Jaka jest kara za wystawienie faktury po terminie?
W obrocie gospodarczym transakcje dokumentowane są za pomocą faktur VAT. Faktury powinny być wystawiane w czasie jaki został określony w ustawie. Niekiedy może zdarzyć się, że faktura zostanie wystawiona po terminie lub z różnych powodów zostanie zaksięgowana po czasie bądź w ogóle nie zostanie wystawiona. Co w takiej sytuacji? Jakie skutki podatkowe dla przedsiębiorcy mogą wynikać z niewystawienia faktury VAT lub sporządzenia jej po terminie?
Faktura VAT - obowiązek wystawiania faktur VAT (art. 106a – 108 ustawy o podatku od towarów i usług)
Zgodnie z ustawą o VAT na przedsiębiorcę będącego sprzedawcą został nałożony obowiązek wystawienia faktury po dokonanej sprzedaży lub jeszcze przed sprzedażą, jeżeli jest taka potrzeba. Faktura VAT powinna być wystawiona w ustawowym terminie. Każde sporządzenie i ujęcie dokumentu po terminie może mieć negatywne konsekwencje podatkowe dla wystawcy. Natomiast nabywca towaru nie ponosi żadnej karnej odpowiedzialności z tytułu niewystawienia faktury lub wystawienia jej po terminie.
Faktura VAT jest podstawowym dokumentem sprzedaży, który potwierdza dokonanie transakcji sprzedażowej. Może być wystawiona w formie papierowej lub elektronicznej. Za pomocą wystawionej i wydanej faktury VAT uczestnicy danej transakcji (sprzedawca i nabywca) mogą rozliczyć podatek VAT. U sprzedawcy faktura określa moment powstania obowiązku podatkowego oraz kwotę należnego podatku VAT. Natomiast u nabywcy stanowi podstawę do odliczenia wykazanej za jej pomocą kwoty podatku. Warunkiem jest wystawienie faktury w obowiązującym terminie.
Podatnik ma obowiązek wystawić fakturę, jeżeli miała miejsce:
sprzedaż, dostawa towarów lub były świadczone usługi przez podatnika na rzecz:
innego podatnika (płatnika podatku), podatku od wartości dodanej, podatku o podobnym charakterze
otrzymania przez podatnika całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa powyżej z wyłączeniem sytuacji, kiedy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje w momencie wystawienia faktury.
Na obowiązek sporządzenia faktury wskazuje art. 106b ust. 1 ustawy o VAT. Fakturę można wystawić również do paragonu pod warunkiem, że będzie na nim umieszczony numer NIP nabywcy.
Obowiązujące terminy na wystawienie faktury VAT
Zgodnie z art. 106i ust. 1 ustawy o VAT faktura powinna być wystawiona w terminie nie późniejszym niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została dokonana dostawa towaru lub została wykonana usługa. W tym samym terminie podatnik ma obowiązek wystawić fakturę na żądanie osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej pod warunkiem, że osoba ta dokona zgłoszenia do końca miesiąca, w którym została zawarta transakcja kupna-sprzedaży. W przypadku zgłoszenia w późniejszym okresie podatnik powinien wystawić fakturę w terminie 15 dni liczonych od dnia zgłoszenia żądania.
Oprócz wyżej wymienionych dat obowiązują jeszcze inne szczególne terminy przeznaczone dla określonych rodzajów usług. Zgodnie z nimi istnieje możliwość wystawienia faktury do:
30 dnia licząc od dnia wykonania usługi –usługi budowlane oraz usługi budowlano-montażowe
60 dnia licząc od dnia wydania towaru – usługi polegające na dostawie książek drukowanych z wyłączeniem map, ulotek, gazet, czasopism i magazynów
90 dnia licząc od dnia wykonania czynności – usługi polegające na drukowaniu książek z wyłączeniem map, ulotek, gazet, czasopism i magazynów
7 dnia od określonego w umowie dnia zwrotu opakowania
z upływem terminu płatności – dostawy energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego, świadczenie usług: telekomunikacyjnych, najmu, dzierżawy, leasingu, ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, stałej obsługi prawnej i biurowej, dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego z wyłączeniem usług będących importem usług.
Faktura wystawiona po terminie – skutki podatkowe
Co do zasady prawo do odliczenia podatku VAT powstaje w miesiącu, w którym otrzymano fakturę lub w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych. Sprzedawca ma obowiązek rozliczyć dokument w miesiącu powstania obowiązku podatkowego i nie ma znaczenia fakt, że faktura została wystawiona z opóźnieniem.
