Zarówno przedsiębiorcy jak i pracownicy zobowiązani są każdego miesiąca odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne. Często pochłaniają one dużą część osiągniętego przychodu, dlatego przedsiębiorcy szukają sposobów na obniżenie miesięcznej składki do ZUS.
Kogo obejmuje obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne?
Zagadnienie ubezpieczenia emerytalnego i rentowego zostało omówione w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku. Art. 8 wymienionej ustawy zawiera katalog podmiotów, które zobowiązane są do opłacania składek ZUS. Do najważniejszych z nich należą:
pracownicy – obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe
osoby zatrudnione na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub umowy o świadczenie usług bądź współpracujące przy wykonywaniu tych umów – obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. W ich przypadku ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne
osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą lub współpracujące przy jej prowadzeniu – obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe. Ubezpieczenie chorobowe opłacane na zasadzie dobrowolności
osoby duchowne – obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Ubezpieczenie chorobowe na zasadzie dobrowolności
osoby będące członkami rad nadzorczych i pobierające wynagrodzenie za pełnienie funkcji – obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe bez ubezpieczenia wypadkowego i chorobowego.
Wynagrodzenie pracownika, a składki ZUS
Zatrudnienie pracownika i wypłata wynagrodzenia to dla pracodawcy spore obciążenie finansowe. Od kwoty brutto każdego wynagrodzenia pracownika pracodawca zobowiązany jest naliczyć składki ZUS. Są one finansowane zarówno przez pracodawcę jak i samego pracownika. Ich wysokość naliczana jest procentowo od podstawy, czyli wynagrodzenia brutto. Oznacza to, że wysokość płaconych składek zależy od wysokości otrzymywanego wynagrodzenia. Im wyższe wynagrodzenie pracownika, tym wyższy jest koszt jego zatrudnienia. Pracodawcy chcąc obniżyć koszty zatrudnienia szukają różnych sposobów, aby skorzystać ze zwolnienia z ZUS.
Zwolnienie z ZUS – umowa o pracę
Dla większości pracowników najbardziej korzystną formą zatrudnienia jest umowa o pracę. Dzięki umowie zatrudniony może korzystać z wielu przywilejów, na które wskazują przepisy Kodeksu pracy. Obejmuje go również ochrona, np. przed zwolnieniem. Niestety, ale od wynagrodzenia otrzymywanego w ramach stosunku pracy w każdym miesiącu potrącane są różne zobowiązania finansowe. Dużą ich część pochłaniają składki na ubezpieczenia społeczne, które w imieniu pracownika odprowadza do ZUS-u pracodawca. Tak na marginesie, to z obowiązku zapłaty składek ZUS zwolnione są jedynie umowy o dzieło, a w niektórych przypadkach także umowy zlecenia, dla których obowiązkowa jest tylko składka zdrowotna.
Jeżeli zatrudnionym jest osoba będąca w wieku:
kobieta – 55 lat
mężczyzna – 60 lat
to nie ma obowiązku opłacania za nie składek na Fundusz Pracy (FP) oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP). Zatrudnienie rencisty z orzeczonym stopniem niepełnosprawności daje możliwość otrzymania z PFRON-u dofinansowania do wynagrodzenia oraz do składek na ubezpieczenia społeczne. Dzięki temu koszt pracodawcy związany z odprowadzaniem składek na ZUS zostaje pomniejszony o otrzymaną kwotę dofinansowania.
Co do zasady składki na ubezpieczenia społeczne ZUS odliczane są od wynagrodzenia uzyskanego z umowy o pracę. W niektórych okolicznościach można zostać zwolnionym z ich zapłaty. Par. 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wskazuje na przykłady niestanowiące podstawy wymiaru składek, gdzie podstawy tej nie stanowią między innymi:
korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.
W związku z powyższym nie ma obowiązku odprowadzania składek ZUS, jeżeli wystąpią korzyści materialne, które powstaną w związku z możliwością zakupu przez pracowników artykułów, materiałów lub usług w cenie niższej niż detaliczna.
Wymienione zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ma zastosowanie również do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, dla których zastosowanie mają przepisy dotyczące zlecenia zawarte w Kodeksie cywilnym.
Ze zwolnienia można skorzystać po spełnieniu następujących warunków:
przy częściowej odpłatności – pracownik lub zleceniobiorca koniecznie muszą ponieść częściową odpłatność za uzyskane świadczenie
świadczenie powinno wynikać z wewnętrznych regulacji, jak przykładowo:
układy zbiorowe pracy
regulaminy wynagradzania
przepisy o wynagradzaniu.
W przypadku zleceniobiorców nie stosuje się regulaminu wynagradzania. Przykładowo zamiast niego może zostać opracowany regulamin przyznawania i wypłacania świadczeń pozapłacowych dla osób zatrudnionych na podstawie umów zlecenia.
