Przepisy Polskiego Ładu wprowadziły kilka zmian do niektórych przepisów podatkowych. W związku z nimi niektóre transakcje zostały pozbawione możliwości korzystnego rozliczania podatku. Jedną z takich transakcji jest opodatkowanie odpłatnego zbycia składnika majątku np. samochodu osobowego, który został wcześniej wycofany z działalności gospodarczej, w okresie 6 lat od wycofania i potraktowania jej jako przychód z działalności. Korzystnym rozwiązaniem może być darowizna takiego pojazdu pod warunkiem, że do przekazania dojdzie w odpowiednim momencie.
Wykup samochodu osobowego do działalności, a darowizna tego samochodu – podatek dochodowy
Niektórzy przedsiębiorcy korzystają z możliwości wykupu leasingowanego samochodu osobowego do działalności gospodarczej, który następnie mogą przekazać w formie darowizny. W związku z tym, że przepisy dotyczące podatku od spadków i darowizn wyłączają transakcje związane z darowizną to podatnik, który wykupi samochód osobowy z leasingu do prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, a w następnej kolejności przekaże go w formie darowizny nie ma obowiązku opodatkowania takiego przekazania, podatkiem dochodowym. Uważa się je za nieodpłatne przekazanie firmowego samochodu osobowego niepodlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT, nawet wtedy, kiedy dokonane jest w stosunku do składnika majątku ujętego na stanie środków trwałych lub wyposażenia w prowadzonej działalności gospodarczej.
W przypadku czynności wykupu samochodu osobowego z leasingu do działalności gospodarczej, a następnie przekazaniu go w formie darowizny można skorzystać z uregulowań art. 14 ust. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z wymienionym przepisem przychód z działalności gospodarczej tworzą kwoty należne nawet, jeżeli nie zostały faktycznie otrzymane wyłączając z nich wartość zwracanych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Z kolei u podatników sprzedających towar i usługi opodatkowane podatkiem VAT za przychód z takiej sprzedaży uważany jest przychód pomniejszony o podatek VAT należny.
Jak wskazuje art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PITprzepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do przychodów podlegających pod przepisy o podatku od spadków i darowizn, co oznacza, że w sytuacji opisanej powyżej (wykup samochodu osobowego z leasingu do celów działalności gospodarczej, a następnie przekazanie go jako darowiznę) nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przedsiębiorca, który przekaże innej osobie samochód osobowy używany w działalności nie ma obowiązku zapłaty tego podatku. Taki obowiązek spoczywa na osobie obdarowanej.
Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn
Od 13 października 2022 roku kwoty wolne w podatku od spadków i darowizn kształtują się następująco:
10 434 zł – nabywca należy do I grupy podatkowej
7 878 zł – nabywca należy do II grupy podatkowej
5 308 zł – nabywca należy do III grupy podatkowej.
Poza tym obdarowany może skorzystać ze zwolnienia przy nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma oraz macochę pod warunkiem, że:
nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych zostało zgłoszone do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego. Przy nabyciu w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy licząc od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku
przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat jakie poprzedzały rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, która została doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych przekroczyła kwotę 10 434 zł. Otrzymane środki pieniężne muszą zostać udokumentowane za pomocą dowodu przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek inny niż płatniczy w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej bądź za pomocą przekazu pocztowego.
Wykup samochodu osobowego do działalności, a darowizna tego samochodu – podatek VAT
Brak opodatkowania podatkiem dochodowym stanowi dla przedsiębiorcy pewnego rodzaju zachętę do przekazania w formie darowizny samochodu osobowego użytkowanego w działalności gospodarczej stanowiącego składnik majątku firmowego lub wyposażenia. Czy takie przekazanie pojazdu wiąże się z zapłatą podatku od towarów i usług? Aby odpowiedzieć na to pytanie należy spojrzeć do art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z wymienionym przepisem opodatkowaniu podatkiem VAT objęta jest:
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju
eksport towarów
import towarów na terytorium kraju
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
W związku z powyższym, aby wystąpił obowiązek opodatkowania podatkiem VAT musi być spełniony między innymi warunek związany z odpłatnością dostawy towarów. Od tej zasady obowiązuje wyjątek wskazany w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 zakres przedmiotowy ustawy ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności: 2) wszelkie inne darowizny - jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Za dostawę towarów uważa się także nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa przez przekazanie bądź zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników również byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia.
