Zasadniczo sprzedaż towarów i usług opodatkowana jest stawką 23%. W niektórych przypadkach wynikających z przepisów ustawy o VAT lub jej rozporządzeń wykonawczych możliwe jest zastosowanie obniżonej stawki VAT w wysokości 8%. Dotyczy to dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych bądź ich części, które zostały zaliczone do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Obniżoną stawką 8% są też objęte niektóre prace konserwacyjne wykonywane w mieszkalnictwie.
Co do zasady momentem powstania przychodu jest dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, bądź częściowego wykonania usługi, jednak nie później niż dzień wystawienia faktury lub uregulowania należności. Jeżeli chodzi o usługi budowlane, to najczęściej zakres prac podzielony jest na kilka etapów. Wykonane prace na danym etapie są częściowo odbierane i rozliczane przez strony po ich wcześniejszym umówieniu się w tej kwestii. W tej sytuacji zawarta umowa stanowi podstawę do prawidłowego określenia daty uzyskania przychodu.
W przypadku przedsiębiorców do przychodów, które mają wpływ na określenie wysokości dochodu lub straty zaliczają się między innymi: należne pieniądze, a także wartości pieniężne, które jeszcze nie zostały otrzymane z wyłączeniem wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat oraz skont. Do przychodów nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług wykonanych w następnych okresach sprawozdawczych, a więc nie każde otrzymane środki pieniężne są przychodami, jak przykładowo zaliczki. Pobrana zaliczka podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym dopiero w dniu uzyskania przychodu na poczet, którego została ona pobrana.
Dostępne formy opodatkowania
Podatnicy, którzy rozliczają się zgodnie z zasadami wskazanymi w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych opodatkowują dochód pozyskany ze świadczenia usług budowlanych stawką 19%. Pozostali podatnicy, którzy nie podlegają w/w przepisom mogą wybrać jedną z niżej wymienionych form opodatkowania, jak:
Karta podatkowa jest najprostszą formą opodatkowania. Nie wymaga prowadzenia ewidencji przychodów i kosztów. Podatek płacony jest w stałej kwocie, której wysokość zależy od rodzaju prowadzonej działalności, liczby mieszkańców miejscowości wykonywania działalności oraz stanu zatrudnienia. Przy tej formie opodatkowania pod uwagę nie jest brana wysokość przychodów.
Możliwość opodatkowania w formie karty podatkowej może utracić przedsiębiorca, którego:
przychód w danym roku przekroczy określoną kwotę (w 2021 roku jest to 70 055 zł netto dla czynnych podatników VAT)
stan zatrudnienia zwiększy się ponad określony limit, który został zwiększony o trzech pracowników (przedsiębiorca ma obowiązek poinformowania naczelnika urzędu skarbowego o zwiększeniu zatrudnienia w terminie 7 dni).
Jeżeli przedsiębiorca utraci prawo do opodatkowania kartą podatkową, to powinien o tym powiadomić naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Podatnik od momentu utraty uprawnienia zobowiązany jest opłacać podatek dochodowy na zasadach ogólnych za cały rok podatkowy. W związku z tym ma obowiązek założenia książki przychodów i rozchodów począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał zawiadomienie stwierdzające wygaśnięcie decyzji ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej. Dodatkowo przedsiębiorca musi wyliczyć podatek dochodowy zgodnie z zasadami ogólnymi, co oznacza, że musi uwzględnić uzyskane przychody i udokumentować koszty ich uzyskania w oparciu o cały rok podatkowy.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Usługi budowlane opodatkowane są stawką ryczałtu w wysokości 5,5%.
Podatnik ma prawo skorzystać z tej formy opodatkowania pod warunkiem, że:
w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskał przychody z działalności prowadzonej wyłącznie samodzielnie w wysokości nieprzekraczającej 2 000 000 euro lub uzyskał przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 2 000 000 euro
rozpocznie wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzysta z opodatkowania kartą podatkową bez względu na wysokość przychodów.
Podatek wg skali podatkowej oraz podatek liniowy
W przypadku podatku liniowego cały uzyskany dochód opodatkowany jest jedną stawką w wysokości 19%. Wysokość podatku obliczanego na podstawie skali podatkowej zależy od rocznego dochodu podatnika. Jeżeli nie przekroczy on kwoty 3 091 zł, to podatnik nie zapłaci podatku. Podatek liczony od kwoty rocznego dochodu do wysokości 85 528 zł wynosi 17%, a powyżej tej kwoty kształtuje się na poziomie 32% od nadwyżki ponad 85 528 zł.
Podatek VAT
Usługi budowlano-remontowe nie podlegają zwolnieniu z podatku VAT.
