Kiedy można zastosować stawkę 8% VAT w budownictwie?

Co do zasady usługi budowlane, a także budowlano-montażowe objęte są podstawową stawką podatku VAT w wysokości 23%. W niektórych sytuacjach stawka ta może zostać obniżona do 8%.

Usługi budowlane - w jakich przypadkach możliwe jest obniżenie stawki podatku VAT? 

Zgodnie z art. 41 ust. 12 ustawy o VAT w określonych okolicznościach niektóre usługi budowlane mogą zostać objęte obniżoną stawką podatku VAT. Dotyczy to dwóch kategorii świadczeń.

Do pierwszej kategorii zalicza się: 

• dostawę
• budowę
• remont, przebudowę i konserwację
• modernizację i termomodernizację obiektów budowlanych lub ich części zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.

Kategorię drugą stanowią:

• roboty konserwacyjne: 
  • (I) obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części poza lokalami użytkowymi 
  • (II) lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych, o ile te kategorie nie zostały ujęte w kategorii pierwszej.

W takiej sytuacji zanim zostanie zastosowana obniżona stawka podatku 8% należy najpierw ustalić, do której kategorii kwalifikuje się dana nieruchomość, w której będą wykonywane usługi. W następnej kolejności należy stwierdzić, czy zakres świadczonych prac będzie mieścił się w obszarze objętym przepisem. 

Budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym - definicja

Definicję budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym zawiera art. 41 ust. 12a ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem obiektami tego rodzaju są:

• obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części sklasyfikowane wg Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) w dziale 11 z wyłączeniem lokali użytkowych oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowane wg PKOB w dziale 12
• budynki instytucji ochrony zdrowia świadczące usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarką przede wszystkim dla ludzi starszych i niepełnosprawnych.

Z zakresu definicji budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym zgodnie z art. 41 ust. 12b ustawy o VAT zostały wykluczone:

• budynki mieszkalne jednorodzinne o powierzchni przekraczającej 300 m2
• lokale mieszkalne o powierzchni użytkowej przekraczającej 150 m2.

Przykładowo dom o powierzchni użytkowej 350 m2 nie zostanie objęty społecznym programem mieszkaniowym. W jego przypadku będzie musiała być zastosowana podstawowa stawka VAT 23%. 
Jeżeli jednak wymienione wartości zostaną przekroczone, to w takiej sytuacji zgodnie z art. 41 ust. 12c ustawy o VAT obniżoną stawkę podatku będzie można zastosować jedynie do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej, która kwalifikuje się do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym do całości powierzchni użytkowej. 

Kwalifikacja trwałej zabudowy w budynku – wykonanie i usługa modernizacyjna

Z wykonaniem trwałej zabudowy w budynku wiąże się wiele różnych czynności związanych między innymi z projektem, a także z jej montażem w obiekcie budowlanym lub w jego części. Powyższe dotyczy tych przypadków, w których wymienione czynności stanowią elementy połączone w jedno kompleksowe świadczenie, na które składa się wykonanie trwałej zabudowy meblowej. Elementy wchodzące w skład takiej zabudowy powinny być umocowane do ścian, sufitu, podłogi lub schodów za pomocą przykładowych połączeń jakimi są haki, kołki, śruby, wkręty, kleje. Czasami do wykonania zabudowy meblowej wykorzystuje się cegłę klinkierową lub płyty gipsowo-kartonowe. 

W przypadku zabudowy stałej i określenia właściwej stawki VAT problematyczna może okazać się kwestia związana z możliwością zakwalifikowania jej jako usługi modernizacyjnej. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi o sygn. akt I SA/Łd 496/19 z dnia 8 stycznia 2020 roku można przeczytać: 

Z zabudową meblową o charakterze trwałym mamy do czynienia także wówczas, gdy jej demontaż powoduje uszkodzenie elementów zabudowy, a także uszkodzenie trwałych elementów budynku (lokalu), wynikające z usunięcia mocowania elementów zabudowy, także, gdy sama konstrukcja budynku nie doznaje uszczerbku poprzez fakt demontażu mebli.

Podobne zdanie wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku o nr sygn. akt I FSK 792/19 z dnia 3 lipca 2019 roku. 
Na podstawie powyższych orzeczeń można sądzić, że usługa montażu trwałej zabudowy może być opodatkowana obniżoną stawką podatku VAT o ile dodatkowo zostaną spełnione jeszcze inne kryteria. Na przykład przy montażu rolet zewnętrznych i wewnętrznych możliwe jest zastosowanie obniżonej stawki 8% jedynie wtedy, kiedy przy ich demontażu zostanie naruszona struktura budynku. Takie stanowisko przedstawił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku o sygn. akt I FSK 994/18 z dnia 20 września 2018 roku. 
W związku z powyższym stawka 8% może być zastosowana zawsze wtedy, kiedy podczas odłączania zamontowanej części budynku dojdzie do zmiany bądź uszkodzenia budynku. 

Roboty konserwacyjne – stawka 8% VAT

Obniżona stawka podatku VAT ma zastosowanie również w przypadku wykonywania robót konserwacyjnych. 
Przez roboty konserwacyjne rozumie się wszelkie prace, których celem jest utrzymanie sprawności technicznej budynków lub ich części, które nie są usługami remontowymi. Roboty te nie polegają na odtworzeniu stanu pierwotnego. Wykonywane są po to, aby zapobiec szybkiemu zużyciu lub zniszczeniu obiektów lub ich części. 

Stawkę VAT 8% można zastosować w przypadku robót konserwacyjnych, które dotyczą: 

• obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym - art. 41 ust. 12 pkt 1 ustawy o VAT
• obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12 w zakresie, w jakim wymienione roboty nie są objęte tą stawką na podstawie pkt 1 - art. 41 ust. 12 pkt 2 ustawy o VAT.

Obniżonej stawki podatku nie można zastosować, jeżeli wartość towarów netto (bez podatku), wchodzących do podstawy opodatkowania świadczenia wymienionych robót konserwacyjnych przekracza 50% wartości podstawy tego świadczenia (art. 41 ust. 12e ustawy o VAT). 

Budowa garażu wolnostojącego – jaka stawka? 

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku o sygn. akt I SA/Bk569/18 z dnia 24 października 2018 roku budowa garażu wolnostojącego nie jest objęta obniżoną stawką podatku VAT, tak jak budowa budynku objętego społecznym programem mieszkaniowym. Pod kątem podatkowym wybudowanie garażu wolnostojącego, jeżeli nawet realizowane jest razem z usługą budowy budynku objętego społecznym programem mieszkaniowym, to i tak uznawane jest za usługę samoistną i w związku z tym nie ma w tym przypadku możliwości zastosowania obniżonej stawki podatku VAT w wysokości 8%.

Data publikacji: 2023-02-19, autor: FakturaXL