Kiedy praca w niedzielę jest obowiązkowa?

Niedziela i święta to dla wielu pracowników czas wolny od pracy, kiedy mogą odpocząć i nie muszę zajmować się obowiązkami zawodowymi. Jednak mogą zdarzyć się sytuację, kiedy ze względu na potrzeby przedsiębiorstwa aktywność zawodowa musi odbywać się również w niedzielę. O jakich przypadkach mowa i jak musi zachować się pracodawca?

Praca w niedzielę a Kodeks pracy

Kodeks pracy reguluje zasady związane z organizacją czasu pracy pracowników. Przepisy warunkują normy obowiązujące w przedsiębiorcę w trakcie przygotowywania grafiku dla zatrudnianych osób. Przepisy wskazują jednoznacznie, że dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta - to dni ustawowo wolne.

Dni ustawowo wolne wyznaczone kodeksem pracy to: Nowy Rok (1 stycznia), Święto Trzech Króli (6 stycznia), Święta Wielkanocne, Święto Pracy (1 maja), Święto Konstytucji Trzeciego Maja (3 maja), Zielone Świątki, Boże Ciało, Wniebowzięcie NMP (15 sierpnia), Wszystkich Świętych (1 listopada), Święto Niepodległości (11 listopada) oraz Święta Bożego Narodzenia (25-26 grudnia).

Art. 151 (10) Kodeksu pracy wyznacza wyjątki, gdy zatrudniona osoba musi pracować również w niedzielę.

Kiedy praca w niedzielę jest zgodna z przepisami prawa?

Kodeks pracy wskazuje, iż aktywność zawodowa w niedzielę jest możliwa w następujących sytuacjach:

• gdy zajdzie potrzeba przeprowadzenia akcji ratowniczej, zmierzającej do ochrony życia albo zdrowia ludzkiego, ochrony mienia i usunięcia awarii,
• w ruchu ciągłym, kiedy w przedsiębiorstwie obowiązuje praca zmianowa oraz w momencie przeprowadzania koniecznych remontów,
• w transporcie oraz w komunikacji,
• w zakładowych strażach pożarnych i służbach ratowniczych,
• w trakcie sprawowania opieki nad mieniem albo ochroną osób,
• w rolnictwie oraz hodowli,
• przy pracach odbywających się ze względu na użyteczność społeczną albo aktualne potrzeby ludności (za przykład można podać branżę gastronomiczną albo służbę zdrowia),
• w przypadku pracowników, których obowiązuje system czasu pracy biorący pod uwagę świadczenie czynności zawodowych tylko w piątki soboty niedzielę i święta.

Trzeba wyraźnie podkreślić, że wskazane powyżej sytuacje są wyjątkami od obowiązkowych norm prawnych. W praktyce oznacza to, że pracownik nie może pracować w niedzielę, gdy nie zaistnieje chociaż jedna z wymienionych powyżej przesłanek. Jeżeli nie istnieją konkretne powody, praca w niedzielę jest sprzeczna z Kodeksem pracy, a przedsiębiorca nie respektuje zasad związanych z czasem pracy zatrudnionych osób, co wiąże się dla niego z poważnymi konsekwencjami prawnymi.

Jaka jest wartość dodatku za pracę w niedzielę?

Pracując w niedzielę, pracownikowi przysługuje rekompensata za wykonywanie czynności zawodowych. To praca ponad normę, której nie wykonuje na co dzień.

Poza rekompensatą pracownik może uzyskać wyższe wynagrodzenie. Szczegółowe informacje na ten temat zostały zawarte w art. 151 (11) Kodeksu pracy. Przepisy wskazują, że osoba pracująca w niedzielę może otrzymać dzień wolnego w terminie do 6 dni kalendarzowych poprzedzających albo następujących po niedzieli, którą pracownik spędził na wykonywaniu powierzonych obowiązków.

W tym miejscu trzeba podkreślić, że pracownik nie musi spędzić w zakładzie pracy 8 godzin, a dzień wolny przysługuje mu nawet w momencie, gdy pracował w niedzielę przez godzinę czy dwie. Świadczenie pracy musi mieć miejsce od godziny 6:00 w niedzielę albo święta do godziny 6:00 kolejnego dnia. Pracownicy nie zawsze są w stanie odebrać dzień wolnego za pracującą niedzielę i w takim przypadku rekompensata ma formę dodatku do pensji. Kodeks pracy wskazuje, że za każdą przepracowaną godzinę pracownik otrzymuje 100% przysługującego wynagrodzenia godzinowego.

Zarządzanie personelem a praca w niedzielę

Przedsiębiorcy kierujący własną firmą, w której systematyczne finalizowanie powierzonych obowiązków jest kluczowe, mają przed sobą trudne zadanie. Przede wszystkim są zobowiązani do zaplanowania tygodniowego albo miesięcznego grafiku w taki sposób, żeby był zgodny z normami prawnymi i indywidualnymi potrzebami oraz możliwościami zatrudnionych osób.

Dla branży gastronomicznej, transportowej oraz komunikacyjnej organizacja pracy jest szczególnie ważna.

Wszystkie decyzje mające wpływ na zatrudnione osoby powinny być z nimi przedyskutowane. Jest to szczególnie ważne, jeżeli praca odbywa się również w niedzielę. Wśród personelu mogą być osoby, które chcą pracować w niedzielę i święta. Dotyczy to przede wszystkim studentów uczących się w trybie dziennym. Szczera rozmowa z zatrudnionymi pozwoli odnaleźć te osoby, pokazać, że pracodawca liczy się ze zdaniem pracowników, można także uniknąć konfliktów i niepotrzebnych nerwów.

W branży handlowej obowiązują inne zasady, szczególnie w marcu 2018 roku, od kiedy obowiązuje zakaz handlu w niedziele niehandlowe, co oznacza, że branża nie działa już tak intensywnie w czasie weekendów.

Data publikacji: 2023-08-29, autor: FakturaXL