W ostatnim okresie często mają miejsce zmiany w obowiązujących przepisach dotyczących przedsiębiorców. Jedną ze znaczących zmian jest wprowadzenie odpowiedzialności solidarnej nabywcy. Powyższe dotyczy przede wszystkim odpowiedzialności za zaległości podatkowe w VAT sprzedawcy. Do tej pory było tak, że nabywca tylko w wyjątkowych sytuacjach odpowiadał za zaległości podatkowe w VAT sprzedawcy. Od 2020 roku to się zmieniło. Zasięg został poszerzony o zakupy towarów z załącznika nr 15 do ustawy o VAT.
Odpowiedzialność solidarna dotyczy sprzedawcy i nabywcy. W niektórych sytuacjach nabywca może odpowiadać za zobowiązania bądź zaległości podatkowe sprzedawcy towarów. W praktyce oznacza, że organ podatkowy ma prawo dochodzić zapłaty podatku od wybranego przez siebie podmiotu zobowiązanego solidarnie.
Załącznik nr 15 do ustawy o VAT
Zgodnie z art. 105a ust.1 ustawy o VATpodatnicy na rzecz, których została dokonana dostawa towarów z załącznika nr 15 tejże ustawy odpowiadają solidarnie razem z dostawcą towarów za zaległości podatkowe powstałe z tej dostawy w części podatku proporcjonalnie przypadającej na towary z załącznika nr 15, jeżeli w momencie dokonania dostawy podatnik wiedział lub przypuszczał (miał do tego podstawy), że cała kwota podatku jaka przypada na jego rzecz z dostawy lub jej część nie trafi na rachunek urzędu skarbowego. Odpowiedzialność solidarna, o której mowa dotyczy również sytuacji kiedy nabywca zakupi chociaż jeden towar z załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Bardzo istotną rzeczą jest też sam moment dokonania dostawy oraz wiedza lub przypuszczenia jakie podatnik posiada w tym momencie.
PRZYKŁAD 1 Klient będący czynnym podatnikiem VAT nabył w hurtowni części samochodowe i narzędzia o wartości 11 250 zł brutto. Zakup został udokumentowany fakturą. Części oraz akcesoria samochodowe zawarte są w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Podatnik nabył więc towary podlegające odpowiedzialności solidarnej nabywcy. Wartość transakcji pomimo, że jest niższa od 15 000 tys. zł nie jest powodem wyłączenia z odpowiedzialności solidarnej nabywcy.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT zamówił instalację alarmu. Sprzedawca w/w usługi wykonał zleconą pracę i wystawił fakturę o łącznej wartości 17 500 zł brutto. Czy w tym przypadku nabywca zostanie objęty odpowiedzialnością solidarną nabywcy w razie braku zapłaty podatku przez sprzedawcę? Odpowiedź: Nie, ponieważ w/w usługa nie znajduje się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
Split payment, a odpowiedzialność solidarna nabywcy
W niektórych sytuacjach odpowiedzialność solidarna nabywcy przy zakupie towarów z załącznika nr 15 do ustawy o VAT zostaje wyłączona. Dzieje się tak jeżeli nabywca płaci za transakcję dotyczącą zakupu towarów z załącznika nr 15 wykorzystując do tego mechanizm podzielonej płatności. W ten sposób nie musi być zapłacona cała faktura, ale jedynie część dotycząca towarów z załącznika nr 15 do ustawy o VAT.
PRZYKŁAD 3 Podatnik będący czynnym podatnikiem VAT zakupił dla firmy kilka zestawów komputerów na łączną kwotę 9 500 zł brutto. Zakup został udokumentowany fakturą, na której nie znalazła się adnotacja „mechanizm podzielonej płatności”. Sprzedawca nie miał obowiązku umieszczania takiego napisu. Pomimo tego nabywca opłacił fakturę w MPP, ponieważ miał wątpliwości że dostawca rozliczy podatek VAT od tej transakcji. Czy nabywca odpowie solidarnie razem ze sprzedawcą jeżeli ten nie rozliczy podatku VAT należnego z tej transakcji? Odpowiedź:Nabywca nie odpowie solidarnie ze sprzedawcą, ponieważ uregulował zobowiązanie z użyciem split payment.
Inne możliwości aby uniknąć odpowiedzialności solidarnej nabywcy
Nabywca może uniknąć odpowiedzialności solidarnej jeżeli:
zakup benzyny silnikowej, oleju napędowego, gazu przeznaczonego do napędu silników spalinowych podlegających akcyzie:
ma miejsce wyłącznie na stacji paliw (gazu płynnego) odbywa się do standardowych zbiorników pojazdów używanych przez podatników nabywających te towary do napędu tych pojazdów
sprzedaży w/w paliw dokonuje podatnik, który dostarcza gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych
zaległości w podatku VAT nie powstały na skutek uczestnictwa sprzedawcy w wątpliwych transakcjach handlowych, które miały na celu wyłudzenie podatku VAT
dany zakup towarów jest udokumentowany fakturą o wartości 15 000 zł brutto, a podatnik udowodni przed organem podatkowym, że zaistniałe okoliczności, w których była realizowana dana transakcja zakupu nie miały wpływu na nieuregulowanie podatku VAT przez sprzedawcę.
