Każdy składnik majątku wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych powinien być amortyzowany za pomocą jednej wybranej metody amortyzacyjnej. Należy ją stosować do momentu pełnego zamortyzowania danego środka trwałego. Czasami przy dokonywaniu odpisów mogą pojawić się błędy, które należy skorygować. Korektę wykonuje się na podstawie odpowiednich dokumentów.
Amortyzacją objęte są będące własnością lub współwłasnością podatnika nabyte lub wytworzone we własnym zakresie kompletne oraz zdatne do użytku w dniu przyjęcia ich do używania:
budowle, budynki i lokale będące odrębną własnością
maszyny, urządzenia i środki transportu
inne przedmioty
z wyłączeniem składników majątku wymienionych w art. 22c ustawy o PIT. Przewidywany okres używania tych składników powinien być dłuższy niż 1 rok oraz powinny one być wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej bądź oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1 jako środki trwałe.
Odpisy amortyzacyjne, korekta
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany środek został wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych aż do momentu zrównania sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową środka lub do dnia, w którym środek będzie zlikwidowany, zbyty lub zostanie stwierdzony jego brak. Czasami odpisy amortyzacyjne z różnych powodów mogą wymagać sporządzenia korekty, jak przykładowo w sytuacji, w której podczas ich naliczania zostanie popełniony błąd. Innym powodem sporządzenia korekty może być rabat otrzymany już po rozpoczęciu amortyzacji środka trwałego czy przekroczenie terminu płatności wynikające z przepisów o zatorach płatniczych wprowadzonych do ustaw o podatku dochodowym. Niezależnie od rodzaju powodu to każda korekta powinna być właściwie ujęta w księgach rachunkowych i rozliczona.
Błędy jakie mogą wystąpić przy naliczaniu amortyzacji środka trwałego polegają najczęściej na pominięciu składnika majątku podczas dokonywania odpisów amortyzacyjnych, podwójnym naliczeniu odpisów od danego środka trwałego bądź nieprawidłowej jego kwalifikacji w Klasyfikacji Środków Trwałych, co w konsekwencji może oznaczać zastosowanie niewłaściwej stawki amortyzacyjnej. Z reguły nie jest błędem zmiana okresu ekonomicznej użyteczności danego środka trwałego jaka została określona w chwili przyjęcia środka do używania, co może mieć wpływ na zmianę kwoty odpisu amortyzacyjnego począwszy od nowego okresu sprawozdawczego.
W przypadku, kiedy błąd będzie dotyczył źle wyliczonych odpisów amortyzacyjnych w latach poprzednich, które już zostały ujęte w sprawozdaniach finansowych, to korekta błędu powinna zostać zapisana w księgach rachunkowych sporządzanych w roku bieżącym (art. 54 ust. 2 ustawy o rachunkowości). To w jaki sposób korekta zostanie ujęta zależy przede wszystkim od ważności błędu. Jeżeli dana jednostka uzna, że kwota błędu jest na tyle merytoryczna, że sprawozdanie finansowe za dany rok nie będzie mogło zostać uznane za rzetelne i dodatkowo będzie niezbyt jasno ukazywało sytuację finansową danego przedsiębiorstwa, to przedsiębiorca powinien kwotę korekty związanej z usuniętym błędem ująć na koncie 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”, a następnie wykazać w sprawozdaniu finansowym jako „zysk (strata) z lat ubiegłych” (art. 54 ust. 3 ustawy o rachunkowości).
Jeżeli w danym roku obrotowym lub przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok obrotowy jednostka stwierdziła popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu, w następstwie którego nie można uznać sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie za spełniające wymagania określone w art. 4 zasady rachunkowości jednostki, ust. 1, to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako „zysk (strata) z lat ubiegłych.
Dodatkowo podatnik musi pamiętać, aby dokonać także korekty w rozliczeniu podatku dochodowego za okres, którego dotyczył błąd.
Korekta odpisu amortyzacyjnego – błędna metoda amortyzacji
Błąd w odpisie amortyzacyjnym, którego skutkiem jest zawyżenie wartości środka powinien być poprawiony niezwłocznie po jego zauważeniu przez wykonanie korekty amortyzacji środków trwałych. Jeżeli odpis amortyzacyjny został nieprawidłowo naliczony na skutek błędu popełnionego przez podatnika, a w szczególności kiedy przedsiębiorca zastosował niewłaściwą stawkę amortyzacyjną, ustalił nieprawidłową wartość początkową środka trwałego bądź naliczał opłaty przez dłuższy czas niż powinien czy też popełnił jakiś inny błąd mający wpływ na wartość odpisu, to zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym zakresie powinien dokonać korekty odpisów amortyzacyjnych za okres, w którym zostały one ujęte w kosztach podatkowych. Konsekwencją wyższych odpisów amortyzacyjnych zaliczonych do kosztów podatkowych jest zaniżenie kwoty podatku dochodowego jaką podatnik powinien odprowadzić do urzędu skarbowego. W tej sytuacji w przypadku korekty dokonanej z powodu nieprawidłowej, zawyżonej wcześniej amortyzacji środka trwałego należy jeszcze raz przeliczyć zaliczki na podatek dochodowy za cały okres, w którym błędnie zostały naliczone odpisy amortyzacyjne, a następnie trzeba zapłacić zaległy podatek razem z odsetkami za zwłokę o ile takie wystąpią. Jeżeli korekta dotyczy wpłat z roku, który został już zakończony, za który zostało już złożone zeznanie podatkowe, to w takiej sytuacji należy złożyć korektę zeznania rocznego i zapłacić zaległy podatek dochodowy razem z odsetkami za zwłokę o ile takie będą należne.