Przedsiębiorcy prowadzący działalność tego typu mogą jednak skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT, które przysługuje jeżeli:
podatnik kontynuuje działalność i nie przekroczył określonego ustawą limitu wartości sprzedaży w poprzednim roku podatkowym, łącznie 200 000 zł
podatnik rozpoczynający działalność w danym roku podatkowym nie może przekroczyć w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, kwoty limitu rocznego w wysokości 200 000 zł.
Obowiązkiem podatnika zwolnionego podmiotowo z VAT jest prowadzenie ewidencji sprzedaży. Dzięki temu łatwiejsza jest kontrola obrotu, którego przekroczenie wymaga złożenia zgłoszenia rejestracji do VAT.
Obowiązek podatkowy powstaje w momencie wydania towaru lub wykonania usługi. Jeżeli chodzi o usługi budowlano-montażowe, to obowiązek podatkowy powstaje w chwili otrzymania całości lub części zapłaty, jednak nie później niż 30 dnia licząc od dnia wykonania usługi. W przypadku kiedy przedsiębiorca otrzyma część zapłaty w formie zaliczki, przedpłaty, zadatku, czy raty jeszcze przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi, to obowiązek podatkowy powstanie w chwili otrzymania danej części kwoty.
Stawki podatku VAT
W przypadku obiektów mieszkaniowych zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym stosuje się obniżoną stawkę podatku VAT w wysokości 8%. Zgodnie z ustawą o VAT ma ona zastosowanie do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części. Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym zalicza się:
obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części bez lokali użytkowych
lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych
budynki instytucji ochrony zdrowia świadczące usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską głównie dla osób starszych i niepełnosprawnych.
Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się:
budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni użytkowej przekraczającej 300 m2
lokali mieszkalnych o powierzchni użytkowej przekraczającej 150 m2.
W przypadku kiedy powierzchnia lokalu lub budynku jednorodzinnego przekracza podane limity, to wtedy do wymienionej dostawy mają zastosowanie dwie stawki podatkowe: obniżona i podstawowa.
Roboty konserwacyjne – stawka obniżona 8%
Obniżona stawka VAT dotyczy robot konserwacyjnych wykonywanych w sektorze mieszkaniowym, takich jak między innymi: usługi konserwacji wind, domofonów, wentylacji oraz innych podobnego rodzaju, które pomagają zachować budynek w dobrym stanie. Obniżona stawka obejmuje też drobne naprawy, takie jak przykładowo: wymiana kabla, zaworu itp. Jeżeli remont dotyczy całości lub części instalacji lub budynku, to stawkę VAT należy ustalić zgodnie z przepisami obowiązującymi w budownictwie społecznym uwzględniając limit powierzchni lokali i budynków jednorodzinnych.
Roboty konserwacyjne nie objęte społecznym programem mieszkaniowym mogą zostać opodatkowane stawką 8%, pod warunkiem, że wartość towarów bez podatku, które wchodzą do podstawy opodatkowania świadczenia robót konserwacyjnych, nie przekroczy 50% tej podstawy. W przypadku kiedy wartość netto towarów będzie wyższa od 50% podstawy opodatkowania z tytułu wykonania robót konserwacyjnych, to sprzedaż usługi będzie musiała być opodatkowana stawką 23%.
Sprzedaż stolarki okiennej i drzwiowej razem z montażem w budynku mieszkalnym, a stawka VAT
Od 1 stycznia 2011 roku montaż okien i drzwi w obiektach budownictwa mieszkaniowego opodatkowany jest stawką 8% identycznie dla wszystkich podmiotów świadczących ten rodzaj usług niezależnie od tego, czy przedsiębiorca jest producentem, czy też firmą usługową, która zajmuje się tylko montażem, a elementy stolarki zakupiła od innego podmiotu.
W przypadku kiedy powierzchnia użytkowa:
budynku mieszkalnego jednorodzinnego przekroczy 300 m2
lokalu mieszkalnego przekroczy 150 m2
to obniżona stawka podatku VAT może być zastosowana tylko w części, w proporcji wyznaczonej udziałem powierzchni objętej limitem z całkowitej powierzchni użytkowej.
Dowody potwierdzające powierzchnię użytkową
Do obowiązków wystawcy faktury należy zastosowanie prawidłowej stawki VAT, która w przypadku usług budowlanych świadczonych w domach jednorodzinnych lub mieszkaniach zależy od powierzchni danego obiektu.
Powierzchnia użytkowa domu jednorodzinnego lub mieszkania może być potwierdzona za pomocą wymienionych dokumentów:
oświadczenia klienta o wielkości powierzchni obiektu mieszkalnego
innych dowodów, jak: posiadane decyzje oraz deklaracje w podatku od nieruchomości, z których wynika powierzchnia użytkowa, dokumentacja budowlana, na podstawie której można ustalić powierzchnię użytkową lub kserokopia aktu notarialnego, w którym wymieniona jest powierzchnia.
