Obowiązkowy split payment - dla kogo?

1 listopada 2019 r. weszła w życie ustawa wprowadzająca obowiązkowy split payment. Do tej pory stosowano mechanizm odwrotnego obciążenia dobrowolnie. Co to takiego split payment, kogo dotyczy, jakie obowiązki nakłada na podatników oraz jakie grożą sankcje za niezastosowanie się do przepisów prawa?

Split payment

Split payment czyli mechanizm podzielonej płatności (MPP) w VAT (dla towarów i usług, które zostały wymienione w zał. nr 15 do Ust. o VAT). W Polsce obowiązuje od lipca 2018 r. Każdy podatnik, zarówno sprzedający jak i nabywca ma obowiązek posiadać firmowy rachunek rozliczeniowy, bądź imienny rachunek w SKOK do prowadzenia działalności gospodarczej. Co ważne, płatności nie można rozliczyć za pomocą rachunku osobistego, który do tej pory niektóre osoby fizyczne wykorzystywały przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Wartość netto sprzedaży trafia na rachunek rozliczeniowy dostawcy, a kwota VAT jest przelewana na specjalny rachunek bankowy (rachunek VAT).

Czy są przepisy przejściowe?

Tak, zawiera je art. 10 ustawy o zmianie ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z przepisami odwrotne obciążenie stosuje się w sytuacji kiedy:

1. przed 1 listopada 2019 r. podatnik dokonał dostawy towarów lub świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy o VAT, dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po 31 października 2019 r.
2. po 31 października 2019 r. podatnik dokonał dostawy towarów lub świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy, dla których faktura została wystawiona przed 1 listopada 2019 r.

Przykład 1

Podatnik będący czynnym podatnikiem VAT, w dniu 19 października 2019 r. wykonał usługę budowlaną jako podwykonawca na rzecz innego podatnika VAT na kwotę 18 000tys. zł. Faktura sprzedaży została wystawiona w dniu 3 listopada. Obowiązek podatkowy powstał 3 listopada. Jaka adnotacja powinna znaleźć się na fakturze? („odwrotne obciążenie”, czy „mechanizm podzielonej płatności”).

Zgodnie z przepisami przejściowymi na fakturze powinien znaleźć się zapis „odwrotne obciążenie” i powinna ona być wykazana w VAT 27 za listopad 2019 r.

Obowiązkowy Split payment – kogo dotyczy?

MPP dotyczy wszystkich polskich przedsiębiorców (mikroprzedsiębiorców, małych, średnich i dużych firm) jeżeli łącznie zostaną spełnione poniższe warunki:

1. należność wynikająca z faktury (wartość brutto całej faktury) jest wyższa od kwoty 15 000 tys. zł,
2. chociaż jedna pozycja na fakturze dotyczy towarów lub usług, które zostały określone w załączniku nr 15 do ustawy o VAT,
3. zarówno sprzedawca jak i nabywca są podatnikami VAT,
4. obowiązek podatkowy, dostawa towarów lub usług oraz data wystawienia faktury przypada po 31 października 2019 r.

Załącznik nr 15 Ustawy o VAT

Obowiązkowy split payment nakłada na czynnych podatników VAT (świadczących usługi bądź dostarczających towary z załącznika nr 15 ustawy o VAT, jak również ich nabywców) obowiązek posiadania firmowego rachunku bankowego. Wynika to z faktu, że dla rachunków prywatnych (ROR) nie jest otwierany rachunek VAT i nie można dokonać przelewu podzielonej płatności.

Obowiązkowy Split payment dotyczy głównie płatności za:

• paliwa,
• złom i odpady,
• metale szlachetne (złoto, srebro)
• metale nieszlachetne (miedź),
• stal i wyroby stalowe,
• tablety, smartfony, konsole,
• usługi budowlane,
• węgiel i produkty węglowe,
• maszyny i urządzenia elektryczne wraz z częściami i akcesoriami.

Na liście znalazły się też towary i usługi, które były objęte odwrotnym obciążenie.