Korekta odpisu amortyzacyjnego – błędna wartość początkowa środka trwałego
Czasami przedsiębiorca może błędnie ustalić wartość początkową środka trwałego. W takiej sytuacji wszystkie późniejsze wyliczenia będą nieprawidłowe nawet wtedy, kiedy zostanie zastosowana odpowiednia metoda amortyzacji i właściwa stawka. Wartość początkową środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się w oparciu o cenę nabycia (w przypadku odpłatnego nabycia). Natomiast w sytuacji, kiedy podatnik używał środki trwałe jeszcze przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, które wcześniej nie były amortyzowane, należy ustalić cenę ich nabycia, z zastrzeżeniem, że nie może ona być wyższa od wartości rynkowej tego środka trwałego. Takie zasady zostały wskazane w art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Z kolei ust. 3 wspomnianej ustawy wskazuje czym jest cena nabycia. Zgodnie z nim za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, która zostaje powiększona o koszty związane z zakupem i naliczone do dnia przekazania danego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania. Przede wszystkim chodzi o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia, montażu, instalacji itp., a także koszty poniesione na opłaty notarialne, skarbowe, odsetki od prowizji oraz wartość pomniejszoną o podatek VAT o ile na podstawie odrębnych przepisów podatek ten nie stanowi podatku naliczonego lub podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony bądź zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku VAT. Jeżeli środek trwały zostanie nabyty w ramach importu to w cenie nabycia powinno znaleźć się również cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku.
PRZYKŁAD Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą zwolnioną z podatku VAT. W kwietniu 2021 roku zakupił rower o wartości 10 000 zł. Zamierza wykorzystywać go w prowadzonej działalności gospodarczej jako środek transportu. Dodatkowo przedsiębiorca zakupił jeszcze odzież przeznaczoną do jazdy rowerem taką, jak: koszulki, spodnie i obuwie na łączną wartość 3 000 zł. Wartość początkową roweru ustalił na kwotę 13 000 zł, w której uwzględnił cenę zakupu roweru oraz odzieży. Rower został ujęty w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w pozycji: symbol KŚT 790, podgrupa 79 „Pozostałe środki transportu”. Przedsiębiorca do rozliczenia środka trwałego, roweru zastosował liniową metodę amortyzacji ze stawką amortyzacyjną 18%. Pierwszego odpisu amortyzacyjnego dokonał w maju 2021 roku. W jaki sposób powinien dokonać odpisu amortyzacyjnego?
Odpisy amortyzacyjne wyliczył następująco: Wartość początkowa środka trwałego: 13 000 zł Miesięczny odpis amortyzacyjny: (13 000 zł x 18%) / 12 = 195 zł.
Co powinien zrobić przedsiębiorca w momencie, kiedy po roku czasu w kwietniu 2022 roku dowiedział się, że popełnił błąd w wyliczeniu wartości początkowej roweru? Błąd polegał na tym, że zaliczył on do wartości początkowej roweru także wydatki osobiste, jak zakup odzieży, które nie stanowią kosztów uzyskania przychodów i nie powinny także zwiększać wartości początkowej środka trwałego W tej sytuacji przedsiębiorca powinien dokonać korekty amortyzacji roweru, a następnie prawidłowo naliczyć odpisy amortyzacyjne. Przedsiębiorca co prawda zastosował prawidłową stawkę amortyzacji, ale błędnie ustalił wartość początkową roweru. Przedsiębiorca musi pamiętać, że do ceny nabycia, na którą składa się kwota należna dla zbywcy może doliczyć jedynie wydatki związane z zakupem środka trwałego i może pomniejszyć wartość o podatek VAT. W opisanym przypadku przedsiębiorca nie wliczył do ceny nabycia wydatków związanych z zakupem roweru tylko doliczył wydatek poniesiony na zakup odzieży, który jest wydatkiem o charakterze osobistym i zgodnie z przepisami nie powinien być wliczany do wartości początkowej środka trwałego ani nie powinien stanowić kosztu uzyskania przychodu w działalności gospodarczej przedsiębiorcy zarówno bezpośrednio ani jako odpis amortyzacyjny. W związku z pomyłką przedsiębiorca naliczał zawyżone odpisy amortyzacyjne. W tej sytuacji po zauważeniu błędu powinien ustalić prawidłową wartość początkową środka trwałego i następnie dokonać korekty amortyzacji.
Odpisy amortyzacyjne powinien prawidłowo wyliczyć w następujący sposób: Wartość początkowa: 10 000 zł Miesięczny odpis amortyzacyjny: (10 000 zł x 18%) / 12 = 150 zł.
Korekta kosztów uzyskania przychodów powinna być dokonana niezwłocznie zaraz po zauważeniu błędu. W przypadku, kiedy korekta amortyzacji będzie skutkiem błędu, np. będzie wynikać z nieprawidłowo ustalonej wartości początkowej środka trwałego, to konieczna jest korekta odpisów amortyzacyjnych za okres, w którym zostały one ujęte w kosztach podatkowych. Korekta amortyzacji ma wpływ na wysokość kosztów uzyskania przychodów wykazanych w zeznaniu rocznym za dany rok. W tej sytuacji przedsiębiorca musi złożyć korektę zeznania i zapłacić zaległy podatek dochodowy razem z odsetkami za zwłokę, jeżeli takie są należne. Natomiast w bieżącym roku po przeprowadzeniu korekty amortyzacji środka trwałego konieczne jest ponowne ustalenie prawidłowej wysokości zaliczki na podatek dochodowy i ewentualna dopłata podatku razem z odsetkami za zwłokę, jeżeli takie będą należne. Nieprawidłowo naliczone odpisy amortyzacyjne w przypadku prowadzenia KPiR koryguje się na podstawie dowodu wewnętrznego (DW).
