Działalność bez VAT, a sprzedaż samochodu osobowego
Przedsiębiorcy w prowadzonej działalności gospodarczej użytkują samochody osobowe. Czasami po upływie określonego czasu decydują się na ich sprzedaż. Jeżeli podatnik prowadzi działalność zwolnioną z VAT i użytkuje samochód osobowy, to czy sprzedaż takiego pojazdu również będzie zwolniona z podatku?
Podatnik po spełnieniu warunków może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania z VAT. Warunki konieczne do spełnienia zostały wskazane w art. 113 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 roku poz. 685 z późn. zm. zwane dalej ustawą o VAT).
Zwolnienie z opodatkowania z VAT możliwe jest wtedy kiedy wartość sprzedaży towarów i usług nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym 200 000 zł. Jeżeli limit zostanie przekroczony, to zwolnienie przestaje obowiązywać począwszy od sprzedaży, od której została przekroczona kwota 200 000 zł.
Limitem nie są objęte następujące wartości:
kwota podatku VAT
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów na odległość niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem w Polsce
sprzedaż na odległość towarów importowanych niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem w Polsce
odpłatna dostawa towarów zaliczonych przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług zwolnionych z VAT z wyłączeniem transakcji związanych między innymi z nieruchomościami, usługami związanymi ze zbyciem papierów wartościowych, instrumentami finansowymi, usługami ubezpieczeniowymi o ile czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych.
Utrata lub rezygnacja ze zwolnienia podmiotowego z VAT
Podatnik, który korzysta ze zwolnienia z VAT może je utracić jeżeli przekroczy ustalony limit 200 000 zł, a może też sam z niego zrezygnować. W drugim przypadku zobowiązany jest do złożenia pisemnego zawiadomienia o rezygnacji ze zwolnienia do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, jeszcze:
przed dniem wykonania tej czynności – podatnicy rozpoczynający wykonywanie czynności opodatkowanych w trakcie roku podatkowego, którzy będą rezygnowali ze zwolnienia począwszy od pierwszej wykonanej czynności
przed pierwszym dniem miesiąca, w którym chcą zrezygnować ze zwolnienia – pozostali podatnicy.
W sytuacji kiedy podatnik utraci prawo do zwolnienia z VAT lub sam z niego zrezygnuje i będzie chciał ponownie skorzystać ze zwolnienia, to będzie to możliwe najwcześniej dopiero po upływie roku, po złożeniu do urzędu skarbowego zgłoszenia o chęci skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT. Okres liczony jest od końca roku, w którym podatnik zrezygnował lub utracił prawo do zwolnienia. Podatnik, który przed wyrejestrowaniem działalności gospodarczej utracił prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnował, a następnie ponownie otworzył działalność opodatkowaną VAT i chce skorzystać ze zwolnienia, to będzie mógł to zrobić dopiero po upływie roku.
W przypadku jeżeli pomiędzy podatnikiem, a kontrahentem istnieją powiązania mające wpływ na wartość transakcji, to moment utraty zwolnienia od podatku związany jest z wartością rynkową danej transakcji. Podmioty powiązane to takie:
gdzie jeden z podmiotów ma znaczący wpływ na przynajmniej jeden inny podmiot
podmioty, na które znaczący wpływ ma ten sam inny podmiot lub małżonek, krewny, powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej, która ma znaczący wpływ na przynajmniej jeden podmiot
spółka niebędąca osobą prawną i jej wspólnik
spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna, których siedziba lub zarząd znajduje się na terytorium Polski i jej komplementariusz
spółka jawna będąca podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych i jej wspólnik
podatnik i jego zagraniczny zakład.
Rozpoczęcie działalności gospodarczej – zwolnienie podmiotowe z VAT
Podatnik rozpoczynając działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego powinien obliczyć właściwą kwotę maksymalnego limitu jaka zobowiązuje go do dokonania rejestracji w VAT. Dopiero wtedy będzie mógł obliczyć limit 200 000 zł w proporcji do okresu prowadzenia działalności w pierwszym roku działania firmy. Podatnik oblicza proporcję dzieląc 200 000 zł na ilość dni kalendarzowych, a otrzymany wynik mnoży przez ilość dni prowadzenia działalności gospodarczej w trakcie roku.
Jeżeli wartość sprzedaży przekroczy limit wyliczony proporcjonalnie zgodnie z powyższym wzorem, to w takiej sytuacji podatnik traci prawo do zwolnienia z VAT począwszy od pierwszej sprzedaży, która przyczyniła się do przekroczenia limitu.
Kiedy nie można zastosować zwolnienia podmiotowego?
