Niektóre przedmioty kupowane przez przedsiębiorcę do prowadzonej działalności gospodarczej zostają wprowadzane w skład majątku firmowego. Jeżeli przedmiot zostaje ujęty w ewidencji środków trwałych, to cała kwota przypadająca na jego zakup będzie mogła zostać ujęta w kosztach uzyskania przychodu w postaci odpisów amortyzacyjnych rozłożonych w czasie lub jako amortyzacja jednorazowa.
Przedsiębiorca może wybrać jedną z trzech dostępnych metod amortyzacji:
liniową
degresywną
jednorazową.
Amoryzacja metodą liniową – najbardziej popularna i najczęściej stosowana do wszystkich kategorii środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się wg stawek określonych w załączniku nr 1 do ustawy o PIT lub wg stawek indywidualnych pod warunkiem, że przepisy na to zezwalają. Przedsiębiorca ujmuje w kosztach w każdym miesiącu przez cały okres amortyzacji, taką samą kwotę.
Amortyzacja metodą degresywną – w początkowym okresie dokonywania odpisów, stawki amortyzacyjne mogą zostać podwyższone w stosunku do tych podanych w załączniku. W chwili, kiedy amortyzacja wyliczana wg tej metody mogłaby być niższa w porównaniu z roczną kwotą amortyzacji obliczanej metodą liniową, to przedsiębiorca zobowiązany jest do dokonywania dalszych odpisów za pomocą metody liniowej. Tak więc na początku stosowania tej metody dokonywane są wyższe odpisy amortyzacyjne, które w miarę upływu czasu są zmniejszane. Metoda degresywna nie została przewidziana do stosowania w przypadku samochodów osobowych.
Amortyzacja jednorazowa – rodzaj amortyzacji, w której można zastosować jeden z trzech sposobów. Podstawowym kryterium branym pod uwagę przy tym rodzaju amortyzacji jest wartość początkowa środka trwałego. Rozróżniamy wartości:
do 10 000 zł
do 100 000 zł
do 50 000 euro, w 2022 roku - 230 000 zł.
Kolejnym kryterium jest status przedsiębiorcy, czyli mały podatnik lub każdy podatnik. Amortyzacja jednorazowa do kwoty 50 000 euro w ramach pomocy de minimis nie jest dostępna dla każdego podatnika. Nie wszystkie rodzaje środków trwałych mogą być amortyzowane za pomocą metody jednorazowej. Amortyzacja jednorazowa pozwala ująć w kosztach całą kwotę poniesionego wydatku w sposób jednorazowy.
Wybór metody należy do przedsiębiorcy już na początku dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
Czy można zmienić wybraną metodę amortyzacji?
W zasadzie zmiana metody amortyzacji już w trakcie dokonywania odpisów nie jest możliwa. Tak stanowią obowiązujące przepisy (ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych). Raz wybraną metodę amortyzacji, przedsiębiorca powinien stosować aż do momentu pełnego zamortyzowania środka trwałego. Na temat zmiany metody amortyzacji wypowiadają się też organy podatkowe w wydawanych interpretacjach. Przykładem może być interpretacja z dnia 23 marca 2018 roku, nr 0115-KDIT3.4011.80.2018.1.WR wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, w której wskazał, że Wnioskodawca występujący o wydanie interpretacji, ma obowiązek stosowania wybranej metody amortyzacji aż do momentu pełnego zamortyzowania środka trwałego.
Zmiana metody amortyzacji w trakcie roku
Przepisy nie pozwalają na zmianę metody amortyzacji podczas jej stosowania. Jednak czasami przedsiębiorca może pomylić się i zastosować metodę amortyzacji, której nie powinien wybrać ze względu na przepisy. Do takiego przypadku odnosi się wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 kwietnia 2015 roku, sygn. akt II FSK 454/13, w którym sąd wskazał, że przepisy dotyczące amortyzacji co prawda nie określają w sposób bezpośredni norm związanych z korektą odpisów, ale jednak taka korekta może mieć miejsce pod warunkiem, że przedsiębiorca nieprawidłowo ustalił wysokość odpisów amortyzacyjnych, a co się z tym wiąże wysokość kosztów uzyskania przychodów. Jednocześnie możliwa jest też korekta odpisów amortyzacyjnych, jeżeli przedsiębiorca utracił ulgę inwestycyjną, z której wcześniej korzystał.
PRZYKŁAD Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT kupił samochód osobowy i zapłacił za niego 80 000 zł razem z podatkiem VAT. Samochód został wprowadzony w lipcu do ewidencji środków trwałych. Przedsiębiorca wybrał jednorazową metodę amortyzacji. Po czym we wrześniu dowiedział się, że nie miał prawa wybrać tej metody amortyzacji. Co powinien zrobić w tej sytuacji?
Odpowiedź: Przedsiębiorca powinien dokonać korekty rozliczenia zaliczki za miesiąc lipiec zmniejszając koszty uzyskania przychodów o kwotę 80 000 zł. Od miesiąca sierpnia jako miesiąca następującego po miesiącu wprowadzenia samochodu do ewidencji środków trwałych powinien rozpocząć naliczanie odpisów amortyzacyjnych za pomocą metody liniowej, oczywiście po wcześniejszym dokonaniu korekty amortyzacji jednorazowej.
