Cały czas najczęściej wybieraną formą prowadzenia firmy jest jednoosobowa działalność gospodarcza. Założenie przedsiębiorstwa w tej postaci jest niezwykle proste i nie wymaga wniesienia wkładu finansowego. Jednoosobową działalność gospodarczą można założyć w kilka minut nie ruszając się z domu za pośrednictwem Internetu. Przy tej formie przedsiębiorca odpowiada za wszystkie zobowiązania firmy całym swoim majątkiem.
Jednoosobowa działalność gospodarcza – podstawowe informacje
Jednoosobową działalność gospodarczą rejestruje się w CEIDG, czyli w ewidencji osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Zarejestrowany podmiot nie ma osobowości prawnej. Za wszystkie zobowiązania zaciągnięte w ramach prowadzonej działalności odpowiada przedsiębiorca całym swoim majątkiem. Taka sama zasada obowiązuje w przypadku spółki cywilnej, której wspólnicy także odpowiadają bez ograniczeń za zobowiązania firmy.
Jednoosobowa działalność gospodarcza – definicja
Według Kodeksu cywilnego przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową, która zgodnie z ustawą ma przyznaną osobowość prawną. Wynika z tego, że przedsiębiorcą może być każda osoba fizyczna posiadająca zdolność prawną. Działalność we własnym imieniu może prowadzić nawet osoba nieposiadająca pełnej zdolności do wykonywania czynności prawnych. Wystarczy, że będzie korzystała z pomocy przedstawiciela ustawowego. Dodatkowo w art. 3 Prawo przedsiębiorców można przeczytać, że działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu w sposób ciągły.
Działalność gospodarcza występuje wtedy kiedy jest:
nastawiona na zysk
ma charakter zorganizowany, czyli przedsiębiorca musi podejmować regularne i uzasadnione działania, których celem jest pomoc w prowadzeniu i rozwijaniu firmy
jest wykonywana w sposób ciągły i zmierza do określonego celu
prowadzona jest we własnym imieniu, czyli może być zarządzana przez założyciela firmy, ale nie przez zarząd.
Status przedsiębiorcy posiada osoba, która nie tylko dokonuje niezbędnych czynności, których celem jest założenie firmy, ale także ta, która wykonuje rzeczywiście działalność.
Jednoosobowa działalność gospodarcza – odpowiedzialność przedsiębiorcy
Przy jednoosobowej działalności gospodarczej nie ma podziału na majątek prywatny przedsiębiorcy i majątek firmy. W związku z tym osoba prowadząca działalność zarejestrowaną w CEIDG odpowiada za zobowiązania firmy oraz zobowiązania osobiste całym swoim majątkiem. Oznacza to, że kontrahent jako wierzyciel przedsiębiorstwa, a także inny wierzyciel odnoszący się do zobowiązania prywatnego mają prawo do zaspokojenia należnych im wierzytelności z majątku firmowego, jak i osobistego przedsiębiorcy.
Wierzyciele nie muszą podejmować żadnych dodatkowych czynności prawnych, aby móc przeprowadzić egzekucję z całości majątku właściciela jednoosobowej firmy. Mają prawo prowadzić ją:
ze środków zgromadzonych na rachunku firmowym przedsiębiorcy
ze środków zgromadzonych na rachunku prywatnym
z przedmiotów nabytych przez przedsiębiorcę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (między innymi samochód firmowy, lokal firmy jeżeli jest własnościowy, wyposażenie biura)
ze składników wchodzących do majątku prywatnego przedsiębiorcy, które zostały nabyte przez niego bez związku z prowadzoną działalnością, jak np. samochód prywatny, lokal mieszkalny, wyposażenie mieszkania, biżuteria.
W przypadku wskazanych elementów majątku przedsiębiorcy bez znaczenia jest moment ich pozyskania (przed, w trakcie, po zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej).
Zakres odpowiedzialności przedsiębiorcy za zobowiązania firmy zmienia się w przypadku kiedy przedsiębiorca pozostaje w związku małżeńskim i pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa lub rozszerzona wspólność majątkowa. W przypadku małżonków obowiązuje zasada, że za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich bez zgody drugiego, odpowiada tylko ten, który zaciągnął dług. Jeżeli małżonek przedsiębiorcy wyrazi zgodę na zaciągnięcie zobowiązania, to będzie on na równi odpowiadał razem z nim za te wierzytelności, ale tylko w ramach ich wspólnego majątku. Małżonek, który nie jest przedsiębiorcą nie odpowiada za zobowiązania swoim majątkiem osobistym. W zasadzie egzekucja z majątku prywatnego małżonka przedsiębiorcy nie jest możliwa, a także ograniczona w stosunku do majątku wspólnego, poza pewnymi wyjątkami.
Jeżeli chodzi o majątek prywatny przedsiębiorcy, to tak jak zostało wcześniej napisane, odpowiada on całym swoim majątkiem osobistym oraz częścią majątku wspólnego, w którego skład wchodzą dochody uzyskane z działalności gospodarczej.
Spółka cywilna – odpowiedzialność wspólników
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mają prawo założyć spółkę cywilną w ramach, której wspólnicy zobowiązują się do osiągania wspólnego celu gospodarczego poprzez działanie w oznaczony sposób. Współdziałanie wspólników opiera się na prowadzeniu spraw spółki oraz wniesieniu wkładów. Spółka cywilna nie posiada statusu przedsiębiorcy, nie ma osobowości prawnej, nie może być pozywana ani sama nie może pozywać, nie może zaciągać zobowiązań, ani posiadać własnego majątku. Wszystkie wymienione czynności wykonują wspólnicy we własnym imieniu w zakresie wykonywanej przez siebie działalności gospodarczej.
Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Ich odpowiedzialność odnosi się do majątku wspólnego spółki oraz ich majątków osobistych. W przypadku spółki cywilnej, podobnie jak przy jednoosobowej działalności gospodarczej nie występuje odpowiedzialność subsydiarna. Wierzyciel nie może w pierwszej kolejności zajmować majątku wspólnego, a dopiero potem majątków osobistych wspólników, co oznacza, że wierzyciel ma prawo zaspokoić wierzytelność w całości, np. z majątku tylko jednego wspólnika. W wyniku takiego działania wspólnik ten ma prawo do roszczenia regresowego, czyli może żądać od pozostałych wspólników pokrycia na rzecz wierzyciela zapłaconych kwot w równych częściach.
Odpowiedzialność solidarna wspólników spółki cywilnej nie może zostać wyłączona, ani ograniczona, np. zapisem w umowie spółki. Umieszczenie takie zapisu w umowie nie będzie miało żadnego skutku wobec wierzycieli. Zwolnienie z odpowiedzialności za zobowiązania jednego ze wspólników wywiera skutki prawne wobec pozostałych wspólników. Wspólnik, który przystępuje do już istniejącej spółki nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte wcześniej przez innych wspólników. Jednak może wziąć odpowiedzialność za dług na podstawie odrębnego zapisu w umowie spółki. W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki nie otrzymuje on zwolnienia z nieograniczonej osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, które powstały przed jego wystąpieniem.
Podsumowanie
Za założeniem jednoosobowej działalności gospodarczej przemawia wiele czynników, między innymi: prostota założenia, łatwość prowadzenia, brak podwójnego opodatkowania. Najbardziej istotną wadą jednoosobowej działalności gospodarczej jest nieograniczona odpowiedzialność przedsiębiorcy za zobowiązania firmy. Jest to powód, dla którego działalności wymagające dużego nakładu finansowego, a także te obarczone dużym ryzykiem nie powinny być prowadzone w tej formie.