Inne dowody wymienione powyżej należy przedłożyć w urzędzie skarbowym jeżeli urząd uzna, że oświadczenie zleceniodawcy lub wykonawcy robot budowlanych jest niewystarczającym dowodem.
Dokumentacja wlana – podatnik może samodzielnie wykonać pomiary powierzchni mieszkania lub domu jednorodzinnego i sporządzić odpowiedni dokument na podstawie wykonanych pomiarów i dołączyć go do dokumentacji VAT.
Usługi budowlane świadczone na terenie UE – rozliczanie VAT
Dla usług budowlanych świadczonych na terenie UE miejscem opodatkowania jest kraj położenia nieruchomości, w której wykonywane są usługi budowlane. W tym wypadku nie ma znaczenia kto jest nabywcą usługi, czy jest to firma, czy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Jeżeli nabywcą usługi jest podatnik z kraju unijnego, to jego obowiązkiem jest dokonanie rozliczenia podatku od nabytej usługi. W przypadku polskiej firmy będzie to usługa niepodlegająca opodatkowaniu. Jeżeli nabywca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, to obowiązek rozliczenia podatku spoczywa na polskiej firmie.
Miejsce świadczenia usług
W przypadku kiedy transakcję zawierają podmioty z dwóch różnych państw, to miejscem opodatkowania jest kraj świadczenia usługi. Usługi budowlane lub remontowe, montażowe są usługami wykonywanymi na nieruchomościach. Zaliczenie ich do określonej kategorii wiąże się z nieruchomością, której dana usługa dotyczy, a sposób rozliczenia VAT zależy od miejsca świadczenia usług.
Do wymienionych usług zaliczają się również:
usługi zakwaterowania w hotelach lub w innych obiektach pełniących podobną funkcję, jak: ośrodki wczasowe bądź miejsca przeznaczone do takiego użytku (kempingi)
usługi użytkowania i używania nieruchomości
usługi świadczone przez rzeczoznawców oraz pośredników w obrocie nieruchomościami.
Za miejsce świadczenia usług związanych z nieruchomościami uważa się miejsce położenia nieruchomości zgodnie ze stawkami obowiązującymi w kraju położenia. Powyższe dotyczy także usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, jak usługi architektoniczne i nadzoru budowlanego. Taka zasada opodatkowania obowiązuje zarówno w przypadku usług świadczonych na rzecz podatników podatku od wartości dodanej jak i końcowych konsumentów, osób fizycznych niebędących tymi podatnikami. Podsumowując, usługa budowlana zawsze będzie podlegała opodatkowaniu w kraju położenia nieruchomości, na której jest ona wykonywana, a status nabywcy nie ma w tym wypadku znaczenia. Dla usług, dla których miejscem opodatkowania jest terytorium innego kraju UE, dokumentem potwierdzającym jej wykonanie jest faktura uproszczona (handlowa) dokumentująca czynność niepodlegającą opodatkowaniu w Polsce. Powinna na niej znaleźć się adnotacja, że podatek rozlicza nabywca lub wskazanie właściwego przepisu ustawy bądź dyrektywy wskazującej, że rozliczenie podatku spoczywa na nabywcy.
Podatnik podaje w ewidencji nazwę usługi, a także jej wartość bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze. Usługi ewidencjonuje się po uwzględnieniu momentu powstania obowiązku podatkowego dla danej usługi. Dla usług świadczonych poza terytorium kraju należy obowiązkowo prowadzić szczegółowy rejestr, w którym określa się nazwę usługi, wartość netto i moment powstania obowiązku podatkowego w VAT. Usługa powinna być ujęta w okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy w VAT.
Ustalanie obowiązku podatkowego dla usługi budowlanej
Obowiązkiem podatnika jest określenie momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT. Moment opodatkowania dla usług budowlanych wykonywanych poza terytorium Polski ustala się w oparciu o takie same zasady jakie obowiązują przy świadczeniu usług na obszarze kraju. Obowiązek podatkowy powstaje w momencie otrzymania części lub całości zapłaty, jednak nie później niż 30 dnia licząc od dnia wykonania usługi.
Faktura dokumentująca wykonanie usługi budowlanej powinna być wystawiona w terminie nie późniejszym niż moment powstania obowiązku podatkowego. Może też być sporządzona przed terminem, ale nie może to być data wcześniejsza niż 30 dni przed powstaniem obowiązku.
Świadczenie usług budowlanych na rzecz osoby prywatnej
Dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i niebędących podatnikami podatku od wartości dodanej miejscem świadczenia usług jest miejsce położenia nieruchomości, w której będą świadczone usługi budowlane (terytorium innego kraju UE). W tym przypadku nabywca nie ma obowiązku rozliczania podatku od usługi. Obowiązek ten spoczywa na firmie zgodnie z przepisami obowiązującymi w danym kraju.
