Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą ponosi całkowitą odpowiedzialność finansową za zobowiązania podatkowe. Czy taka sama odpowiedzialność ciąży też na współmałżonku lub na innych członkach rodziny?
Odpowiedzialność podatnika i odpowiedzialność solidarna
Art. 26 Ordynacji podatkowejwskazuje, że:
Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki.
W niektórych okolicznościach odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe podatnika zostają obarczone solidarnie razem z nim również osoby trzecie. W tej kwestii zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego dla zobowiązań cywilnoprawnych. Osoba trzecia ponosi odpowiedzialność podatkową, którą wobec niej może orzec organ podatkowy w drodze decyzji. W tej sytuacji osoby trzecie odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie razem z następcą prawnym podatnika za przejęte przez niego zaległości podatkowe oraz za:
podatki niepobrane oraz pobrane, które nie zostały wpłacone przez płatników lub inkasentów
odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych
niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku VAT
oprocentowanie zaliczek VAT
koszty postępowania egzekucyjnego.
Odpowiedzialność solidarna oznacza, że organy podatkowe mają prawo dochodzić należności podatkowych nie tylko od podatnika, ale również od innych osób z nim związanych tego rodzaju odpowiedzialnością. W przypadku podatków wierzycielem jest organ podatkowy, który może zażądać od podatnika (dłużnika) lub wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich bądź od każdego z osobna spełnienia całości lub części świadczenia. Najczęściej do spełnienia świadczenia powoływany jest ten dłużnik, od którego najbardziej prawdopodobne jest wyegzekwowanie długu. W sytuacji, kiedy całość zobowiązania zostanie spłacona przez jednego z dłużników, to pozostali zostają zwolnieni z obowiązku zapłaty.
Odpowiedzialność współmałżonka
Zgodnie z prawem solidarnie razem z podatnikiem za zobowiązania podatkowe odpowiada współmałżonek, z którym łączy go małżeńska wspólność majątkowa. Odpowiedzialnością objęty jest:
odrębny majątek podatnika
wspólny majątek podatnika i małżonka.
Na podstawie odrębnych przepisów małżonkowie będący opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów są solidarnie odpowiedzialni za zobowiązania podatkowe. Ich wierzytelność o zwrot nadpłaty podatku od sumy dochodów ma charakter solidarny. Jeżeli jeden z małżonków umrze, to drugi ponosi odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe i przysługuje mu też wierzytelność o zwrot nadpłaty podatku.
Wszelkie ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie dotyczą zobowiązań podatkowych, które powstały przed dniem:
zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej
zniesienia wspólności majątkowej przez prawomocne orzeczenie sądu
ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka
uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.
W przypadku:
rozwodu małżonków
separacji małżonków
unieważnienia małżeństwa,
osoba, która pozostawała w związku małżeńskim z podatnikiem odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe małżonka, które powstały w trakcie wspólności majątkowej do wysokości przysługującego jej udziału w majątku wspólnym.
Odpowiedzialność członków rodziny za zobowiązania podatkowe
Zgodnie z obowiązującymi przepisami za zobowiązania podatkowe solidarnie razem z podatnikiem odpowiadają również inni członkowie rodziny nie związani z nim wspólnością majątkową, którzy stale współdziałali razem z przedsiębiorcą w prowadzeniu działalności gospodarczej i osiągali z tego tytułu korzyści.
Odpowiedzialnością objęci są:
zstępni
wstępni
rodzeństwo
małżonkowie zstępnych
osoby przysposobione
osoby pozostające z podatnikiem w faktycznym pożyciu,
z wyłączeniem osób, wobec których podatnik miał obowiązek alimentacyjny w zakresie wynikającym z tego obowiązku. Chodzi o okres stałego współdziałania tych osób z podatnikiem. Odpowiedzialność ogranicza się do wysokości uzyskanych korzyści.
