Kontrola podatkowa bez zapowiedzi urzędu

Kontrola podatkowa może spotkać każdego podatnika. Zgodnie z przepisami kontrola, którą wykonuje urząd skarbowy, powinna zostać zapowiedziana z 7-dniowym wyprzedzeniem. Jednakże ta zasada ma sporo wyjątków i warto je znać.

Co to jest kontrola podatkowa?

Kontrola podatkowa to instytucja prawna przewidziana i dokładnie wyznaczona przez przepisy Ordynacji podatkowej (art.281-292). Organy podatkowe pierwszej instancji (głównie urzędy skarbowe) zyskały prawo do przeprowadzania kontroli podatkowej u podatników, płatników, inkasentów i ich następców prawnych. Podstawowym zadaniem kontroli podatkowej jest weryfikacja czy podmiot poddawany kontroli przestrzega wszystkich obowiązków, które są uwarunkowane aktualnymi przepisami prawa podatkowego.

Obowiązek zapowiadania kontroli podatkowej

Zgodnie z art. 282b Ordynacji podatkowej, podatnikowi przekazana zostaje informacja o kontroli podatkowej, zanim zostanie rozpoczęta. Kontrola podatkowa odbywa się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia kontrolowanemu podmiotowi zawiadomienia o planowanej kontroli. Brak wykonania kontroli w terminie 30 dni od dostarczenia zawiadomienia oznacza, że zawiadomienie musi zostać wszczęte ponownie.

Jeżeli kontrola ma się odbyć przed upływem 7 dni, liczonych od dnia doręczenia zawiadomienia konieczne jest uzyskanie zgody albo wniosku kontrolowanego.

Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej składa się z następujących elementów:

• oznaczenie organu podatkowego,
• data i miejsce wystawienia,
• oznaczenie kontrolowanego,
• wskazanie zakresu kontroli,
• pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji,
• podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia.

Brak zapowiedzi kontroli podatkowej

Art. 282c Ordynacji podatkowej wyznacza sytuacje, kiedy kontrola podatkowa nie wymaga uprzedzenia o niej podmiotu kontrolowanego.

Brak obowiązku zawiadamianie podatnika, płatnika i innego kontrolowanego podmiotu o planowanej kontroli podatkowej przez organ podatkowy dotyczy następujących sytuacji:

• kontrola podatkowa:
  • odnosi się do zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
  • odbywa się na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo albo przestępstwo skarbowe,
  • odnosi się do opodatkowania przychodów, które nie znajdują pokrycia w podanych źródłach albo pochodzą ze źródeł nieujawnionych,
  • odnoszą się do niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej,
  • ma odbyć się na podstawie informacji uzyskanych zgodnie z przepisami o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
  • zostaje wszczęta w trybie, o którym mowa w art. 284a § 1 Ordynacji podatkowej (tzw. tryb „na legitymację”),
  • ma charakter doraźny związany z ewidencjonowaniem obrotu z wykorzystaniem kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury,
  • odnosi się do podatku od wydobycia wybranych kopalin,
  • ma charakter doraźny związany ze sprawdzeniem zachowania warunków zawieszenia działalności gospodarczej,
  • odnosi się do zasadności zwrotu podatku zgodnie z przepisami rozdziału 7b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz rozdziału 6a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych;
• organ podatkowy uzyskał informacje, które wskazują, że podmiot podlegający kontroli:
  • został prawomocnie skazany w Rzeczypospolitej Polskiej za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli; dla osoby prawnej odnosi się to do każdego członka zarządu albo osoby, która zarządza; dla spółek niemających osobowości prawnej – do każdego wspólnika,
  • jest zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
  • nie ma miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.

Jeżeli wszczęta zostanie niezapowiedziana kontrola podatkowa, podmiot kontrolujący jest zobligowany do przekazania informacji kontrolowanemu o przyczynie braku zawiadomienia o planowanej kontroli.

Kontrola podatkowa „na legitymację”

Kontrola podatkowa „na legitymację” została opisana w art. 284a Ordynacji podatkowej. § 1 przepisu wskazuje, że do wykonania kontroli wystarczy okazanie legitymacji służbowej dla podmiotu kontrolowanego. Jeżeli czynności kontrolne odbywają się z uwagi na przeciwdziałanie przestępstwu skarbowemu albo wykroczeniu skarbowemu bądź gdy ich głównym celem jest zabezpieczenie dowodów dokonania przestępstwa przez podmiot poddawany kontroli.

Zgodnie z § 1a tego przepisu, gdy podmiot kontrolowany, reprezentant albo pełnomocnik nie jest obecny, kontrola rozpoczyna się po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi kontrolowanemu, który może być uznawany za osobą opisaną w art. 97 Kodeksu cywilnego lub opcjonalnie w obecności przywołanego świadka, który jest funkcjonariuszem publicznych niebędącym pracownikiem organu wykonującego kontrolę.

