Obowiązkowy Mechanizm Podzielonej Płatności, a brak adnotacji na fakturze
Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności (MPP) funkcjonuje od 1 listopada 2019 roku. Ustawodawca wprowadzając go w życie miał na myśli przede wszystkim zabezpieczenie interesu Skarbu Państwa. Dzięki split payment kontrolowane są przepływy pieniężne na gruncie podatku VAT. Transakcje, które są objęte obowiązkowym MPP muszą być prawidłowo udokumentowane. Za uchylanie się z nałożonego obowiązku grożą podatnikowi surowe sankcje. Kara może zostać nałożona zarówno na nabywcę jak i na sprzedawcę towaru lub usługi.
Za pomocą mechanizmu podzielonej płatności reguluje się zobowiązania za towary i usługi wykazane w załączniku nr 15 do ustawy o VAT kiedy wartość transakcji jest równa lub wyższa od kwoty 15 000 zł. Jeżeli sprzedaż spełnia te dwa warunki wtedy sprzedawca powinien umieścić na fakturze adnotację „mechanizm podzielonej płatności”. Jej brak może mieć przykre konsekwencje dla sprzedawcy i czasami również dla nabywcy.
Kiedy stosować obowiązkowy split payment?
Art. 108a ust. 1a ustawy o VAT niezbyt jasno precyzuje kiedy split payment jest obowiązkowy. Czy wtedy kiedy kwota na fakturze wynosi 15 000 zł lub ją przekracza, czy też w sytuacji gdy wartość całej transakcji za towary lub usługi z załącznika nr 15 wynosi 15 000 zł lub więcej, a wartość na fakturze nie przekracza tej kwoty.
Art. 108a ust. 1a ustawy o VAT mówi, że:
Przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy Prawo przedsiębiorców, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności.
Natomiast w art. 19 pkt 2 ustawy Prawo przedsiębiorców jest napisane:
dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji
Oba przepisy zawierają rozbieżne informacje co spowodowało pojawienie się wątpliwości wśród podatników. Art. 108a ustawy o VAT mówi o „fakturze”, natomiast przepis z ustawy Prawo przedsiębiorców wprowadza pojęcie „transakcja”. Dodatkowo w art. 108a jest zapis „stanowi kwotę” co może sugerować, że obowiązkowe MPP dotyczy wyłącznie kwoty 15 000 zł.
Wyjaśnienia urzędu skarbowego
Organ podatkowy w wydanych przez siebie objaśnieniach z dnia 23 grudnia 2019 roku starał się wyjaśnić chociaż w części wszelkie niejasności jakie pojawiły się w/w przepisach dotyczących obowiązkowego split payment. Zgodnie z nimi obowiązkowy MPP stosuje się w następujących sytuacjach:
jeżeli wartość wynikająca z faktury przekracza 15 000 zł. Przykład: umowa na prace budowlane została zawarta na kwotę 30 000 zł. Zostały wystawione 3 faktury każda po 10 000 zł za poszczególny etap. W tym przypadku nie ma obowiązku stosowania MPP, ponieważ wartość wynikająca z poszczególnej faktury jest niższa od 15 000 zł, a wartość całej transakcji nie jest tu brana pod uwagę.
jeżeli faktura została wystawiona na kwotę wyższą niż 15 000 zł, a tylko jedna pozycja z faktury dotyczy towaru lub usługi z załącznika nr 15 do VAT i przykładowo jej wartość wynosi 1 000 zł brutto, to obowiązkowy split payment będzie dotyczył tylko tej jednej pozycji.
Jeżeli zostaną spełnione warunki do stosowania obowiązkowego MPP, to wtedy na fakturze powinien znaleźć się zapis „mechanizm podzielonej płatności”. Jeżeli podatnik nie zastosuje się do powyższego wymogu może liczyć się z nałożeniem na niego sankcji. To samo dotyczy również nabywcy.
Sankcje dla sprzedawcy
Brak adnotacji na fakturze o treści „mechanizm podzielonej płatności” w przypadku kiedy wystąpi taki obowiązek, powoduje nałożenie na sprzedawcę sankcji przewidzianej prawem. Zgodnie z art. 106e ust. 12 ustawy o VAT jest to 30% kwoty podatku VAT przypadającej na dostawę towarów i/lub świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
Sposoby uniknięcia kary za brak adnotacji na fakturze
W niektórych przypadkach podatnik może uniknąć sankcji, jak przykładowo: Sprzedawca nie umieścił na fakturze adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”, ale pomimo tego nabywca dokonał płatności za pomocą split payment choćby tylko w stosunku do towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15.
PRZYKŁAD Podatnik w ramach działalności gospodarczej prowadzi sprzedaż artykułów elektronicznych. Sprzedał klientowi kilka różnych sprzętów: lodówkę, pralkę i 2 smartfony na łączną kwotę 16 000 zł brutto. Transakcja została udokumentowana fakturą VAT, na której nie umieścił adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” pomimo, że wystąpiły przesłanki do jej umieszczenia. Co w takiej sytuacji?
Podatnik zauważył błąd. Szybko skontaktował się z nabywcą, który dokonał płatności za pomocą split payment. Takie działanie spowodowało, że na sprzedawcę nie została nałożona sankcja.
Nabywca zapłacił za fakturę zwykłym przelewem pomijając mechanizm podzielonej płatności. W związku z tym sprzedawca może zostać ukarany sankcją w wysokości 30% podatku VAT, która przypada na dostawę towaru wymienionego w załączniku nr 15.
Sankcja dla nabywcy
Brak na fakturze adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” nie zwalnia nabywcy od odpowiedzialności do zapłaty za pomocą split payment, jeżeli istnieją do tego przesłanki. Za zaniechanie tego obowiązku nabywca może również zostać ukarany. Jeżeli sprzedawca w drodze pomyłki nie zamieści na dokumencie sprzedaży w/w adnotacji to nabywca jest w dalszym ciągu zobligowany do uregulowania zobowiązania przy zastosowaniu split payment. Jeżeli tego nie zrobi to podobnie jak sprzedawca musi liczyć się z tym, że zostanie na niego nałożona sankcja w wysokości 30% kwoty podatku przypadającego na nabyte towary bądź usługi z załącznika nr 15.
Jeżeli brak jest przesłanek do zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, a mimo tego na fakturze znajdzie sią taka adnotacja, to nabywca płacąc zwykłym przelewem nie naraża się na sankcje. Takie stwierdzenie znalazło się w objaśnieniach podatkowych z dnia 23 grudnia 2019 roku.
W sytuacji, gdy nie zostały spełnione przesłanki oznaczenia faktury wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”, czyli nie zaistniały przesłanki obligatoryjnej podzielonej płatności, a mimo to faktura zawiera oznaczenie „mechanizm podzielonej płatności”, wówczas nabywca nie ma obowiązku zapłaty w podzielonej płatności i tym samym nie będzie ponosił powyżej wskazanych konsekwencji na gruncie podatku dochodowego, jeżeli zapłaci w inny sposób, niż w podzielonej płatności.