Darowizna firmowego samochodu osobowego podlega pod opodatkowanie podatkiem VAT w przypadku, kiedy:
przedsiębiorca dokona darowizny będąc podatnikiem VAT
towary, które zostały darowane są wykorzystywane w działalności, a więc nie zostały zbyte w żadnej formie ani wycofane z działalności gospodarczej
darowana rzecz jest towarem w stosunku, do którego bądź jego części składowych podatnik podczas nabycia miał prawo do odliczenia podatku VAT w całości lub w części.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji indywidualnej z dnia 1 lutego 2022 roku, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.788.2021.2.MB napisał, że przekazanie w formie darowizny osobowego samochodu firmowego na rzecz najbliższego członka rodziny (w opisanym przypadku był to ojciec) jest czynnością, która podlega pod opodatkowanie podatkiem VAT zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT biorąc przy tym pod uwagę zapis art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Dodał też, że wskazana czynność nie może być zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT, ponieważ zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy z opodatkowania VAT zwalnia się jedynie dostawę towarów wykorzystywanych tylko na cele prowadzonej działalności gospodarczej zwolnionej od podatku o ile z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów osobie dokonującej ich dostawy nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Darowizna samochodu osobowego może obejmować również pojazdy wykupione w celu prywatnym. W tej sytuacji należy odwołać się do art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, który wskazuje, że przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się między innymi do przychodów podlegających pod przepisy podatku od spadków i darowizn. W związku z tym opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie przez nabywcę własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości, która przekracza:
10 434 zł – nabywca zaliczony do I grupy podatkowej
7 878 zł – nabywca zaliczony do II grupy podatkowej
5 308 zł – nabywca zaliczony do III grupy podatkowej.
Nabywca musi nabyć rzecz od jednej osoby i to na nim spoczywa obowiązek opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycie samochodu osobowego od przedsiębiorcy, który wcześniej wykupił pojazd z leasingu na cele prywatne w formie darowizny. Niektórzy nabywcy zwolnieni są z zapłaty podatku od spadków i darowizn.
Dotyczy to małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwa, ojczyma oraz macochy będących w stosunku do darczyńcy w jednej z wymienionych koligacji pod warunkiem, że:
nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych zostało zgłoszone do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. W przypadku nabycia w drodze dziedziczenia będzie to 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku
jeżeli przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy będą środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, która to wartość została doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych przekracza kwotę 10 434 zł, to wtedy powinni dokumentować ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej bądź przekazem pocztowym.
Obowiązek podatkowy od podatku od spadków i darowizn powstaje u nabywcy:
w chwili złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego
przy zawarciu umowy bez zachowanej formy – w chwili spełnienia przyrzeczonego świadczenia
przy wymaganej szczególnej formie dla oświadczeń obu stron – w chwili złożenia oświadczeń.
Kiedy obdarowany może korzystnie sprzedać darowany samochód? (art. 10 ustawy o PIT)
Jak wskazuje art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT odpłatnym zbyciem objęte są:
nieruchomości lub ich części oraz części udziału w nieruchomości
spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego, a także prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
prawa wieczystego użytkowania gruntów
inne rzeczy
pod warunkiem, że nie występują one w ramach działalności gospodarczej i dodatkowo zostały dokonane:
przed upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie lub wybudowanie – odpłatne zbycie nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a – c
przed upływem 6 miesięcy licząc od końca miesiąca, w którym miało miejsce nabycie – inne rzeczy.
W przypadku zamiany powyższe okresy będą odnosiły się do każdej osoby dokonującej zamiany.
Powyższych przepisów nie stosuje się do odpłatnego zbycia:
w związku z umową przewłaszczenia celem zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu aż do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy
w formie wniesienia wkładu niepieniężnego do spółki lub spółdzielni w postaci środków obrotowych, środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych
składników majątku użytkowanych w działalności jako środki trwałe, które podlegają amortyzacji nawet wtedy, jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności, a dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat
obce składniki majątku użytkowane w działalności korzystającego na podstawie umowy leasingu operacyjnego nawet wtedy, jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności gospodarczej, a dniem ich odpłatnego zbycia nie minęło 6 lat.