Szczegółowy wykaz towarów i usług znajduje się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT

Rozliczenie przy obowiązkowym MPP – obowiązki sprzedawcy i nabywcy

Przedsiębiorca, sprzedawca, którego dotyczy obowiązkowy split payment ma obowiązek na wystawianej fakturze zamieścić informację „mechanizm podzielonej płatności”. Jeżeli tego nie zrobi może liczyć się z przykrymi konsekwencjami.

Obowiązkiem Nabywcy, który otrzyma fakturę z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności jest uregulowanie należności wynikającej z faktury za pomocą MPP z zastrzeżeniem, że obowiązek ten dotyczy jedynie kwoty należności z tytułu nabycia towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

W sytuacji kiedy nabywca nie otrzyma faktury z powyższą adnotacją to powinien sprawdzić czy pozycje widniejące na fakturze są zawarte w załączniku nr 15. Jeżeli znajdzie się chociaż jedna taka pozycja, to nabywca musi za nią zapłacić podatek VAT za pomocą podzielonej płatności.

Przykład 2

12 listopada 2019 r. podatnik będący czynnym podatnikiem VAT dokonał dostawy towarów z załącznika nr 15 na rzecz innego podatnika VAT. Faktura została wystawiona z datą 30 listopada na kwotę brutto 50 000 tys. zł. Zgodnie z najnowszymi przepisami na fakturze powinna znaleźć się adnotacja „mechanizm podzielonej płatności” i powinna ona być wykazana w deklaracji VAT jako sprzedaż krajowa.

Uzasadnienie:

Wystawienie faktury i sprzedaż miały miejsce po 1 listopada 2019 r.

Przykład 3

Nabywca otrzymał od sprzedawcy fakturę z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”. Na fakturze była wartość brutto przekraczająca kwotę 15 000 tys. zł oraz jedna pozycja wymieniona w załączniku nr 15 ustawy o wartości 1000 zł netto + 230 zł podatku VAT. W tym przypadku obowiązek MPP dotyczy jedynie tej jednej pozycji. W MPP należy zapłacić VAT w kwocie 230 zł oraz 1 000 zł netto. Pozostała część należności może być wykonana do wyboru zwykłym przelewem lub za pomocą MPP.

Obowiązkowy split payment – konsekwencje

Sprzedawca, który na wystawionej fakturze nie umieści adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”  musi liczyć się z tym, że Naczelnik Urzędu Skarbowego lub Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego nałoży na niego dodatkowe sankcje podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku z faktury. Sankcja zostanie naliczona od wartości podatku VAT, która przypada na towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 ustawy o VAT.

Sprzedawca będzie mógł uniknąć sankcji jeżeli nabywca ureguluje należność (wartość odpowiadająca kwocie podatku z dostawy towarów i usług, które zostały wymienione w załączniku 15 ustawy o VAT) za pomocą podzielonej płatności oraz nabywca zostanie poinformowany o tym zaniedbaniu w taki sposób, aby mógł uregulować płatność w MPP (np.: informacja wysłana e-mailem lub faktura korygująca).

Nabywca również może ponieść karę jeżeli nie dokona płatności za pomocą split payment gdy na fakturze znajdują się towary lub usługi z załącznika nr 15. Za powyższe zaniedbanie Naczelnik Urzędu Skarbowego lub Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego może nałożyć dodatkową karę podatkową w wysokości 30% kwoty podatku wykazanego na fakturze (art. 108a ust. 7 ustawy o VAT).

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie dotyczy osób fizycznych, które za taki sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe.

Przykład 4

Podatnik na wystawionej fakturze o wartości brutto 30 000 tys. zł zapomniał dodać adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” i o swoim zaniedbaniu nie powiadomił nabywcy.  Dokument zawierał 2 pozycje z załącznika 15 ustawy na łączną kwotę 3 690 zł brutto. Jeżeli nabywca nie dokona płatności w MPP, to na dostawcę zostanie nałożone dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% od wartości podatku VAT za towary z załącznika 15.

