Podatek PIT i VAT od darowizny środka trwałego

W każdej działalności gospodarczej może dojść do przekazania w formie darowizny elementu majątku, będącego środkiem trwałym przedsiębiorstwa. Obdarowywana jest  rodzina, pracownicy, albo przedmioty trafiają na aukcje charytatywne. Takie działanie jest jak najbardziej dozwolone, jednak generuje charakterystyczne skutki podatkowe, które trzeba znać.

Podatek dochodowy a darowizna środka trwałego

Już na wstępie trzeba zaznaczyć, że przekazanie środka trwałego w formie darowizny nie generuje żadnego przychodu dla darczyńcy. Podatek dochodowy jest naliczany w przypadku odpłatnego zbycia składników majątku, a darowiznę przekazuje się nieodpłatnie. Co to oznacza? Przedsiębiorca nie musi płacić podatku od darowizny. Nie ma znaczenia, czy środek trwały w formie darowizny jest przekazany po zakończeniu działalności gospodarczej, czy też w jej trakcie. Podjęte działania nie wiążą się z obowiązkiem uregulowania podatku dochodowego przez żadną ze stron.

Zarówno darczyńca, jak i obdarowywany nie musi regulować podatku dochodowego. Jest to uwarunkowane faktem, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie dotyczą przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn (art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT).

Podatek od spadków i darowizn

Jeżeli przekazanie darowizny wiąże się z nałożeniem obowiązku podatkowego, dotyczy to jedynie podmiotu obdarowanego, czyli tego, któremu dane rzecz została przekazana. Chociaż podatek jest regulowany tylko w wybranych sytuacjach. W ustawie wyszczególniono sytuacje, kiedy można skorzystać ze zwolnienia od podatku, co jest uwarunkowane grupą, do której należy strona obdarowana. Dodatkowo ustawodawca wprowadził kwotę wolną od podatku od spadków i darowizn.

W 2023 kwota wolna od podatku od spadków i darowizn przedstawia się następująco:

• 10 434 zł – jeżeli osoba obdarowana jest zaliczana do I grupy podatkowej, czyli jest małżonkiem, zstępnym (syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępnym (matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwem, pasierbem, ojczymem, macochą, teściem, zięciem czy synową,
• 7 878 zł – jeżeli osoba obdarowana jest zaliczana do II grupy podatkowej, czyli jest zstępnym rodzeństwa (mowa o siostrzeńcach oraz bratankach), rodzeństwie rodziców, zstępnych małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa, rodzeństwa małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków albo innych zstępnych,
• 5 308 zł – jeżeli osoba obdarowywana jest zaliczana do II grupy podatkowej – osoby zakwalifikowane do pierwszych dwóch grup (wliczając to tego także osoby niespokrewnione).

Ustawodawca wprowadził również grupę 0, którą można wyszczególnić z grupy I. Składa się ona z małżonków, zstępnych, wstępnych, rodzeństwa, a także ojczyma i macochy.

Gdy osoba otrzymująca darowiznę znajduje się w grupie 0, przysługuje jej prawo do zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn, nawet w przypadku, gdy wartość darowizny jest większa od kwoty wolnej od podatku. Jednak aby skorzystać z tego uprawnienia, wymagane jest dostarczenie do urzędu druku SD-Z2 w terminie 6 miesięcy, liczonych od dnia otrzymania darowizny.

Darowizna środka trwałego a podatek VAT

Kiedy przedsiębiorca podejmie decyzję o przekazaniu środka trwałego osobie obdarowanej, musi liczyć się z obowiązkiem opodatkowania zdarzenia podatkiem od towarów i usług. Takie stanowisko potwierdza art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Zgodnie z którym opodatkowanie podatkiem VAT odnosi się do:

przekazanie nieodpłatne przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;

wszelkie inne darowizny

– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Jeżeli dojdzie do darowizny przedmiotów, które zgodnie z obowiązującymi przepisami pozwalały na skorzystanie z prawa do odliczenia VAT naliczonego zarówno w części, jak i w całości, niezbędne jest ich opodatkowanie podatkiem od towarów i usług. Z kolei w sytuacji, gdy w trakcie zakupu konkretnego składnika przedsiębiorca nie mógł skorzystać z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, przekazanie tego składnia w darowiźnie również nie będzie wiązało się z obowiązkiem uregulowania podatku.

