Jak rozliczyć podatki od usługi budowlanej świadczonej etapami?

Rozliczanie usług budowlanych etapami, czyli regulowanie podatku VAT i PIT nie należą do łatwych zadań. Aby zapoznać się ze sposobem postępowania, trzeba sprawdzić zarówno przepisy podatkowe, jak i wydawane orzecznictwa.

Usługi budowlane rozliczane etapami na gruncie podatku VAT

Podatek za usługi budowlane zostanie poprawnie rozliczony pod warunkiem, że przedsiębiorca właściwie określi moment powstania obowiązku podatkowego.

Kiedy mamy do czynienia z częściowymi usługami budowlanymi? Weźmy pod uwagę art. 19a ust. 2 ustawy VAT. Treść wskazuje, że usługa jest wyświadczona także, gdy dochodzi do wykonania tylko części usługi, pod warunkiem że należność za tę część została uregulowana.

Posiłkując się art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. A ustawy VAT, dowiadujemy się, że obowiązek podatkowy powstaje w momencie wystawiania faktury w sytuacjach, o których mowa w art. 106b ust. 1, z tytułu wykonywania usług o charakterze budowlanym albo budowlano-montażowym.

Na podstawie art. 19a ust. 7 ustawy w przypadkach, które zostały opisane w ust. 5 pkt 3 i 4, kiedy podatnik nie przygotował faktury albo jej wystawienie odbyło się z opóźnieniem, obowiązek podatkowy następuje w momencie upływu terminu wystawienia faktury wyznaczonego w art. 106i ust. 3 i 4, a jeżeli termin nie został wyznaczony – w momencie upływu terminu płatności.

Art. 106i ust. 3 pkt 1 ustawy wskazuje, że fakturę należy przygotować maksymalnie do 30 dnia od dnia wyświadczenia usługi – kiedy sytuacja dotyczy przypadków wymienionych w art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a.

Na podstawie wymienionych powyżej przepisów uzyskujemy dokładną informację, że świadcząc usługi budowlane wykonywane etapami, obowiązek podatkowy powstaje w momencie wystawienia faktury z tytułu wykonania całości albo części prac budowlanych bądź budowlano-montażowych. 

Wiemy także, że fakturę należy wystawić do 30 dnia od dnia wyświadczenia usługi. W przypadku, gdy przedsiębiorca wystawił ją po wymienionym terminie, obowiązek podatkowy przypada na 30 dzień od wyświadczenia usługi.

Kiedy dobrze określimy, kiedy usługa została wykonana, możemy uniknąć problemu z wystawieniem faktury. Dla usług wykonywanych częściowo kluczowe znaczenie odgrywa faktyczne wykonanie wyznaczonych prac.  

Określenie faktycznego wykonania części usługi od niepamiętnych czasów budziło wiele kontrowersji i sprzecznych interpretacji, stąd 2 maja 2019 roku wydano wyrok TSUE (C-224/18). Jak wskazuje Trybunał, usługa jest określana jako wykonana tylko po dacie materialnego jej zakończenia, a w dalszej kolejności spełnienia wymaganych warunków bezwzględnie połączonych z usługą i odgrywających kluczową rolę dla zagwarantowania jej kompletności.

Dla usług budowlanych, które odbywają się etapami, uregulowanie podatku VAT musi nastąpić, zanim nastąpi termin, kiedy wyświadczono usługę w przypadkach, gdy:

• formalność odbioru wyznaczono w umowie wiążącej oba podmioty postanowieniami umownymi, które są zgodne z rzeczywistością gospodarczą oraz handlową w dziadzienie zgodnej z wyświadczaną usługą, a także
• formalność jest materialną finalizacją usługi i ostatecznie wyznacza wysokość należnego świadczenia wzajemnego – ta kwestia jest sprawdzana przez sąd odsyłający.