Dla sprzedawcy dokument wystawiony po terminie oznacza, że w tej sytuacji faktura VAT nie jest wyznacznikiem powstania obowiązku podatkowego. Przykładowo, jeżeli sprzedawca wystawi fakturę później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została dokonana dostawa towaru lub wykonana usługa, to w tej sytuacji data wystawienia faktury nie wyznacza terminu powstania obowiązku podatkowego. W takim przypadku będzie obowiązywał termin wskazany w ustawie. Jeżeli faktura nie została wystawiona w ogóle lub została sporządzona z opóźnieniem, to obowiązek podatkowy powstaje w chwili upływu terminów jakie zostały określone w celu wystawienia faktur. W przypadku, kiedy taki termin nie został określony, to obowiązek powstaje z chwilą upływu terminu płatności. Dzięki takiej zasadzie chroniony jest przede wszystkim interes Skarbu Państwa. W sytuacji, kiedy podatnik nie wystawi faktury dokumentującej wykonaną czynność, pomimo ustawowego obowiązku, to mogłoby to doprowadzić do sytuacji, że dana czynność nie byłaby skutecznie opodatkowana. Jeżeli więc sprzedawca wystawił fakturę 8 maja, a powinien ją wystawić do 15 kwietnia za świadczenie wykonane w marcu, to obowiązek podatkowy nie powstaje w maju, a w kwietniu. W związku z tym podatek należny powinien zostać rozliczony w miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy w VAT, czyli w kwietniu za miesiąc marzec. Jeżeli podatek VAT zostanie rozliczony w inny sposób, to zobowiązanie podatkowe może zostać zaniżone, a kwota zwrotu lub kwota do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy może zostać zawyżona. W tej sytuacji organ podatkowy ma prawo nałożyć na podatnika sankcję w wysokości 30% powstałego zawyżenia lub zaniżenia zobowiązania podatkowego.
Faktura wystawiona po terminie nie musi rodzić dla podatnika przykrych konsekwencji podatkowych pod warunkiem, że podatnik wskaże zobowiązanie podatkowe w rozliczeniu za miesiąc, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Art. 54 Kodeksu karnoskarbowego
§ 1. Podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. § 2. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. § 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Zgodnie z tym przepisem każdy kto pomimo obowiązku nie wystawia faktury lub rachunku, bądź wystawia je w sposób wadliwy bądź odmawia ich wydania, podlega karze do 180 stawek dziennych.
Faktura wystawiona po terminie – konsekwencje dla nabywcy
Faktura VAT dokumentuje nabycie towarów. Na jej podstawie nabywca ma prawo odliczyć podatek VAT w rozliczeniu za miesiąc, w którym otrzyma fakturę lub w rozliczeniu za kolejny miesiąc pod warunkiem, że otrzyma towar. Nabywca, który otrzyma fakturę po terminie z reguły nie ponosi żadnej odpowiedzialności podatkowej. Jedynym bezpośrednim negatywnym skutkiem jest sam fakt otrzymania dokumentu z opóźnieniem, co przekłada się na późniejsze niż normalnie odliczenie podatku od towarów i usług.
Otrzymana faktura dokumentująca nabycie towarów pozwala nabywcy odliczyć podatek w rozliczeniu za miesiąc, w którym otrzymał dokument lub w rozliczeniu za miesiąc następny, jeżeli otrzymał towar. Opóźniona faktura nie ma raczej wpływu na termin odliczenia podatku. Organy podatkowe są zdania, że nabywca towaru ma prawo dokonać odliczenia podatku aż do momentu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, którego dotyczy faktura. Zobowiązanie przedawnia się po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Podsumowanie
Wystawienie przez sprzedawcę faktury w późniejszym terminie niż przewiduje to ustawa o VAT może spowodować wystąpienie konsekwencji podatkowych i karnoskarbowych. W przypadku, kiedy podatnik pomimo opóźnienia w wystawieniu faktury dopełni obowiązku podatkowego i dokona rozliczenia z urzędem skarbowym, to raczej nie powinien ponieść przykrych dla niego konsekwencji związanych z wystawieniem faktury VAT po terminie.
W przypadku nabywcy, który otrzyma spóźnioną fakturę, to z reguły nie ponosi on negatywnych konsekwencji wynikających z tego faktu. Przesunięcie terminu otrzymania faktury powoduje u niego brak możliwości zmniejszenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony w miesiącu, w którym powinien otrzymać fakturę.
