
unijna – w przypadku kiedy przepisy ustawy o VAT i regulacje prawne odnośnie podatku od wartości dodanej w kraju kontrahenta lub dostawcy zobowiązują go do posługiwania się numerem NIP poprzedzonym kodem literowym danego państwa nadania numeru, to należy uzupełnić pole KodKrajuNadaniaTIN, o ile kod ten jest znany
spoza krajów UE – należy wypełnić pole KodKrajuNadaniaTIN pod warunkiem, że dane jakie posiada podatnik pozwalają mu wypełnić to pole. Jeżeli podatnik ma trudność z ustaleniem kodu danego państwa, to pole może pozostać puste.
Rejestracja do VAT UE
W celu dokonania rejestracji do VAT UE przedsiębiorca musi złożyć w urzędzie skarbowym druk VAT-R, w którym wypełnia część C.3. Formularz zgłoszeniowy lub aktualizacyjny składa się we właściwym dla podatnika urzędzie skarbowym osobiście, drogą pocztową lub elektroniczną. Jeżeli NIP europejski otrzyma podatnik niebędący vatowcem może nadal korzystać z prawa do zwolnienia z podatku. Rejestracja do VAT UE nie odbiera prawa do zwolnienia.
Kiedy VAT UE, a kiedy VAT EU?
Przy nabywaniu usług lub towarów od kontrahentów z innego kraju UE, na fakturze powinien znajdować się NIP europejski sprzedawcy. Przy transakcjach zagranicznych, przedsiębiorca może otrzymać fakturę zakupu z numerem NIP poprzedzony prefiksem EU.
W art. 132 ust. 1 ustawy o VAT można przeczytać, że podmioty zagraniczne świadczące usługi telekomunikacyjne, nadawcze lub elektroniczne na rzecz osób prywatnych mających siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania bądź zwykłe miejsce pobytu na terytorium UE mogą złożyć w państwie członkowskim identyfikacji zgłoszenie, że mają zamiar korzystać z procedury szczególnej rozliczania VAT.
Zgodnie z art. 131 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT przez procedurę szczególną należy rozumieć:
rozliczenie VAT należnego z tytułu świadczenia usług telekomunikacyjnych, usług nadawczych lub usług elektronicznych państwu członkowskiemu konsumpcji za pośrednictwem państwa członkowskiego identyfikacji
Zgodnie z powyższym przedsiębiorcy spoza obszaru Unii Europejskiej, którzy korzystają z procedury szczególnej przy rozliczaniu VAT otrzymują numer NIP z prefiksem EU.
Informacja podsumowująca VAT UE
Przedsiębiorca posiadający NIP UE dokonujący transakcji WNT, call–off–stock, WDT lub wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług ma obowiązek wysyłania co miesiąc informacji podsumowującej VAT UE, która jest dokumentem o charakterze sprawozdawczym i pełni jedynie funkcję informującą. Informacja podsumowująca VAT UE służy do wykazywania wymienionych transakcji:
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów
wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów
wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług, do których zastosowanie ma art. 28b ustawy o VAT
wewnątrzwspólnotowych transakcji i przemieszczeniach towarów w procedurze magazynu typu call-off-stock.
Informację podsumowującą VAT UE należy złożyć w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miała miejsce co najmniej jedna z wymienionych transakcji. Składa się ją tylko w formie elektronicznej. Jeżeli przedsiębiorca w danym miesiącu nie zawarł transakcji wewnątrzwspólnotowej, to nie musi składać informacji podsumowującej VAT UE. Obowiązek złożenia dokumentu spoczywa zarówno na czynnym podatniku VAT, jak i na tym zwolnionym z VAT (art. 100 ust. 3 ustawy o VAT).
Czynność wyrejestrowania z VAT UE
W przypadku zaistnienia pewnych okoliczności przedsiębiorca może zostać wykreślony z rejestru VAT UE. Wykreślenie może nastąpić jeżeli:
przedsiębiorca przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały złoży plik JPK_V7M lub JPK_V7K, w którym nie wykaże sprzedaży lub nabycia towarów bądź usług z kwotami podatku do odliczenia
przez 3 kolejne miesiące przedsiębiorca nie złoży informacji podsumowującej VAT UE mimo, że miał taki obowiązek
przedsiębiorca został wykreślony z rejestru czynnych podatników VAT.
Powyższe zgodne jest z art. 97 ust. 15 ustawy o VAT:
W przypadku gdy podmiot, o którym mowa w ust. 1-3, złoży za 3 kolejne miesiące lub kwartał deklaracje, o których mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3, w których nie wykazał sprzedaży, nabycia towarów lub usług ani importu towarów z kwotami podatku do odliczenia, naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu ten podmiot z rejestru jako podatnika VAT UE i powiadamia go o wykreśleniu.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca, czynny podatnik VAT posiadający NIP europejski w okresie wakacyjnym od czerwca do września zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej i w związku z tym nie uzyskiwał żadnych przychodów. Działalność nie została zawieszona. Przedsiębiorca za wymieniony okres czasu składał zerowe deklaracje VAT oraz pliki JPK_VAT za miesiąc czerwiec, lipiec i sierpień. W październiku przedsiębiorca otrzymał informację z urzędu skarbowego, że został wykreślony z rejestru podatników VAT UE. Czy przedsiębiorca powinien składać zerowe informacje podsumowujące VAT UE, aby nie zostać wykreślonym z rejestru?
Odpowiedź: W zasadzie przedsiębiorca nie musi składać zerowych informacji podsumowujących VAT UE. Przedsiębiorca nie wykazał sprzedaży w deklaracji VAT przez 3 kolejne miesiące, dlatego urząd skarbowy miał prawo wykreślić go z rejestru podatników VAT UE. W obecnej sytuacji przedsiębiorca przed dokonaniem transakcji z kontrahentem z innego kraju UE powinien ponownie zarejestrować się do VAT UE za pomocą formularza VAT-R.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca przez 3 kolejne miesiące składał plik JPK_V7M. Nie wykazywał w nim przychodu ze sprzedaży. Ujmował jedynie koszty, które ponosił w związku z prowadzeniem działalności. W ten sposób uzyskał nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, która to kwota była przenoszona na kolejne okresy rozliczeniowe. W okresie 3 miesięcy, przedsiębiorca nie zawarł żadnej transakcji wewnątrzwspólnotowej i dlatego nie składał informacji podsumowującej VAT UE. Czy urząd skarbowy może wykreślić przedsiębiorcę z rejestru podatników VAT UE?
Odpowiedź: Nie, urząd nie ma takiego prawa. Zgodnie z przepisami, przedsiębiorca nie zawierał transakcji wewnątrzwspólnotowych ani nie wykazywał sprzedaży w pliku JPK_V7M, a jedynie zakupy, od których został odliczony podatek VAT. Z tego powodu nie ma podstaw, aby urząd skarbowy dokonał wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru podatników VAT UE.