Sprzedaż niektórych towarów i usług została wyłączona ze stosowania zwolnienia podmiotowego. W grupie tej znalazły się między innymi: 1. Rodzaj sprzedawanych towarów:
towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT
towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, w myśl przepisów o podatku akcyzowym, z wyłączeniem:
energii elektrycznej (CN 2716 00 00)
wyrobów tytoniowych
samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e zaliczanych przez podatnika na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji
budynki, budowle lub ich części nieobjęte zwolnieniem z VAT w stosunku, do których nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do odliczenia podatku VAT lub osoba dokonująca ich dostawy:
nie ponosiła wydatków na ich ulepszenie w stosunku, do których miał prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego
ponosiła takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów
tereny budowlane
nowe środki transportu
niżej wymienione towary w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość bez jednoczesnej fizycznej obecności stron z wyłącznym wykorzystaniem jednej lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie, jak:
preparaty kosmetyczne i toaletowe (PKWiU 20.42.1)
komputery, wyroby elektroniczne i optyczne (PKWiU 26)
urządzenia elektryczne (PKWiU 27)
maszyny i urządzenia, gdzie indziej niesklasyfikowane (PKWiU 28)
hurtowe i detaliczne części i akcesoria do:
pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3)
motocykli (PKWiU ex 45.4)
2. Rodzaj świadczonych usług:
usługi prawnicze
usługi w zakresie doradztwa z wyłączeniem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego
usługi jubilerskie
usługi ściągania długów, w tym faktoring.
Ze zwolnienia podmiotowego nie skorzystają również podatnicy nieposiadający siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski.
Co to jest podatek akcyzowy?
Podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim, tak samo jak podatek VAT. Różni się od VAT jedynie tym, że nie jest powszechny, ponieważ dotyczy jedynie niektórych wyrobów. Akcyza ma charakter cenotwórczy i jest składnikiem ceny danego towaru, który jest sprzedawany. Kwestie związane z akcyzą obowiązujące na terenie Unii Europejskiej zawiera dyrektywa Rady 2008/118/WE. Natomiast w Polsce obowiązuje ustawa o podatku akcyzowym oraz rozporządzenie Ministra Finansów, w którym znalazły się regulacje objęcia podatkiem akcyzowym wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych, organizację obrotu wyrobami i oznaczanie wyrobów znakami akcyzy.
Podatek akcyzowy, a samochód osobowy
Jeżeli chodzi o samochód osobowy, to zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 roku o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 143 z późn. zm. zwanej dalej ustawą o podatku akcyzowym)przedmiotem akcyzy jest:
import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terenie kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym
nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terenie kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym
pierwsza sprzedaż dokonana na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terenie kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, który został wyprodukowany na terytorium kraju lub od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności i importu bądź WNT.
Pod akcyzę podlega również sprzedaż samochodu osobowego na terytorium Polski, który nie został jeszcze zarejestrowany w kraju, która to sprzedaż miała miejsce po pierwszej sprzedaży w Polsce o ile podatek akcyzowy nie został wcześniej zapłacony.
Inne czynności związane ze sprzedażą samochodu osobowego na potrzeby opodatkowania podatkiem akcyzowym
sprzedaż w rozumieniu Kodeksu cywilnego
zamiana w rozumieniu Kodeksu cywilnego
wydanie za wierzytelności
wydanie w miejsce świadczenia pieniężnego
darowizna w rozumieniu Kodeksu cywilnego
wydanie w zamian za dokonanie określonej czynności
przekazanie lub wykorzystanie na potrzeby reprezentacji lub reklamy
przekazanie przez podatnika na jego potrzeby osobiste i potrzeby osobiste jego wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących w przypadku osób prawnych, członków stowarzyszenia, zatrudnionych przez niego pracowników oraz byłych pracowników
użycie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.
Czynności objęte opodatkowaniem akcyzą obowiązujące od lipca 2021 roku
Z dniem 1 lipca 2021 roku podatkiem akcyzowym objęte zostało także:
nabycie lub posiadanie samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terenie Polski zgodnie z przepisami o ruchu drogowym o ile trudno jest ustalić podmiot, który wcześniej dokonał importu lub WNT tego samochodu, a kontrola podatkowa, kontrola celno-skarbowa lub postępowanie skarbowe nie były w stanie ustalić czy podatek został zapłacony
dokonane w pojeździe samochodowym innym niż samochód osobowy zarejestrowanym na terenie Polski zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, zmiany konstrukcyjne zmieniające rodzaj pojazdu na samochód osobowy.
