Usługi budowlane świadczone za granicą dla osób fizycznych, jaki podatek?
Polscy przedsiębiorcy mogą świadczyć usługi budowlane zarówno dla polskich, jak i zagranicznych klientów. Świadczenie usług budowlanych za granicą wymaga między innymi określenia miejsca świadczenia usługi, a także ustalenia właściwej stawki podatku VAT.
Istotnym punktem przy świadczeniu usług budowlanych za granicą jest właściwe ustalenie miejsca, w którym wykonywane są usługi w celu prawidłowego odprowadzenia podatku VAT. Jeżeli usługobiorcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, to zgodnie z ogólną zasadą wskazaną w art. 28c ustawy o VAT za kraj opodatkowania uznaje się kraj siedziby usługodawcy. Jest to podstawowa obowiązująca zasada, od której występują wyjątki. Jeden z nich dotyczy usług budowlanych. Art. 28e ustawy o VAT wskazuje właśnie na taki wyjątek, którego głównym kryterium jest odniesienie się do przedmiotu wykonywanej usługi, którą jest nieruchomość i związane z nią usługi. Przepis wskazuje, że miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego jest właśnie miejsce położenia danej nieruchomości, czyli podsumowując, za miejsce świadczenia usług związanych z nieruchomościami i ich opodatkowanie uważane jest wyłącznie miejsce położenia nieruchomości, z którą związana jest wykonywana usługa i nie ma znaczenia dla jakiego podmiotu jest świadczona, czy dla konsumenta, czy dla drugiego przedsiębiorcy, ani gdzie znajduje się siedziba usługodawcy. Te aspekty w ogóle nie są brane pod uwagę. Wyżej wymienioną zasadę można zastosować tylko wtedy, kiedy znana jest konkretna nieruchomość, czyli taka której miejsce położenia można zlokalizować. Art. 28e ustawy wskazuje, że w zakres przedmiotowy usług wchodzą nie tylko prace wykonywane w danej nieruchomości, ale również usługi, które świadczone są w oparciu o wykorzystanie, używanie i użytkowanie nieruchomości. Czy zatem usługi budowlane wchodzą w ten zakres? Analizę należy rozpocząć od wyjaśnienia, co oznacza pojęcie „nieruchomość”. Ustawa o VAT nie zawiera definicji „nieruchomości” ani nie definiuje pojęcia „usługi związanej z nieruchomościami”. Dopiero w unijnym rozporządzeniu 282/2011 znajduje się określenie czym jest „nieruchomość”. Art. 13b tego rozporządzenia wskazuje, że za „nieruchomość” uznaje się:
każdą określoną część ziemi, zarówno na jej powierzchni lub pod jej powierzchnią, która może stać się przedmiotem własności i posiadania
każdy budynek lub każdą konstrukcję, które są przytwierdzone do gruntu lub w nim osadzone powyżej lub poniżej poziomu morza, których nie można w łatwy sposób zdemontować lub przenieść
każdy zainstalowany element, który stanowi z budynkiem lub konstrukcją integralną część, bez których budynek lub konstrukcja będą niepełne, jak drzwi, okna, dachy, schody i windy
każdy element, sprzęt lub maszyna, które zostały zainstalowane na stałe w budynku lub konstrukcji, które nie mogą być przeniesione bez zniszczenia czy zmiany budynku bądź konstrukcji.
Natomiast za „usługi związane z nieruchomościami”, zgodnie z art. 31a ust. 1 wspomnianego rozporządzenia unijnego 282/2011 należy uznać wyłącznie te usługi, które posiadają bezpośredni związek z daną nieruchomością. Za takie usługi uważane są te które:
pochodzą z nieruchomości, a dana nieruchomość jest elementem składowym usługi i jednocześnie jest głównym oraz niezbędnym elementem z punktu widzenia świadczonych usług
świadczone są w odniesieniu do nieruchomości lub dla niej przeznaczone i mają na celu zmianę prawnego lub fizycznego stanu danej nieruchomości.
Usługa budowlana świadczona na rzecz osoby fizycznej z zagranicy - rozliczenie podatku VAT
W przypadku świadczenia usług budowlanych na gruncie podatku VAT znaczenie ma przede wszystkim podmiot, dla którego wykonywana jest usługa. Jeżeli odbiorcą usługi budowlanej jest inny przedsiębiorca, to w tym przypadku zadziała mechanizm odwrotnego obciążenia, co oznacza, że podatkiem zostaje obciążony nabywca, którego obowiązkiem jest rozliczenie podatku we własnym kraju jako import usług. Co prawda usługa ta nie podlega pod opodatkowanie w Polsce, ale obowiązkiem podatnika jest wystawienie faktury VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie”. Na dokumencie nie będzie podanej kwoty podatku. W miejscu określającym stawkę należy wpisać NP – „nie podlega”. W pliku JPK_V7, usługę w wartości netto wykazuje się w polu 11 – „Dostawa towarów lub świadczenie usług poza terytorium kraju”.
Jeżeli usługa świadczona jest na rzecz osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą z zagranicy, to nie ma możliwości, aby zobowiązać ją do rozliczenia podatku VAT, co oznacza, że mechanizm odwrotnego obciążenia nie ma zastosowania i polski podatnik nie może wystawić faktury VAT z odwrotnym obciążeniem. Taka usługa powinna być rozliczona przez polskiego podatnika zarejestrowanego na potrzeby podatku zagranicznego od wartości dodanej w kraju miejsca położenia nieruchomości.
Usługa budowlana - zastosowanie procedury VAT OSS
Świadczenie usług budowlanych przez polskiego podatnika na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej z innego państwa członkowskiego UE może być rozliczone w oparciu o procedurę VAT OSS. Aby móc z niej skorzystać podatnik musi dokonać zgłoszenia na formularzu VIU-R i złożyć je do Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa Śródmieście. Rejestracja do procedury VAT OSS daje możliwość rozliczenia zagranicznego podatku bez konieczności rejestracji w kraju miejsca położenia danej nieruchomości. Podatnik, który zarejestrował się do procedury VAT OSS nie musi wykazywać transakcji zagranicznej usługi w pliku JPK_V7. Obowiązkiem jego jest jedynie prowadzenie ewidencji transakcji objętych procedurą unijną w postaci elektronicznej zgodnie ze wskazaniami zawartymi w art. 63c rozporządzenia 282/2011. Po zakończeniu kwartału podatnik ma obowiązek rozliczyć zawarte transakcje w deklaracji, którą składa do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Warszawie zgodnie z procedurą VAT OSS (art. 130c i 130d ustawy VAT)
PRZYKŁAD Polski przedsiębiorca był wykonawcą usługi budowlanej, którą świadczył dla niemieckiego konsumenta. Nieruchomość, dla której była świadczona usługa położona jest w Hamburgu. W którym kraju będzie opodatkowana usługa?
Odpowiedź: W tym przypadku zgodnie z przepisami miejscem opodatkowania usługi będą Niemcy. Poza tym przedsiębiorca nie może zastosować mechanizmu odwrotnego obciążenia, ponieważ usługa wykonywana jest na rzecz osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą. Podatnik może zarejestrować się na potrzeby podatku od wartości dodanej w Niemczech lub może rozliczyć podatek niemiecki za pomocą procedury VAT OSS.
Podsumowanie
Usługa budowlana świadczona na rzecz zagranicznej osoby fizycznej nie podlega opodatkowaniu polskim podatkiem VAT. Zgodnie z przepisami podatnik może rozliczyć zagraniczny VAT poprzez procedurę VAT OSS.
