Prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób rzetelny i niewadliwy
Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzą księgi podatkowe w oparciu o rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej książki przychodów i rozchodów. Zgodnie z par. 10 tego rozporządzenia podatnik ma obowiązek prowadzić książkę w sposób rzetelny i niewadliwy.Księga niewadliwa to taka, która prowadzona jest na podstawie przepisów rozporządzenia zgodnie z ustalonym wzorem i w oparciu o objaśnienia do tego wzoru. Za rzetelną uważa się księgę, której zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty oraz taką, w której:
- niewpisane lub błędnie wpisane kwoty przychodu nie przekraczają łącznie 0,5% przychodu jaki został wykazany w księdze za dany rok podatkowy lub przychodu wykazanego w roku podatkowym do dnia, w którym błędy zostały wskazane przez organ podatkowy
- brak właściwych zapisów wiąże się z nieszczęśliwym wypadkiem lub zdarzeniem losowym, które były przyczyną uniemożliwiającą prowadzenie księgi
- błędy były powodem podwyższenia kwoty podstawy opodatkowania z wyjątkiem błędów polegających na niewykazaniu lub zaniżeniu kosztów zakupu materiałów podstawowych, towarów handlowych, a także kosztów robocizny
- podatnik uzupełnił zapisy lub dokonał korekty błędnych zapisów w księdze jeszcze przed rozpoczęciem kontroli przez organ podatkowy lub w terminie jaki przysługiwał mu na skorygowanie deklaracji zgodnie z art. 62 ust. 4 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej
- błędne zapisy wynikają z oczywistej omyłki i podatnik posiada dowody księgowe odpowiadające warunkom, o których mówi par. 11 ust. 3.
Jeżeli zapisy dokonywane w księgach odzwierciedlają stan rzeczywisty, to uznaje się je za rzetelne. Dla organów podatkowych księgi podatkowe prowadzone w sposób nierzetelny i wadliwy nie są uznawane za dowód. Prowadzone w sposób wadliwy mogą zostać uznane za dowód, jeżeli wady nie będą miały znaczenia dla sprawy.
Nierzetelność w księdze podatkowej wystąpi wtedy kiedy:
- zostaną w niej ujęte zdarzenia fikcyjne
- nie zostaną ujęte rzeczywiste zdarzenia gospodarcze
- zdarzenia zostaną ujęte w innej wartości niż ich realna wielkość.
Nierzetelne prowadzenie ksiąg – skutki w podatkach
Nierzetelne prowadzenie ksiąg wywołuje różne skutki z nim związane, jak np.: postępowanie dowodowe. Zgodnie z Ordynacją podatkową, księgi podatkowe prowadzone w sposób rzetelny są dowodem na to co zawierają, co oznacza, że korzystają one z domniemania rzetelności, która czasami może zostać zakwestionowana przez organy podatkowe.Urząd skarbowy może w każdej chwili przeprowadzić czynności sprawdzające rzetelność i niewadliwość ksiąg podatkowych oraz sporządzić protokół z badania, w którym musi określić zakres (za jaki okres i w jakiej części) w jakim nie uznaje ksiąg za dowód na podstawie zawartych zapisów. Odpis protokołu powinien otrzymać przedsiębiorca, który ma 14 dni liczone od dnia doręczenia, na wniesienie ewentualnych zastrzeżeń w stosunku do ustaleń jakie zostały w nim zapisane. Jednocześnie powinien przedstawić dowody umożliwiające urzędnikom podatkowym prawidłowe określenie podstawy opodatkowania.
Jeżeli wszystkie dowody zgromadzone w postępowaniu dowodowym, zarówno przez podatnika, jak i urząd, okażą się niewystarczające do ustalenia podstawy opodatkowania, to w takiej sytuacji będzie musiała ona zostać oszacowana.
Organ podatkowy może odstąpić od określenia podstawy opodatkowania poprzez oszacowanie, jedynie w sytuacji kiedy:
- dowody pozyskane w toku postępowania są wystarczające do określenia podstawy opodatkowania mimo braku ksiąg podatkowych
- dane wynikające z ksiąg podatkowych, które zostały uzupełnione dowodami pozyskanymi w przeprowadzonym postępowaniu są wystarczające do określenia podstawy opodatkowania.
Zgodnie z przytoczonym przepisem par. 3:
Zgodnie z par. 5, organ podatkowy przy określaniu podstawy opodatkowania w drodze oszacowania powinien uzasadnić wybór danej metody oszacowania.Podstawę opodatkowania określa się w drodze oszacowania, stosując w szczególności następujące metody:
1) porównawczą wewnętrzną – polegającą na porównaniu wysokości obrotów w tym samym przedsiębiorstwie za poprzednie okresy, w których znana jest wysokość obrotu;
2) porównawczą zewnętrzną – polegającą na porównaniu wysokości obrotów w innych przedsiębiorstwach prowadzących działalność o podobnym zakresie i w podobnych warunkach;
3) remanentową – polegającą na porównaniu wartości majątku przedsiębiorstwa na początku i na końcu okresu, z uwzględnieniem wskaźnika szybkości obrotu;
4) produkcyjną – polegającą na ustaleniu zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa;
5) kosztową – polegającą na ustaleniu wysokości obrotu na podstawie wysokości kosztów poniesionych przez przedsiębiorstwo, z uwzględnieniem wskaźnika udziałów tych kosztów w obrocie;
6) udziału dochodu w obrocie – polegającą na ustaleniu wysokości dochodów ze sprzedaży określonych towarów i wykonywania określonych usług, z uwzględnieniem wysokości udziału tej sprzedaży (wykonanych usług) w całym obrocie.
Nierzetelne prowadzenie ksiąg podatkowych – skutki karno-skarbowe
Z nierzetelnym prowadzeniem ksiąg podatkowych wiąże się odpowiedzialność karno-skarbowa. Zgodnie z art. 61 par. 1, 2 i 3 Kodeksu karno-skarbowego, każdy:§ 1.
Kto nierzetelnie prowadzi księgę,
podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.
§ 2.
W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1
podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
§ 3.
Karze określonej w § 2 podlega także ten, kto wadliwie prowadzi księgę.
W kontekście Kodeksu karnego skarbowego za księgi uznawane są:
- księgi rachunkowe
- PKPiR
- ewidencje
- rejestry
- oraz inne podobne ewidencje (dowody), do których prowadzenia zobowiązuje ustawa, szczególnie zapisy z kasy rejestrującej.
Data publikacji: 2021-12-03, autor: FakturaXL
