W jakich sytuacjach podpisuje się umowę franczyzy?
W Polsce obowiązuje zasada swobody umów, co oznacza, że zawieranie umowy franczyzy jest dozwolone, mimo iż przepisy z nią związane nie zostały wyjaśnione w regulacjach prawa cywilnego.
W umowie jedna ze stron, czyli organizator udziela drugiej stronie pozwolenia (określanego jako franczyza) na prowadzenie w ramach sieci i pod konkretną firmą wyznaczonej działalności gospodarczej.
Dokument zobowiązuje franczyzodawcę do udostępnienia franczyzobiorcy firmy, godła, emblematów patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych, know-how, koncepcji, a także używanych technologii zgodnych z polityką i ustaleniami firmy zlecającej. Umowę podpisuje się na czas określony albo nieokreślony.
Można zauważyć wiele podobieństw pomiędzy umową franczyzy a umową licencji. Podstawowa różnica polega na tym, iż w dokumencie znajdują się zapisy dotyczące oferowanych towarów, jak i zastosowanych technologii oraz metod dystrybucji, a także sposobu organizowania promocji wraz z warunkami.
W umowie można podać dwa rodzaje opłat – jedna z nich jest określana jako wstępna i jest bezpośrednio związana z przekazaniem koncepcji gospodarczej. Stanowi ona przedmiot licencji marki. Druga opłata to know-how i bieżące opłaty ściśle związane z kontynuowaniem współpracy, a także doradztwem uzyskiwanym podczas trwania umowy.
2 lipca 2019 roku Dyrektor KIS wydał interpretację (nr 0111-KDIB2-1.4010.149.2019.1.BKD), w której dokładnie omówił kwestie związane z umową franczyzy. Dowiadujemy się, że to dokument określany jako system marketingu dóbr, usług i technologii, który warunkuje ścisłą i ciągłą współpracę pomiędzy prawnie i finansowo osobnymi przedsiębiorstwami. Dyrektor KIS podkreślić, że franczyzodawca udziela franczyzobiorcom praw i jednocześnie ma w stosunku do nich szereg obowiązków warunkujących prowadzenie działalności, co musi być zgodne z zasadami wyznaczonymi przez franczyzodawcę.
Franczyzobiorca po podpisaniu umowy otrzymuje szereg świadczeń, a franczyzodawca uzyskuje wynagrodzenie w kwocie wyznaczonej w umowie.
Rozliczenie podatkowe umowy franczyzy
Skoro wiemy już, czym dokładnie jest umowa franczyzy, zapoznajmy się z kwestią rozliczania podatkowego tego dokumentu.
Franczyzodawca przekazuje franczyzobiorcy towar, a on zgodnie z podpisanym dokumentem ma obowiązek zatowarowania jego magazynu. Kolejnym krokiem jest sprzedaż towarów. Tego zadania podejmuje się franczyzobiorca. Ta informacja niesie za sobą pytanie, czy franczyzobiorca ma obowiązek rozpoznać dostawę towarów (kiedy wziąć pod uwagę ustawę VAT)?
W tym miejscu trzeba wskazać, że dostawa towarów polega na przeniesieniu prawa do rozporządzania towarami w taki sam sposób, jak czyni to właściciel. Słowa „jak właściciel” wskazują na możliwość zakwalifikowania jako dostawę rzeczywistego przeniesienia władztwa nad konkretną rzeczą/towarem. Art. 7 ust. 1 ustawy VAT wskazuje, że dostawa to wszystkie rozporządzenia związane z towarem, czyli sprzedaż, zamiana, darowizna oraz pozostałe transakcje mające zbliżony finał.
Z kolei określenie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” pozwala na rzeczywiste dysponowanie rzeczą, a nie jedynie wykonywanie tego w sensie prawnym. Najważniejszą rolę odgrywa więc rozróżnienie własności ekonomicznej od prawa własności na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.
Należy podkreślić, że przy przeniesieniu prawa do rozporządzania towarem, w taki sam sposób, jak właściciel nie trzeba przenosić prawa własności. Takie działanie nie jest wymagane. Dostawa towarów odbywa się w momencie jej rzeczywistego wykonania.
