Na początku 2020 roku weszła w życie znowelizowana ustawa (zmieniony tytuł), Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych z dnia 8 marca 2013 roku (Dz. U. 2018, poz. 118 ze zm.). Wcześniejsza nazwa: Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Są to nowe zasady dotyczące rozliczania przeterminowanych płatności w podatkach dochodowych. Zostały one dostosowane do obowiązujących rozwiązań w podatku VAT (art. 89a oraz 89b Ustawy o VAT).
Nowe przepisy przynoszą zmiany zarówno na gruncie podatku dochodowego jak i VAT. Obecnie brak zapłaty za fakturę w terminie wymaga wykonania korekty dochodu. Jest to rozwiązanie dobre dla wierzycieli. Jednak stracą na nim dłużnicy. Zmiany związane z korektą przychodów i kosztów dotyczą przepisów ustawy o PIT i CIT.
Korekta – co jej podlega?
Korekta może dotyczyć przychodu lub kosztu. W pierwszym przypadku chodzi o sytuację kiedy wierzyciel nie otrzyma płatności, a w drugim kiedy dłużnik nie dokona zapłaty. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku VAT korekta przychodu ma charakter fakultatywny, a korekta kosztu charakter obligatoryjny. Dla podatnika brak zapłaty oznacza większe ryzyko związane z nieprawidłowym określeniem wysokości podstawy opodatkowania. Zgodnie z przepisami ustaw o podatku dochodowym (art. 26i ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT oraz art. 18f ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT) podstawa obliczenia podatku może zostać zwiększona o wartość nieuregulowanego zobowiązania zaliczanego do kosztów uzyskania przychodów. Korekta podstawy opodatkowania musi być koniecznie wykonana i to niezależnie od tego, czy wydatek stanowił koszty podatkowe.
Nowe przepisy mają na celu wprowadzenie sankcji zwiększającej podstawę opodatkowania o niezapłaconą kwotę. Bez znaczenia jest fakt, czy dane zobowiązanie zostało ujęte w kosztach podatkowych. Jeżeli podatnik miał możliwość ujęcia w kosztach podatkowych fakturę w momencie jej otrzymania, to wtedy korekta będzie dotyczyła kosztu podatkowego. W sytuacji kiedy podatnik nie rozpozna kosztu, to wystąpi dodatkowa sankcja w postaci zwiększenia podstawy opodatkowania wynikająca z braku zapłaty za otrzymaną fakturę.
PRZYKŁAD Podatnik prowadzi pełną rachunkowość. Wydatki na materiały może zaliczyć do kosztów podatkowych dopiero w momencie sprzedaży gotowych produktów. Przy długim cyklu produkcyjnym skutkiem braku zapłaty za materiały będzie konieczność zwiększenia podstawy opodatkowania nawet w sytuacji kiedy nie będą one ujęte w kosztach podatkowych. Podobna sytuacja może mieć miejsce w przypadku zakupu środków trwałych. Jednak w przepisach ustaw o podatku dochodowym (art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT) jest zapis, że takie wydatki nie mogą być traktowane jako koszt podatkowy. Koszt mogą stanowić jedynie odpisy amortyzacyjne, a taki wydatek mógłby być kosztem tylko wtedy kiedy doszłoby do zbycia środka trwałego. Mając na uwadze regulacje dotyczące środków trwałych, to nie powinny one zostać objęte sankcją za brak zapłaty.
Kiedy korekta?
Zgodnie z przepisami korekta powinna być dokonana w okresie rozliczeniowym (rok podatkowy), w którym minęło 90 dni licząc od dnia upływu terminu zapłaty jaki został określony na fakturze lub rachunku. Mówi o tym art. 26i ust. 11 ustawy o PIT oraz art. 18f ust. 11 ustawy o CIT. Korekta powinna być wykazana w deklaracji rocznej oraz uwzględniona także przy zaliczkach na podatek dochodowy (art. 44 ust. 17 Ustawy o PIT oraz art. 25 ust. 19 Ustawy o CIT). Podatnicy nie mogą dowolnie ustalać terminów płatności. W tej kwestii muszą działać zgodnie z przepisami o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, w których zostały wskazane maksymalne terminy, które nie wolno wydłużać. Jeżeli chodzi o stronę podatkową to termin 90 dni powinien być liczony od daty płatności ustalonej przez przedsiębiorcę, ale w przypadku kiedy jest on dłuższy od maksymalnego terminu wynikającego z w/w przepisów ustawy, to w takiej sytuacji podatnicy powinni stosować terminy maksymalne.
Wykaz maksymalnych terminów zapłaty, które dopuszczalne są w transakcjach handlowych
Termin
Kogo dotyczy
60 dni
Transakcja asymetryczna, tzn. taka gdzie jedną stroną jest tzw. duży przedsiębiorca, a drugą miko, mały lub średni w rozumieniu przepisów Prawa przedsiębiorców
60 dni z możliwością przedłużenia umową
Transakcja symetryczna, gdzie po obu stronach są tej samej wielkości przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów Prawa przedsiębiorców
60 dni
Podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym
30 dni
Podmiot publiczny niebędący podmiotem leczniczym
PRZYKŁAD Podatnik w dniu 27 kwietnia 2020 roku otrzymał fakturę z terminem płatności 30 dni. Faktura nie została opłacona. Termin 90 dni będzie liczył się od dnia 28 kwietnia 2020 roku i skończy się w lipcu 2020 roku. W tym samym miesiącu podatnik powinien dokonać korekty podstawy opodatkowania o wartość niezapłaconej faktury. W przypadku kiedy termin płatności wyniósłby 120 dni, to wtedy na potrzeby korekty podstawy opodatkowania powinien być liczony termin 90 dni od 60 dnia od otrzymania faktury i tym samym korekta powinna być wykonana w sierpniu 2020 roku.
Nowe zasady
dotyczą stosowanych korekt do wierzytelności, dla których termin płatności przypada po 31 grudnia 2019 roku. Bez znaczenia jest fakt ich powstania. Z tego powodu mogło dojść do sytuacji kiedy podatnicy mieli obowiązek stosowania nowych zasad korekt w stosunku do starych zobowiązań powstałych w 2019 roku, ale dla których termin płatności przypadł na dzień po 1 stycznia 2020 roku. W przepisach przejściowych nie zostało określone jak np.: należy traktować zmiany warunków płatności zobowiązań, które powstały wcześniej, w poprzednich latach, a które podlegają rozłożeniu na raty, czy występują przy wydłużeniu terminu płatności przez strony. W takim przypadku należy przyjąć, że nowe przepisy będą stosowane jeżeli zmiany związane z terminem płatności pojawią się po 1 stycznia 2020 roku.
Nowe obowiązujące przepisy nie są korzystne dla dłużników. Z kolei wierzyciele skorzystają na nich. Do tej pory jeżeli chcieli ująć należność w kosztach podatkowych, to jedynym rozwiązaniem było postepowanie sądowe. Dzisiaj wystarczy, że upłynie wymagana ilość czasu.
Inne zmiany
Nowe rozwiązania nie są przeznaczone dla wszystkich podatników. Nie mogą ich stosować podmioty powiązane transakcjami pomiędzy sobą. Poza tym korekta niezapłaconego przychodu wymaga spełnienia określonych przesłanek, podobnie jak ma to miejsce w przypadku korekty podatku należnego w VAT.
