Dodatkowy dzień urlopu pracownika za święto w sobotę
Zgodnie z przepisami pracownik zatrudniony w ramach stosunku pracy ma prawo do odbioru dnia wolnego za święto przypadające w sobotę. W związku z tym przywilejem pojawia się mnóstwo pytań nawiązujących do tego zagadnienia.
Dzień wolny za święto przypadające w sobotę – komu się należy?
Każda zatrudniona osoba na podstawie umowy o pracę ma prawo skorzystać z urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z przepisami prawo do urlopu jest prawem niezbywalnym, z którego pracownik nie może zrezygnować. W niektórych okolicznościach zatrudniony może otrzymać za urlop ekwiwalent pieniężny. Dodatkowo zatrudniony może otrzymać dzień wolny za dzień świąteczny przypadający w sobotę. Powyższe wynika z art. 130 par. 2 Kodeksu pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141). W przepisie można przeczytać między innymi, że:
każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela doprowadza do obniżenia wymiaru pracy o 8 godzin.
Według kalendarza, w 2025 roku dzień świąteczny przypada w sobotę dwa razy, 3 maja oraz 1 listopada. Zgodnie z Kodeksem pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465)każde święto przypadające w danym okresie rozliczeniowym i w innym dniu niż niedziela ma wpływ na obniżenie czasu pracy o 8 godzin za każdy dzień świąteczny. W związku z tym, jeżeli święto przypada w sobotę to pracownik ma prawo do dnia wolnego od pracy, a pracodawca zobowiązany jest do wyznaczenia mu całego dnia wolnego od pracy. Ważne, aby taki dzień był przydzielony w całości, ponieważ nie można go dzielić na części po kilka godzin. Jeżeli pracownik nie otrzyma dnia wolnego za święto przypadające w sobotę w całości jednorazowo, to pracodawcy za takie działanie może grozić kara grzywny w wysokości od 1 000 zł do nawet 30 000 zł. Dodatkowy dzień wolny za święto przypadające w sobotę powinien zostać odebrany w dniu roboczym, przy czym należy pamiętać, że dotyczy to jedynie sytuacji, kiedy święto przypada w sobotę. W przypadku, kiedy dniem świątecznym jest niedziela, to pracownik nie nabywa prawa do dodatkowego dnia wolnego. Istotne jest, aby pracownik odebrał dzień wolny za święto przypadające w sobotę w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym występuje dzień świąteczny. Okres rozliczeniowy w firmie nie zawsze musi oznaczać okres miesięczny. Czasami może to być np. kwartał. Określenie okresu rozliczeniowego leży w gestii pracodawcy, który ustala jego długość w zależności od własnych potrzeb i systemu pracy działającego w firmie. Pracownik powinien otrzymać informację o obowiązującym okresie rozliczeniowym w momencie zapoznawania się z warunkami zatrudnienia. Pracodawca zobowiązany jest do udzielenia zatrudnionemu dodatkowego dnia wolnego od pracy do końca okresu rozliczeniowego, w którym dzień świąteczny przypadał w sobotę.
Trybunał Konstytucyjny wskazał w wyroku z dnia 2 października 2012 roku, że
Konstytucja gwarantuje zatem prawo pracownika do dni wolnych od pracy, które są określone w ustawie, a zatem są to dni świąteczne (święta), niedziele i inne dni wolne od pracy, na podstawie kodeksu pracy. W przypadku zbiegu dnia wolnego przypadającego ze względu na przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy ze świętem przypadającym w tym dniu, niezależnie, czy zostanie on wykorzystany na cele rekreacyjne, czy też celebrację święta lub dla innych celów ważnych dla pracownika istota gwarantowanego konstytucją prawa do ustawowo dni wolnych od pracy, czyli powstrzymanie się od świadczenia pracy, została zachowana.
Dzień wolny za święto w innym okresie rozliczeniowym – czy jest to możliwe?
Z zasady pracownik musi odebrać dzień wolny za święto przypadające w sobotę w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym ten dzień wystąpił. Dzień odbioru wyznacza pracodawca. Na wniosek pracownika pracodawca w wyjątkowych sytuacjach może odejść od tej zasady i wyrazić zgodę na odbiór dnia wolnego w innym okresie rozliczeniowym. Jednak musi to być wyjątkowa sytuacja, która wymaga dokładnego wytłumaczenia.