Art. 19a ust. 1 ustawy VAT potwierdza takie stanowisko. Obowiązek podatkowy obowiązuje od momentu sfinalizowania dostawy towarów albo wyświadczenia usługi. Można zauważyć, że regulacja nie dotyczy przeniesienia prawa własności w znaczeniu cywilnoprawnym.
Przytoczone przepisy i zasady odnoszą się również do umowy franczyzy. Trzeba wskazać, że dostawa wykonywana przez franczyzodawcę na franczyzobiorcę nie jest odpłatna. W ramach umowy dostawy są kierowane do sklepu w celu zaspokojenia potrzeb franczyzobiorcy i zgodnie z przygotowanym przez niego zamówieniem.
Takie działanie sprawia, iż nie dochodzi do przeniesienia własności dostarczonego towaru na franczyzobiorcę. Po dostawie nie ma on prawa swobodnego rozporządzania towarem, czyli nie może być traktowany jak właściciel.
Jednym z obowiązków franczyzobiorcy jest sprzedaż towarów w imieniu i na rzecz kontrahenta, wymaga się także, aby codzienny utarg był przesyłany na konto franczyzodawcy. Franczyzobiorca zajmuje się także przygotowaniem i dostarczaniem rozliczeń dobowych i miesięcznych, z których można odczytać liczbę sprzedanych towarów.
Z kolei dokument znany jako raport obrotowy umożliwia wyznaczenie wynagrodzenia prowizyjnego franczyzobiorcy.
Trzeba też wyraźnie podkreślić, że franczyzobiorca nie reguluje płatności za uzyskany towar. Otrzymuje on fakturę VAT, jednak w dokumencie nie widnieją jego dane. Dokument sprzedaży zawiera dane sklepu, który jest prowadzony w imieniu oraz na rzecz kontrahenta.
Dyrektor KIS w dniu 14 lipca 2020 roku wydał interpretację indywidualną (nr 0112-KDIL1-2.4012.162.2020.2.AW), w której rozważał omawiane zagadnienie. Z interpretacji można dowiedzieć się, że franczyzobiorca otrzymuje od franczyzodawcy pozwolenia na prowadzenie konkretnej działalności gospodarczej funkcjonującej w sieci pod nazwą firmy franczyzodawcy. Z kolei franczyzobiorca prowadzi działalność zgodnie z zasadami wyznaczonymi przez podmiot zlecający i ma obowiązek regulowania wynagrodzenia wpisanego do umowy. Strony widniejące w umowie są odrębnymi podmiotami – zarówno dla względów prawnych, jak i finansowych.
Omawiane przepisy i zasady są jednoznaczne – franczyzobiorca nie ma obowiązku podatkowego określonego w art. 19a ust. 1 ustawy z tytułu sprzedaży. Franczyzobiorca sprzedaje towary w imieniu i na rzecz franczyzodawcy, co jest jednoznaczne z tym, iż nie musi rozpoznawać podatku należnego z tytułu ich sprzedaży.
Franczyzodawca reguluje na rzecz franczyzobiorcy wynagrodzenie, które składa się z wynagrodzenia podstawowego oraz prowizji naliczanej od wartości sprzedanych towarów. W umowie może pojawić się także informacja o wprowadzeniu dodatkowych elementów składowych wynagrodzenia. Mowa o bonusach przyznawanych za osiągnięcie wyznaczonego utargu czy otwarcie sklepu w dni ustawowo wolne od pracy.
Franczyzobiorca nie zajmuje się sprzedażą towarów i nie ciąży na nim obowiązek rozliczania dostaw. Oba zadania wykonuje franczyzodawca. Z kolei obowiązkiem franczyzobiorcy jest rozliczenie uzyskanego wynagrodzenia za wykonywanie pracy na rzecz franczyzodawcy. To właśnie wynagrodzenie stanowi podstawę do opodatkowania razem z obowiązkiem dokumentowania odpłatnego świadczenia usługi z wykorzystaniem faktury VAT.
Umowa franczyzy jest bardzo charakterystycznym dokumentem zawieranym pomiędzy kontrahentami, którzy prowadzą własną działalność gospodarczą. Sprzedaż towarów wykonywana przez franczyzobiorcę odbywa się w imieniu franczyzodawcy, co przekłada się na implikowanie konkretnych skutków podatkowych – nie ciążą na franczyzobiorcy.
Data publikacji: 2023-01-03, autor: FakturaXL