Zgodnie z § 1 i 1a, kontrolujący jest zobligowany, aby bez żadnej zwłoki, ale maksymalnie w terminie 3 dni roboczych, liczonych od dnia rozpoczęcia kontroli przekazać kontrolowanemu upoważnienie do przeprowadzenia kontroli. Gdy tego nie zrobi, dokumenty z czynności kontrolowanych nie mogą zostać wykorzystane jako dowody w postępowaniu podatkowym.

Jak wygląda kontrola?

Kontrola urzędu odbywa się w celu weryfikacji, czy podmiot kontrolowany wywiązuje się z obowiązków określonych z przepisów prawa podatkowego. Przed rozpoczęciem kontroli odbywa się analiza prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej zgodnie z art. 47 ust. 1 P.p. W dalszej kolejności podmiot kontrolowany uzyskuje informacje o planowanej kontroli, poza przypadkami wyznaczonymi w art. 48 ust. 11 P.p. oraz art. 282 c O.p.

Kontrola zostaje wszczęta, kiedy podmiot kontrolowany albo osoba upoważniona do reprezentowania kontrolowanego okaże upoważnienie do przeprowadzenia kontroli i okazana zostanie legitymacja służbowa (art. 49 ust. 1 P.p. oraz art. 284 § 1 O.p.).

Drugim przykładem wszczęcia kontroli jest upłynięcie terminu podanego w wezwaniu do stawienia się kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika w siedzibie organu podatkowego w przypadku niemożności doręczenia upoważnienia i okazania legitymacji służbowej (art. 284 § 3 i 4 O.p.) kontrolowanemu w przypadkach, o których mowa w art. 49 ust. 2 i art. 284a § 1 O.p. tj., jeżeli czynności kontrolne są wymagane do przeciwdziałania popełnienia przestępstwa skarbowego albo wykroczenia skarbowego bądź zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.

Podmiot kontrolowany może skorzystać z trzech środków prawnych:

• sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania czynności (art. 59 P.p.)
• ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie (art. 141 O.p.)
• zakaz podejmowania i prowadzenia równocześnie więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy poza wyjątkami określonymi w art. 54 ust. 1 P.p.

Podczas kontroli odbywają się następujące czynności:

• prowadzenie czynności kontrolnych w zakresie i czasie określonym w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli (art. 283 § 5 oraz art. 284b O.p., a także art. 49 ust. 9 P.p.),
• czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, chyba że kontrolowany zrezygnuje z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych (art. 285 O.p. oraz art. 50 ust. 1 P.p.),
• miejsce przeprowadzenia czynności kontrolnych uregulowano w art. 285a i 285b ustawy O.p. oraz art. 51 P.p. Co do zasady czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, za zgodą lub na wniosek kontrolowanego również w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia, a za zgodą kontrolowanego w siedzibie organu podatkowego,
• uprawnienia kontrolujących wynikają z art. 286 O.p.,
• obowiązki kontrolowanego wynikają z art. 287 O.p.,
• z czynności kontrolnych sporządza się protokół kontroli (art 53 P.p. oraz art. 290 O.p.),

Kiedy kontrola zostanie zakończona, przedsiębiorca albo osoba upoważniona do reprezentacji przedsiębiorcy otrzymuje protokół kontroli. W dalszej kolejności w terminie 14 dni, liczonych od dnia złożenia protokołu można zgłosić zastrzeżenia albo wyjaśnienia razem z wnioskami dowodowymi – pod warunkiem że ustalenia protokołu nie są zgodne z opinią kontrolowanego.

Zastrzeżenia zostają rozpatrzone w terminie 14 dni, liczonych od dnia ich otrzymania i zawiadomienia kontrolowanego o sposobie ich załatwienia (art. 291§2 O.p.). Art. 81b O.p. upoważnia kontrolowanego po wykonanej kontroli do poprawy deklaracji podatkowej. W tym celu należy dostarczyć korygującą deklarację. Jeżeli korekta nie zostanie dostarczona, organowi podatkowemu przysługuje prawo do wszczęcia postępowania podatkowego, dzięki któremu można wyznaczyć wysokość zobowiązania podatkowego w okresie poddanym kontroli. Obowiązkiem kontrolowanego jest przekazanie informacji do organu podatkowego o wszystkich zmianach adresu, które miały miejsce w terminie 6 miesięcy, liczonych od dnia zakończenia kontroli podatkowej, gdy podczas kontroli podatkowej wyznaczono nieprawidłowości. Jeżeli ten obowiązek nie zostanie spełniony, postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego uznaje się za doręczone pod dotychczasowym adresem (art. 291b O.p).

Data publikacji: 2024-06-28, autor: FakturaXL