Znaczenie akcyzy
Samochód osobowy może zostać wprowadzony do firmy w postaci środka trwałego lub towaru handlowego. Przedsiębiorca, który korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT i dokona klasyfikacji nabytego samochodu osobowego w prowadzonej działalności gospodarczej jako towar handlowy i jednocześnie towar ten będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, to w tej sytuacji podatnik w chwili dokonania czynności nabycia takiego samochodu straci możliwość korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT, ponieważ dostawa samochodu osobowego podlega akcyzie. Zgodnie z przepisami zwolnienie podmiotowe z VAT nie obejmuje podatników dokonujących dostaw towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym. Nie ma znaczenia, czy podatnik sprzedając auto osobowe przekroczy limit obrotów, czy też nie. Podobnego zdania jest Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, który zajął takie samo stanowisko i przedstawił je w interpretacji indywidualnej z dnia 9 marca 2016 roku, sygn. IBPP2/4512-1066/15/EK.
Podatnik, powinien zarejestrować się do VAT jeszcze przed zbyciem samochodu osobowego będącego towarem handlowym w działalności zwolnionej z VAT, a także stanowiącego niskocenny składnik majątku ujęty w sposób jednorazowy w kosztach działalności. Samochód osobowy jako towar handlowy, również ten ujęty jednorazowo kosztach firmy jest towarem podlegającym akcyzie, co oznacza, że jego dostawa w działalności zwolnionej spowoduje utratę zwolnienia z VAT, z którego podatnik korzystał, dlatego tak ważna jest rejestracja do VAT. Obowiązkiem podatnika po dokonaniu rejestracji do VAT jest właściwe udokumentowanie danej transakcji sprzedaży samochodu osobowego za pomocą:
faktury sprzedaży z zastosowaniem właściwej stawki VAT dla tej sprzedaży – nabywcą jest inny przedsiębiorca
faktury sprzedaży z zastosowaniem właściwej stawki VAT dla tej sprzedaży – nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, która zgłosiła, że chce otrzymać fakturę
paragonu sprzedaży o ile podatnik dokumentuje sprzedaż za pomocą kasy rejestrującej – nabywcą jest osoba prywatna nieprowadząca działalności gospodarczej.
Od wskazanej reguły obowiązują pewne wyjątki dotyczące:
energii elektrycznej (CN 2716 00 00)
wyrobów tytoniowych
samochodów osobowych zaliczanych przez podatnika zgodnie z przepisami o podatku dochodowym do środków trwałych, które podlegają amortyzacji – nie dotyczy nowych środków transportu.
Podsumowując, podatnik nadal będzie mógł korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT pomimo, że dokonał sprzedaży samochodu osobowego podlegającego akcyzie, jeżeli:
wprowadzi samochód osobowy do ewidencji środków trwałych
samochód podlega amortyzacji zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym.
Zachowując prawo do zwolnienia, przedsiębiorca zobowiązany jest do wystawienia faktury sprzedaży, na której musi umieścić informację o powodzie zastosowanego zwolnienia z opodatkowania z VAT.
Podatnik dokumentujący sprzedaż na kasie fiskalnej nie ma obowiązku wystawiania paragonu sprzedaży w stosunku do zbycia samochodu osobowego będącego u przedsiębiorcy środkiem trwałym. Jednocześnie ma obowiązek udokumentowania takiej transakcji za pomocą faktury sprzedaży.
Sprzedaż samochodu osobowego w działalności gospodarczej zwolnionej przedmiotowo z VAT
Przedsiębiorcy mogą prowadzić działalność gospodarczą w większości zwolnioną przedmiotowo z VAT, a tylko w małej części opodatkowaną VAT. Zwolnieniu może podlegać jedynie dostawa towarów wykorzystywanych w firmie tylko do celów działalności zwolnionej od podatku, pod warunkiem że dostawcy z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia towarów nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT). W przypadku kiedy przedsiębiorca prowadzi działalność zwolnioną i opodatkowaną w takiej proporcji, że nie ma obowiązku stosowania współczynnika i użytkuje samochód wyłącznie w działalności zwolnionej, to zgodnie z przepisami sprzedaż samochodu osobowego będzie zwolniona z opodatkowania VAT.
Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność zwolnioną i opodatkowaną, do której nabył samochód osobowy, to podatek VAT od nabycia musi rozliczyć na podstawie wyliczonego współczynnika VAT. W przypadku kiedy podatnik zakończy działalność mieszaną i zdecyduje się na wykonywanie jedynie działalności zwolnionej i sprzeda samochód, to takie zbycie będzie podlegało opodatkowaniu wg właściwej stawki podatku, ponieważ przy zakupie podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT w części. Nie ma znaczenia, że obecnie przedsiębiorca prowadzi tylko sprzedaż zwolnioną.
