Nie wszystkie przepisy wprowadzone 1 stycznia 2022 roku okazały się korzystne dla podatników, zwłaszcza dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Jedną z bardziej problematycznych okazała się zmiana dotycząca składki zdrowotnej związana z nowym sposobem jej naliczania. Czy sporządzany na koniec roku, spis z natury ma wpływ na wysokość składki zdrowotnej?
Zgodnie z art. 24 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia PKPiR, podatnicy mają obowiązek sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury przeprowadzanego:
na koniec każdego roku podatkowego
na dzień 1 stycznia
na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej w ciągu roku podatkowego
w przypadku utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych
w przypadku zmiany wspólnika
w przypadku zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.
Remanentu na dzień 1 stycznia danego roku nie muszą przeprowadzać podatnicy, którzy sporządzili go na koniec roku poprzedniego. W tej sytuacji wystarczy, jeżeli wpiszą do księgi przychodów i rozchodów spis z natury z dnia 31 grudnia poprzedniego roku podatkowego.
Remanent obejmuje:
towary handlowe
materiały podstawowe i pomocnicze
półwyroby
wyroby gotowe
produkcję w toku
braki i odpady.
Spis z natury powinien zawierać przynajmniej niżej wymienione dane:
imię i nazwisko właściciela firmy (nazwę firmy)
datę sporządzenia spisu
kolejny numer arkusza spisu z natury
szczegółowe określenie towaru i innych składników
jednostkę miary
ilość stwierdzoną w spisie
cenę w złotówkach i groszach za jednostkę miary
wartość jaka wynika z przemnożenia ilości towaru przez cenę jednostkową
wartość jaka wynika z przemnożenia ilości innych składników przez ich cenę jednostkową
łączną wartość spisu z natury
klauzulę „Spis zakończono na pozycji ….”
podpisy osób sporządzających spis, a także podpis właściciela firmy i wspólników.
Spis z natury, a dochód
Aby dochód z działalności gospodarczej za dany rok został wyliczony prawidłowo, to przedsiębiorca musi w każdym roku w ustawowym terminie sporządzić spis z natury oraz musi ustalić różnice remanentowe. Dla podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących książkę przychodów i rozchodów, dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem, a kosztami uzyskania przychodu:
pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego – wartość remanentu początkowego jest wyższa
powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego – wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego.
W związku z tym, aby ustalić dochód należy obliczyć różnicę pomiędzy przychodem, a kosztami uzyskania przychodu. Następnie tak uzyskany wynik należy skorygować o różnice remanentowe. Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby przedsiębiorcy prowadzący książkę przychodów i rozchodów sporządzali spis z natury w trakcie roku podatkowego i za każdy raz wpisywali wynik do książki. Jeżeli jest taka potrzeba to remanent może być sporządzany na koniec każdego miesiąca lub każdego kwartału, co niewątpliwie będzie miało wpływ na wysokość dochodu za dany miesiąc lub kwartał oraz na kwotę podatku dochodowego do zapłaty za dany okres rozliczeniowy. W tej sytuacji różnice remanentowe uwzględniane są na bieżąco.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą, a składka zdrowotna w Nowym Ładzie
W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się na podstawie PKPiR, którzy jako formę opodatkowania wybrali podatek liniowy lub skalę podatkową, podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi dochód. Do tej pory podstawą była zadeklarowana kwota, która nie mogła być niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z czwartego kwartału za poprzedni rok razem z wypłatami z zysku. Obecnie na wysokość składki zdrowotnej ma wpływ wysokość uzyskanego dochodu oraz wybrana forma opodatkowania. Przedsiębiorcy opodatkowani skalą podatkową stosują stawkę 9%, a podatkiem liniowym 4,9%.
Wpływ spisu z natury na wysokość składki zdrowotnej - zmiany spowodowane Nowym Ładem
W pierwszym założeniu Polskiego Ładu nie było możliwości uwzględnienia różnic remanentu przy wyliczaniu podstawy wymiaru składki. W takiej sytuacji, jeżeli w 2022 roku doszło do sprzedaży towarów, które były na stanie na koniec 2021 roku i zostały wykazane w spisie natury sporządzanym na zakończenie roku, to składka zdrowotna była wysoka. Taki stan rzeczy byłby powodem, że przedsiębiorcy stosujący podatkową książkę przychodów i rozchodów ponieśliby duże straty, w sytuacji, gdyby na koniec roku na ich stanie zostały towary. Ich sprzedaż w kolejnym roku powiększyłaby wysokość składki zdrowotnej. Przedsiębiorcy przy ustalaniu wysokości składki nie mogliby wykazać kosztu nabycia tych towarów. W związku z tym przepisy musiały zostać zmienione w tym zakresie. Nowelizacja Nowego Ładu zawiera nowe uregulowania odnoszące się do składki zdrowotnej. Zgodnie z nimi dochód na podstawie, którego wyliczana jest składka zdrowotna ustalany jest z uwzględnieniem różnic remanentowych, co pozwala przedsiębiorcom uniknąć wysokiej składki zdrowotnej w przypadku, kiedy będą sprzedawali towary z poprzedniego roku. Różnice remanentowe uwzględniane są również przy obliczaniu składki zdrowotnej przez przedsiębiorców sporządzających spis z natury w trakcie roku. Przedsiębiorcy nie będą musieli już zwiększać dochodu dla celów składki zdrowotnej, jeżeli wartość remanentu końcowego będzie wyższa od wartości remanentu początkowego.
PRZYKŁAD Podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym. Zajmuje się sprzedażą nieruchomości. Na koniec roku podatkowego sporządził spis z natury na kwotę 600 000 zł. Była to cena jednego mieszkania, które było przygotowywane do sprzedaży, do której doszło w kolejnym roku. Mieszkanie zostało sprzedane za kwotę 800 000 zł. Przy obliczaniu dochodu na potrzeby podatku dochodowego, podatnik wziął pod uwagę różnice w remanentach. W związku z tym podatek płacony był od uzyskanego dochodu rzeczywistego, czyli od kwoty 200 000 zł.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej zgodnie z pierwotnymi przepisami, podatnik musiałby zapłacić składkę zdrowotną naliczoną od kwoty 800 000 zł, ponieważ różnice wynikające z remanentu nie miały znaczenia i nie wpływały na podstawę wymiaru składki zdrowotnej. Przy podatku liniowym stawka wynosi 4,9%. Podatnik musiałby zapłacić składkę w wysokości 39 200 zł (800 000 zł x 4,9%). Przy skali podatkowej składka wyniosłaby 72 000 zł (800 000 zł x 9%).
Dzięki zmianie w przepisach, dochód brany pod uwagę przy wyliczaniu składki zdrowotnej ustalany jest w oparciu o różnice remanentowe, co oznacza, że w omawianym przykładzie podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi dochód w wysokości 200 000 zł. Wysokość składki zdrowotnej przy podatku liniowym wyniesie 9 800 zł (200 000 zł x 4,9%), a przy skali podatkowej 18 000 zł (200 000 zł x 9%).