Inne sposoby na uniknięcie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne
Przedsiębiorca, który chce uniknąć opłacania składek ubezpieczeniowych ZUS za pracownika może przykładowo zatrudnić:
osobę bezrobotną
młodego rodzica
studenta.
Zatrudnienie osoby bezrobotnej Legalnym sposobem na skorzystanie ze zwolnienia z zapłaty składek na ZUS jest zatrudnienie osoby bezrobotnej zarejestrowanej w urzędzie pracy. Pracodawca, który da pracę takiej osobie może liczyć na dofinansowanie z Funduszu Pracy lub może starać się o refundację wydatków.
Zatrudnienie młodego rodzica Pracodawca zatrudniając młodego rodzica otrzymuje możliwość skorzystania z różnych przywilejów. Za młodego rodzica, który może korzystać ze wsparcia aktywizacyjnego uważa się rodzica, który w okresie 3 lat przed rejestracją będąc osobą bezrobotną zarejestrowaną w urzędzie pracy zrezygnował z zatrudnienia, ponieważ zajął się wychowywaniem dziecka. W tym przypadku do zatrudnienia może dojść na dwa sposoby:
zatrudnienie młodego rodzica na okres przynajmniej 1 roku daje pracodawcy możliwość otrzymania dofinansowania w wysokości ½ minimalnego wynagrodzenia przez wspomniany okres pozostawania w zatrudnieniu. Aby można było skorzystać z tego przywileju osoba musi zostać zatrudniona jeszcze na okres trwający minimum 6 miesięcy licząc od okresu zakończenia refundacji – I sposób
zatrudnienie młodego rodzica na okres 18 miesięcy. Przez ten okres przedsiębiorca otrzymuje dofinansowanie w wysokości 1/3 minimalnego wynagrodzenia z zastrzeżeniem, że taka osoba musi być zatrudniona przez okres co najmniej 9 miesięcy – II sposób.
Zatrudnienie studenta Zatrudnienie studenta w firmie jest jednym z bardziej popularnych sposobów na uniknięcie opłacania składek na ZUS. Studenci oraz uczniowie do 26 roku życia nie są objęci ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Warunkiem jest kontynuacja nauki. Bez znaczenia jest tryb studiów oraz narodowość i kraj studiowania. Oznacza to, że zwolnieniu podlegają zarówno osoby studiujące na studiach dziennych, jak i wieczorowych i zaocznych na uczelniach państwowych lub prywatnych. Zwolnienie obejmuje tylko tych studentów, którzy zawarli umowę zlecenia. Podpisanie umowy o pracę ze studentem do 26 roku życia oznacza podleganie pod wszystkie ubezpieczenia tak jak pracownik. Jeżeli student zawrze umowę zlecenia ze swoim pracodawcą, u którego jest już zatrudniony na podstawie umowy o pracę, to również podlega pod ubezpieczenia społeczne ZUS.
Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej i umowa o pracę
Połączenie jednoosobowej działalności gospodarczej z umową o pracę pozwala przedsiębiorcy po spełnieniu określonych warunków dokonać pewnych oszczędności. Jeżeli osoba ubezpieczona prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i jednocześnie ma podpisaną umowę o pracę, z której otrzymuje w każdym miesiącu wynagrodzenie wyższe niż minimalna pensja krajowa, to może ona zostać zwolniona z opłacania obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne. Nie jest ważne czy zatrudnienie jest na cały czy część etatu. Liczy się jedynie wysokość kwoty zatrudnienia. Zwolnieniem objęte są tylko składki na ubezpieczenia społeczne. Składka zdrowotna musi być opłacana z dwóch tytułów zatrudnienia.
Zwolnienie w interpretacjach indywidualnych
W sprawach dotyczących zwolnień zostały wydane interpretacje indywidualne potwierdzające, że w niektórych sytuacjach możliwe jest zastosowanie zwolnienia o ile zostaną spełnione wyżej wymienione warunki, gdzie pracodawca finansuje częściowo świadczenia, takie jak np.:
zakup pakietów sportowych (interpretacja nr sygn. DI/200000/43/1215/2023 z dnia 2 stycznia 2024 roku)
zakup ubezpieczenia na życie i zdrowie (interpretacja nr sygn. DI/200000/43/340/2024 z dnia 8 kwietnia 2024 roku).
Podsumowanie
Spełnienie określonych warunków oraz przygotowanie odpowiedniej dokumentacji wewnętrznej pozwala skorzystać ze zwolnienia z opłacania składek na ZUS. Dzięki temu można znacząco obniżyć koszty związane z zapłatą składek ubezpieczeniowych ZUS co może przełożyć się na zwiększenie atrakcyjności danego przedsiębiorcy w oczach pracowników i współpracowników.
