Kwota wolna od podatku przy darowiźnie

Zgodnie z przepisami darowizna powinna być opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn. W niektórych okolicznościach osoba obdarowana zwolniona jest z jego zapłaty. Z reguły podatek trzeba odprowadzić po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku.

Czym jest darowizna?

Darowizna to nieodpłatne przekazanie praw majątkowych osobie obdarowanej na podstawie umowy darowizny, której celem jest przysporzenie korzyści na rzecz obdarowanego, co oznacza wzbogacenie obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. Umowa darowizny jest rodzajem umowy nazwanej prawa cywilnego. W Polsce przepisy o darowiźnie znajdują się w księdze trzeciej (tytuł XXXIII) Kodeksu cywilnego. Na wysokość opodatkowania darowizny przekazywanej pomiędzy osobami fizycznymi, ma wpływ stopień pokrewieństwa. 

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy przy darowiźnie? (Art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn) 

W przypadku darowizny, obowiązek podatkowy powstaje w momencie przedstawienia przez osobę obdarowaną aktu notarialnego. W tym zakresie obowiązują zwolnienia np. z powodu wysokości darowizny czy grupy podatkowej, do której należy obdarowany. 
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn

Obowiązek podatkowy powstaje: (...)
4) przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Kwota wolna od podatku przy darowiźnie – grupy podatkowe 

Zgodnie z przepisami, wysokość kwoty wolnej od podatku przy darowiźnie zależy od grupy podatkowej, w której znajduje się osoba przekazująca nieodpłatnie majątek.

Występują 4 grupy podatkowe:

• „grupa zerowa” – obejmuje małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę
• I grupa – obejmuje małżonka, córkę, syna, wnuki, prawnuki (zstępni), matkę, ojca, dziadków (wstępni), rodzeństwo, zięcia, synową, pasierba, ojczyma, macochę, teściów
• II grupa – obejmuje zstępnych rodzeństwa, zstępnych i małżonków pasierbów, rodzeństwo rodziców, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych
• III grupa – obejmuje innych nabywców.

Kwota wolna od podatku przy darowiźnie od 2023 roku wynosi odpowiednio:

• I grupa podatkowa - 10 434 zł
• II grupa podatkowa – 7 878 zł
• III grupa podatkowa – 5 308 zł.

Przekroczenie tych kwot powoduje, że powstaje obowiązek opodatkowania otrzymanej darowizny. Takie postępowanie zgodne jest ze stanowiskiem zajętym przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, który w interpretacji indywidualnej z dnia 22 grudnia 2015 roku, sygn. IPPB2/4515-132/15-2/MZ wskazał, że: 

nabycie przez Wnioskodawczynię spadku po zmarłej córce siostry babci podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn na zasadach w określonych w przepisach ustawy o podatku od spadków i darowizn dla osób zaliczonych do III grupy podatkowej

Natomiast zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o podatku od spadku i darowizn

Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych

Kwota wolna od podatku przy darowiźnie – zerowa grupa podatkowa

W życiu często zdarzają się sytuacje, kiedy podatnik otrzymuje rzeczy bądź prawa majątkowe od najbliższej rodziny. Przekazanie darowizny przez osoby z grupy zerowej, czyli przykładowo: małżonka, rodziców, rodzeństwo czy dzieci zwolnione jest z opodatkowania.

Jeżeli kwota wolna od podatku zostanie przekroczona, to podatnik musi spełnić określone warunki:
• jeżeli wartość otrzymanej darowizny od osoby z grupy zerowej, w ciągu 5 lat nie przekroczy kwoty wolnej od podatku, to nie trzeba wypełniać żadnych formalności – darowizna nie jest opodatkowana.

W przypadku, kiedy dla grupy zerowej, próg podatkowy nie zostanie przekroczony, to nie wystąpi obowiązek przelania kwoty darowizny na rachunek bankowy osoby obdarowanej. Taka darowizna może zostać przekazana w formie gotówkowej.  

PRZYKŁAD
Matka została obdarowana przez córkę środkami pieniężnymi w wysokości 16 000 zł. Taką kwotę córka przelała na jej rachunek bankowy. W ciągu 5 lat, matka nie otrzymała więcej darowizn. Czy powinna otrzymaną darowiznę zgłosić do urzędu skarbowego i czy musi zapłacić podatek?

Odpowiedź:
Tak, urząd skarbowy musi zostać powiadomiony o otrzymanej darowiźnie. Do powiadomienia służy druk SD-Z2. Jeżeli zgłoszenie będzie miało miejsce w ciągu 6 miesięcy od otrzymania darowizny, to kobieta nie będzie musiała odprowadzać podatku. Jeżeli termin zostanie przekroczony, to będzie musiała zapłacić podatek od spadku i darowizn. 

Takiego samego zdania jest Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, który w interpretacji z dnia 26 maja 2017 r., sygn. 0111-KDIB4.4015.34.2017.1.MCZ napisał, że:

otrzymanie przez Wnioskodawcę tytułem darowizny od rodziców środków pieniężnych, co do zasady, podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednakże darowizna ta korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a tejże ustawy pod warunkiem, że zostaną spełnione łącznie warunki wymienione w art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 ww. ustawy.
Warunkiem zastosowania zwolnienia jest dokonanie zgłoszenia na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz udokumentowanie przekazania pieniędzy w sposób określony w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ostatnia aktualizacja: 2023-04-20
Data publikacji: 2022-06-25, autor: FakturaXL