Podsumowując, jeżeli obdarowany sprzeda samochód osobowy, który otrzymał w drodze darowizny po 6 miesiącach licząc od końca miesiąca, w którym miało miejsce nabycie, to w tej sytuacji nie zapłaci on podatku dochodowego od sprzedaży.
Wykup samochodu osobowego z leasingu na cel prywatny, darowizna – podatek VAT
W niektórych okolicznościach darowizna samochodu osobowego firmowego objęta jest zapłatą podatku VAT. Dotyczy to sytuacji, kiedy:
przedsiębiorca przy dokonywaniu darowizny był podatnikiem VAT
towary darowane obecne są w działalności gospodarczej, czyli nie zostały zbyte w żadnej formie ani nie zostały wycofane z działalności gospodarczej
przedmiotem darowizny jest towar w przypadku, do którego lub do jego części składowych przy nabyciu podatnik posiadał prawo do odliczenia podatku VAT w całości lub w części.
Jeżeli przedsiębiorca wykupi samochód osobowy z leasingu na cel prywatny, a następnie dokona darowizny, to przekazuje ją ze swojego majątku osobistego. W przypadku, kiedy:
darowizna dokonywana jest w sposób nieregularny
brak odliczenia podatku VAT z faktury wykupu
niewykorzystywanie samochodu osobowego wykupionego z leasingu w prowadzonej działalności gospodarczej
to taka darowizna nie podlega pod opodatkowanie podatkiem VAT. Podobne stanowisko w tej sprawie zaprezentował Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 22 października 2021 roku, sygn. 0114-KDIP4-1.4012.515.2021.1.SK. Organ skarbowy napisał w niej między innymi:
w przedmiotowej sprawie, w świetle okoliczności wskazanych przez Wnioskodawcę, stwierdzić należy, że Wnioskodawca, dokonując w przyszłości darowizny samochodu osobowego na rzecz matki, nie będzie działał w charakterze podatnika, a czynność ta nie będzie nosiła znamion działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy. Jak wynika z okoliczności sprawy, samochód zostanie po zakończeniu umowy leasingu wykupiony przez Wnioskodawcę (bez odliczenia VAT od wykupu) i nie będzie wykorzystywany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Darowizna samochodu przez Wnioskodawcę na rzecz matki stanowić będzie zatem zwykłe wykonywanie prawa własności. Tym samym, Wnioskodawca będzie zbywać samochód, stanowiący jego majątek prywatny, korzystając z przysługującego mu prawa do rozporządzania własnym majątkiem. Skutkiem tego, zamierzona czynność nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz okoliczności analizowanej sprawy należy stwierdzić, że planowana w przyszłości przez Wnioskodawcę darowizna samochodu osobowego, wykupionego po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego na cele osobiste, niezwiązane z działalnością gospodarczą, który to pojazd od momentu wykupu nie będzie wykorzystywany do celów prowadzonej działalności gospodarczej, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zainteresowany w związku z darowizną ww. samochodu nie będzie działał w charakterze podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a darowizna nie będzie dokonywana w ramach działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ww. ustawy, lecz w ramach zarządu majątkiem osobistym.
Podsumowanie
Czynność darowizny jaka zostaje dokonana przez przedsiębiorcę z jego majątku prywatnego musi rzeczywiście mieć miejsce. Przedsiębiorca dokonujący darowizny z majątku prywatnego zobowiązany jest uzasadnić taką transakcję, ponieważ w uzasadnionych okolicznościach urząd skarbowy może zarzucić przedsiębiorcy, że wykonuje on czynność pozorowaną, która ma na celu unikanie opodatkowania zarówno w podatku dochodowym, jak i w podatku VAT. Chodzi też o sytuację, w której przedsiębiorca, pomimo że dokonał darowizny to w dalszym ciągu użytkuje samochód w firmie niezależnie od rodzaju umowy stanowiącej podstawę do korzystania z auta w przedsiębiorstwie.
