Umowa licencyjna – co to jest i jakie są rodzaje?

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych obowiązująca od 4 lutego 1994 roku zapewnia dwie możliwości korzystania z utworu. Jedna z nich to nabycie autorskich praw majątkowych od twórcy, co wymaga podpisania umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Drugi sposób to otrzymanie licencji od uprawnionego podmiotu, czyli podpisana zostaje umowa licencyjna.

Umowa licencyjna a przepisy prawa

Zagadnienie umowy licencyjnej zostało omówione w art. 66 i kolejnych ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przepisy wskazuje,

że umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej.

Ustęp 2 przytoczonych przepisów wskazuje, że prawo uzyskane na podstawie umowy licencyjnej dobiega końca po upływie pięciu lat albo innego terminu, jeżeli strony zawarły inne porozumienie (musi zostać wpisane do umowy).

W ustawie znajdują się informacje dotyczące:

• zakresu terytorialnego umowy licencyjnej – umowa o korzystanie z utworu daje możliwość używania utworu na obszarze państwa, gdzie znajduje się siedziba licencjobiorcy,
• zakresu czasowego umowy licencyjnej – przepis wskazuje na pięcioletni okres umożliwiający korzystanie z utworu. Jednak, przepisy nie zabraniają podpisywania umowy na okres nieoznaczony. Jeżeli licencja była udzielona na 5 lat i po upływie tego czasu nie została wypowiedziana, zmienia się w licencję na czas nieoznaczony (zgodnie z 68 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych),
• wygaśnięcia licencji – kiedy umowa zostanie podpisana na czas oznaczony i minie wyznaczony termin, prawo do korzystania z utworu zostaje zakończone. Ta zasada nie dotyczy umowy licencyjnej podpisanej na czas nieoznaczony oraz umowy podpisanej na czas dłuższy niż 5 lat (takie stanowisko zostało przedstawione przez Sąd Najwyższy w dniu 15 października 2004 r., sygn. akt II CK 51/04).

Art. 66 ust. 1 ma charakter dyspozytywny, dzięki czemu nie zabrania formułowania innych postanowień, niż te, które zostały opracowane przez ustawodawcę. Istnieje możliwość wyznaczenia zakresu terytorialnego dla różnych pól eksploatacji, chociażby zwiększenia terytorium umożliwiającego wykonanie promocji polegającej na udostępnieniu w konkretnym miejscu i czasie wyznaczonych fragmentów utworu będącego przedmiotem podpisanej umowy.

Należy mieć świadomość, że podstawą do wyróżnienia umów licencyjnych jest art. 41 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który wskazuje na różnice pomiędzy umowami upoważniającymi do korzystania z praw autorskich a umowami przenoszącymi same prawa.

Umowa licencyjna – co to jest?

Umowa licencyjna jest zaliczana do umów prawnoautorskich. Określenie dokumentu odnosi się do źródła stosunku cywilnoprawnego. Podpisana umowa daje prawo do eksploatowania utworu będącego przedmiotem umowy (licencji).

Umowa licencyjna musi zawierać konkretne elementy, które zostały wyznaczone w art. 67 ust. 1 ustawy o prawie autorskim. Na podstawie umowy można korzystać z otworu tylko na polach eksploatacji wyznaczonych w dokumencie. Umowa określa także zakres, miejsce i czas korzystania.

W umowie licencyjnej muszą pojawić się następujące elementy:

• wyznaczenie stron umowy licencyjnej (licencjodawca oraz licencjobiorca),
• wskazanie utworu albo utworów, które są przedmiotem umowy,
• upoważnienie do korzystania z utworu z wyszczególnieniem pól eksploatacji.

Strony umowy licencyjnej – kto może nimi być?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa stronami w umowie licencyjnej mogą być:

• licencjodawca- osoba mająca prawo do utworu, którego dotyczy podpisywana umowa,
• licencjobiorca – osoba, która po podpisaniu umowy będzie z utworu korzystać.

Art. 9 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wskazuje, że utwór współautorski może być przedmiotem umowy tylko w sytuacji, kiedy każdy ze współtwórców wyrazi zgodę na takie działania.

Wypowiedzenie umowy licencyjnej

Każda podpisywana umowa licencyjna może zostać wypowiedziana, zmieniają się tylko zasady, na jakich się to odbywa. Jeżeli w umowie nie znajduje się stosowny zapis dotyczący okoliczności i terminu wypowiedzenia, trzeba zastosować przepisy omówione w art. 66 oraz art. 68 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W przywołanych przepisach znajdują się regulacje związane z okresem obowiązywania umowy oraz ustawowym terminem wypowiadania umów licencyjnych.

Jakie są rodzaje umów licencyjnych?

Umowy licencyjne zostają podzielone ze względu na zakres oraz charakter uprawnień licencjobiorcy.

Można wskazać następujące rodzaje umów licencyjnych:

• licencje niewyłączne i wyłączne – licencje mogą zostać podzielone na wyłączne i niewyłączne tylko wtedy, gdy licencjodawca pozwala na dalsze używanie przedmiotu licencji. Na przykład licencja wyłączna zmierza do zastrzeżenia wyłączności używania dla przedmiotu upoważnionego i przewiduje, że licencjodawca zgadza się nie korzystać z utworu. Z kolei wyłączność odnosi się do pól eksploatacji utworu,
• licencje dobrowolne i przymusowe (ustawowe) – w tym podziale kluczowe znaczenie odgrywa wola licencjodawcy, któremu zależy na upoważnieniu do korzystania z danego utworu. Ograniczenie prawa autorskiego uwarunkowanego dozwolonym wykorzystaniem to nic innego, jak stworzenie prawa do używania cudzego utworu bez konieczności każdorazowego uzyskania zezwolenia twórcy – określa się jako licencję ustawową. Drugi rodzaj polega na wymuszenia takiego zezwolenia i jest określane jako licencja przymusowa.

Warto także zapoznać się z terminem sublicencji, czyli upoważnienia do korzystania z utworu udzielanego przez licencjobiorcę. Udzielenie licencji to obciążenie prawa, co oznacza, że sublicencja może być otrzymana tylko w przypadku wyrażenia zgody przez licencjodawcę.  Takie stanowisko potwierdza art. 67 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Sublicencja może oznaczać przekazanie sublicencji biorcy upoważniającej go do używania utworu na takim samym poziomie jak licencjobiorca. Można też zdecydować o ograniczeniu korzystania z utworu. Sublicencja kończy się nie później niż w momencie wygaśnięcia licencji, która stanowi jej podstawę.

Umowa licencyjna – kilka słów podsumowania

Umowy licencyjne, tak samo, jak umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych dają prawo do korzystania z utworów objętych prawem autorskim.

Umowa jest pełnomocna, dopiero gdy zawiera wszystkie wymagane elementy i informacje. Przygotowując dokument, trzeba wziąć pod uwagę przepisy dotyczące umów cywilnoprawnych, przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych i Kodeks cywilny.

Jeżeli umowa zawiera wszystkie szczegóły, jest dokładna i rzeczowa strony zyskują gwarancję, że utwór będzie używany we właściwy sposób, z korzyścią dla licencjodawcy i licencjobiorcy, za to bez żadnych szkód.

Data publikacji: 2022-12-27, autor: FakturaXL