Do uregulowania podatku potrzebny jest dokument wewnętrzny opodatkowania. Dokument musi znaleźć się w JPK_V7 wraz z oznaczeniem WEW. Jako podstawa opodatkowania służy aktualna cena nabycia towarów. Jeżeli cena jest nieznana, używa się kosztu wytworzenia na moment nieodpłatnej dostawy tych towarów.

PRZYKŁAD 1
Czynny podatnik VAT korzystał w swojej firmie z roweru. Jego zakup netto był dla przedsiębiorcy kosztem w wysokości 12 500 zł, a odliczony VAT to wota 2875 zł. Po 4 latach korzystania z roweru zdecydował się oddać go w formie darowizny. Jego działanie musi zostać poparte opodatkowaniem transakcji na gruncie VAT. Podstawa opodatkowania to wartość rynkowa roweru, którą określono na dzień przekazania go w formie darowizny, czyli 7000 zł.

Zgodnie z art. 6 ustawy o VAT sytuacja przedstawia się inaczej, kiedy dochodzi do zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części. Nie stosuje się wtedy przepisów ustawy o VAT, czyli od darowizny nie opłaca się podatku.

Amortyzacja składnika majątku, który został przekazany w formie darowizny

Wraz z chwilą przekazania składnika majątku firmy w formie darowizny, przedsiębiorca nie wykonuje dłużej odpisów amortyzacyjnych. Zgodnie z przepisami odpisy można realizować do końca miesiąca, kiedy doszło do nieodpłatnego przekazania środka trwałego w formie darowizny. Część, która nie została zamortyzowana, nie może zostać potraktowana jako koszt uzyskania przychodu (nie zostaje wpisana do ewidencji).

Osoba obdarowywana nie ma prawa wykonywać odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych uzyskanych w formie darowizny w przypadku, gdy przedsiębiorca zastosował przysługujące mu prawo do zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Trzeba zaznaczyć, że od tej sytuacji przewidziano również wyjątek, a mianowicie ograniczenia nie stosuje się, jeżeli darczyńca wcześniej wykonywał odpisy amortyzacyjne od darowanego środka trwałego.

PRZYKŁAD 2
Pan Adam jest właścicielem piekarni, co wiąże się dla niego z koniecznością regularnego nabywania maszyn do wyrabiania i wypieku chleba. Jedna z maszyn została zakupiona i wprowadzona do ewidencji, co wiązało się z jej amortyzowaniem przez 1,5 roku. Po upływie tego czasu pan Adam przekazał maszynę jako darowiznę swojemu bratu prowadzącemu dokładnie taką samą działalność gospodarczą.

W takim przypadku osoba obdarowywana, czyli syn pana Adama od uzyskanej maszyny może księgować odpisy amortyzacyjne w KPiR. Dotyczy to także przypadku, gdy korzysta ze zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku od spadku i darowizn.

PRZYKŁAD 3
Pani Justyna jest kosmetyczką i prowadzi własny salon. Jej mama również była kosmetyczką, jednak przeszła na emeryturę i przekazała córce specjalną lampę do robienia paznokci, co pozwoli jej świadczyć dodatkowe usługi. Lampa nie była przedmiotem amortyzacji mamy pani Justyny, co oznacza, że pani Justyna również nie będzie mogła tego dokonać. Jest to związane z niespełnionymi wymogami ustawodawcy. 

Określenie wartości początkowej środka trwałego

Wartość początkowa środka trwałego uzyskanego jako darowizna musi zostać określona na podstawie art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, czyli w wartości rynkowej, określonej na dzień nabycia, co oznacza dzień, w którym otrzymano darowiznę. Jeżeli w zawartej umowie darowizny została podana wycena, która jest mniejsza od wyceny rynkowej, wartością początkową jest niższa kwota.

Data publikacji: 2023-04-30, autor: FakturaXL