Przykład 5

Wartość brutto faktury wynosi 300 tys. zł. Znalazły się na niej pozycje, które dotyczyły transakcji z załącznika nr 15. Podatnik zapomniał dodać na fakturze adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” , ale w porę zdążył powiadomić nabywcę o swoim zaniedbaniu i wystawił korektę faktury, na której uzupełnił brakującą adnotację. Jeżeli nabywca dokona zapłaty za pomocą podzielonej płatności lub zostanie odpowiednio poinformowany o braku adnotacji, to wtedy wobec podatnika nie zostanie ustalone dodatkowe zobowiązanie podatkowe.

Kiedy nie trzeba stosować obowiązkowego MPP?

Jest kilka sytuacji kiedy stosowanie obowiązkowego MPP nie jest konieczne. Dotyczy to:

1. faktur dokumentujących sprzedaż towarów lub usługi, które są objęte obowiązkowym MPP o wartości na kwotę równą lub niższą 15 000 tys. zł,
2. faktur, które dokumentują sprzedaż towarów lub usług mieszanych, czyli takich, które są objęte i nieobjęte obowiązkowym MPP na łączną wartość niższą lub równą kwocie 15 000 tys. zł,
3. rozliczeń w formie potrąceń (art. 498 Kodeksu Cywilnego),
4. uregulowań należności, które wynikają z faktury dokumentującej transakcje w ramach umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Split payment – kogo nie dotyczy?

1. konsumentów, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej,
2. przedsiębiorców, którzy otrzymują faktury bez podatku VAT, jak np.: od podatników, którzy są zwolnieni z VAT.

Środki zgromadzone na rachunku VAT – nowe możliwości wykorzystania

Od 1 listopada 2019 r. środki pieniężne, które znajdują się na rachunku VAT mogą być wykorzystane na zapłatę:

1. kwoty VAT z faktur otrzymanych od kontrahentów,
2. podatku VAT, dodatkowego zobowiązania podatkowego oraz odsetek za zwłokę od należności,
3. podatku VAT z tytułu importu i odsetek za zwłokę od podatku,
4. podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych, zaliczek na wymienione podatki, odsetek za zwłokę za podatki,
5. podatku akcyzowego, przedpłat tego podatku, wpłat dziennych i odsetek za zwłokę od tych płatności,
6. należności celnych i odsetek za zwłokę tych należności,
7. składek ZUS.

Czy urząd może zwrócić różnicę podatku VAT?

Podatnik może zwrócić się do Urzędu o zwrot różnicy podatku (nadwyżka podatku naliczonego nad podatkiem należnym) na rachunek VAT w przyspieszonym terminie do 25 dni. Wystarczy, że w deklaracji VAT zaznaczy zwrot na rachunek VAT i wskaże kwotę.

Jak uwolnić środki z rachunku VAT?

Jeżeli na rachunku VAT zostanie zgromadzona spora ilość środków finansowych, przedsiębiorca może złożyć do Urzędu Skarbowego wniosek o uwolnienie środków, inaczej przekazanie ich na rachunek rozliczeniowy. Urząd na podjęcie decyzji ma 60 dni. Z reguły jest ona pozytywna. Odmowy może spodziewać się podatnik posiadający  zaległości w zapłacie VAT oraz innych podatkach i należnościach (PIT, CIT, akcyza, należności celne).

Podsumowanie

1. Przelew za pomocą split payment można zlecić jedynie z rachunku firmowego. Musi go posiadać zarówno sprzedawca jak i nabywca,
2. Za transakcje o wartości poniżej 15 000 tys. zł brutto dotyczące towarów objętych obowiązkowym MPP (załącznik 15 ustawy o VAT) nabywca odpowiada solidarnie już od pierwszej złotówki. Od odpowiedzialności chroni skorzystanie z dobrowolnej zapłaty w MPP.
3. Wszystkie środki znajdujące się na rachunku VAT są własnością podatnika, który może nimi na bieżąco regulować zobowiązania wobec kontrahentów, podatkowe i składki ZUS.

Ostatnia aktualizacja: 2020-03-25
Data publikacji: 2019-11-19, autor: FakturaXL