Dzień wolny za święto przypadające w sobotę w przypadku choroby pracownika lub w innym przypadku
Co do zasady pracownik i pracodawca powinni porozumieć się, którego dnia pracownik może odebrać dzień wolny za święto przypadające w sobotę, chociaż pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania dat z pracownikami. O dniu wolnym za święto przypadające w sobotę pracownicy mogą dowiedzieć się poprzez obwieszczenie na spotkaniu lub drogą elektroniczną bądź z otrzymanego grafiku. Czasami może zdarzyć się, że w ustalonym dniu pracownik jest chory i przebywa na zwolnieniu lekarskim. W tej sytuacji pracodawca nie ma obowiązku wyznaczania kolejnego dnia wolnego za dzień świąteczny przypadający w sobotę. Uznaje się, że jeżeli pracownik nie wykonywał pracy w wyznaczonym dniu wolnym, który miał odebrać za święto przypadające w sobotę, to skorzystał z przywileju dnia wolnego i w związku z tym pracodawca nie musi udzielać mu ani ustalać kolejnego dnia wolnego. Podobnie jest w przypadku, kiedy pracownik przebywał na urlopie rodzicielskim, macierzyńskim lub wypoczynkowym przez cały okres rozliczeniowy, w którym sobota była dniem świątecznym i występował wybrany dzień wolny za to święto. W wymienionych okolicznościach pracownik również nie ma prawa do odbioru dnia wolnego za to święto w innym terminie. W przedstawionych przypadkach pracodawca powinien obniżyć wymiar czasu pracy o ilość godzin, przez które pracownik musiałby pracować, gdyby nie był na zwolnieniu bądź urlopach, czyli nie korzystałby z urlopu lub zwolnienia.
Pracownik na urlopie bezpłatnym – czy należy mu się dodatkowy dzień wolny za święto w sobotę?
Jeżeli pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym i w tym okresie w sobotę przypada święto, to takiemu pracownikowi nie należy się dzień wolny. Zgodnie z art. 174 par. 2 Kodeksu pracy urlop bezpłatny nie wlicza się do okresu pracy, za który zatrudnionemu należą się określone uprawnienia, jak przykładowo urlop wypoczynkowy ani żaden inny urlop ani dodatkowy dzień wolny za święto przypadające w sobotę.
Święto przypadające w sobotę – wymiar czasu pracy
Jak wskazuje art. 130 par. 2 Kodeksu pracy każde święto przypadające w innym dniu niż niedziela w danym okresie rozliczeniowym wpływa na obniżenie wymiaru czasu pracy o 8 godzin z zastrzeżeniem, że w dalszym ciągu musi zostać zachowany 5-cio dniowy system czasu pracy podczas przydzielania lub nieprzydzielania dnia wolnego za święto przypadające w sobotę w stosunku do pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy.
W przypadku, kiedy dzień wolny za święto w sobotę dotyczy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, to w tej sytuacji pracodawca powinien odpowiednio obniżyć wymiar czasu pracy takiego pracownika:
¾ etatu – obniżenie o 6 godzin
½ etatu – obniżenie o 4 godziny
¼ etatu – obniżenie o 2 godziny
1/8 etatu – obniżenie o 1 godzinę.
Obliczanie wymiaru czasu pracy
Pracodawca powinien obliczyć wymiar czasu pracy dla danego pracownika w przyjętym okresie rozliczeniowym. O sposobie jego wyliczenia informuje art. 130 par. 1 Kodeksu pracy. Można w nim przeczytać między innymi, że pracodawca w celu prawidłowego obliczenia czasu pracy powinien:
pomnożyć 40 godzin przez liczbę dni w tygodniu wypadające w danym okresie rozliczeniowym
do otrzymanej liczby dodać iloczyn z przemnożenia 8 godzin i pozostałych dni do końca okresu rozliczeniowego przypadające od poniedziałku do piątku
odjąć po 8 godzin za każdy dzień świąteczny przypadający w danym okresie rozliczeniowym w dniach od poniedziałku do piątku.
Przykłady
PRZYKŁAD 1 Pracownik w 2022 roku został zatrudniony w zakładzie pracy na czas nieokreślony. Przez cały 2025 rok będzie zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. W tym roku w sobotę przypadają dwa święta: 3 maja oraz 1 listopada. Pracownik rozliczany jest w miesięcznym okresie rozliczeniowym. Wymiar czasu pracy w maju 2025 wyniesie 168 godzin. W związku z tym, że Święto Konstytucji 3-go Maja przypada w sobotę, to pracodawca musi obniżyć czas pracy o 8 godzin, dlatego wymiar czasu pracy w miesiącu maju 2025 będzie wynosił 160 godzin.
PRZYKŁAD 2 Pracownik od 2020 roku zatrudniony jest na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Do końca 2023 roku przebywał na urlopie rodzicielskim, a wcześniej na urlopie macierzyńskim, W styczniu 2024 roku korzystał z urlopu wypoczynkowego. W 2024 roku Święto Trzech Króli, 6 stycznia przypadało w sobotę. Niestety pracownik z uwagi na to, że przebywał w styczniu 2024 roku na urlopie wypoczynkowym nie miał prawa do odbioru dnia wolnego za dzień świąteczny przypadający w sobotę.