Przykładem potwierdzającym omówione powyżej zasady jest wyrok NSA z 18 lipca 2019 roku (I FSK 65/16), z którego wynika, że wyznaczony w umowie potwierdzającej wykonanie usług budowlanych oraz budowlano-montażowych odbiór robót, w przypadku, kiedy warunek jest zgodny z normami i standardami przypisanymi do kategorii, dla której usługa jest świadczona, odgrywa kluczową rolę dla potwierdzenia, iż usługę sfinalizowano i wyznaczono moment powstania obowiązku podatkowego.

Kiedy w rzeczywistości przypada obowiązek podatkowy dla usługi budowlanej świadczonej etapami? Dzieje się to w dniu podpisania właściwych protokołów odbioru wyznaczonych prac.

Omówione stanowisko potwierdza wiele interpretacji indywidualnych, jak chociażby pismo Dyrektora KIS z 4 marca 2022 roku (nr IPPP1/443-633/14-3/S/MPE). Dokument informuje, iż wyświadczenie usług budowlanych bądź budowlano-montażowych wykonywanych w całości i w części jest uwarunkowane zatwierdzeniem/podpisaniem protokołu zaawansowania prac. Wśród akceptowanych dokumentów wymienia się protokół częściowych odbiorów prac bądź protokół końcowych odbiorców prac.

PRZYKŁAD 1
Podatnik prowadzi firmę świadczącą usługi budowlane. Odbiorcą usługi jest podatnik. Prace są wykonywane etapami, po których zakończeniu uzyskiwane są protokoły zdawczo-odbiorcze. Kiedy wystąpi obowiązek podatkowy? Moment wystąpienia obowiązku podatkowego przypada na datę wystawienia faktury, którą należy wystawić najpóźniej do 30. dnia od wyświadczenia usługi, czyli w tym przypadku od podpisania protokołu zaawansowania prac.

Usługi budowlane rozliczane etapami na gruncie podatku PIT

Omawiając usługi budowlane i budowlano-montażowe, należy również skupić się na kwestiach związanych z podatkiem PIT. Biorąc pod uwagę ogólne przepisy, przychód podatkowy dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych ze źródła „działalność gospodarcza” dla wykonywanych usług przypada na dzień wyświadczenia usługi albo jej częściowego wykonania.

Dla tej zasady można wymienić także wyjątki, a dokładnie:

• wystawienie faktury w terminie poprzedzającym wyświadczenie usługi w całości albo w części – data uzyskania przychodu pokrywa się z dniem wystawienia faktury (pod warunkiem że opłata za usługę nie została uiszczona wcześniej),
• uregulowanie należności, zanim wyświadczono usługę w całości albo w części – data wygenerowania przychodu jest zgodna z dniem uzyskania płatności, pod warunkiem że faktura nie została wystawiona przed tą datą.

Dla podatku PIT, obowiązek podatkowy przypada na dzień podpisania protokołu częściowego odbioru usług budowlanych.

Przychód potrzebny do celów podatku dochodowego od osób fizycznych dla robót budowlanych, w przypadku, kiedy ma miejsce wyświadczenie usługi całe albo częściowe przed dniem wystawienia faktury bądź jej opłacenia to dzień, kiedy usługa została wyświadczona w całości albo częściowo.

W tym miejscu warto przytoczyć interpretację wydaną 2 kwietnia 2021 roku przez Dyrektora KIS (nr 0112-KDIL2-2.4011.119.2021.2.MM). Organ podatkowy poinformował, iż umowa dokumentująca wykonanie usługi zawierająca informację o metodzie wykonania inwestycji, harmonogram prac oraz warunki odbioru konkretnych etapów sfinalizowania prac wskazuje, iż rozliczenie inwestycyjne ma odbywać się w konkretnych etapach, do których potwierdzenia stosowany będzie protokół zdawczo-odbiorczy. Data podpisania protokołu stanowi jednocześnie dzień wygenerowania przychodu, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Podsumowanie

Obowiązujące przepisy oraz indywidualne interpretacje przedstawiają takie samo stanowisko dla podatku VAT oraz podatku PIT. Obowiązek podatkowy powstaje w dniu podpisania protokołu odbioru wykonania wyznaczonych etapów prac o charakterze budowlanym albo budowlano-montażowym.

Data publikacji: 2022-11-22, autor: FakturaXL