Usługa budowlana świadczona za granicą jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług w kraju miejsca położenia nieruchomości. Czy w takiej sytuacji polski podatnik może skorzystać z procedury szczególnej VAT OSS?
Usługi budowlane – określenie miejsca opodatkowania
Aby przedsiębiorca mógł prawidłowo rozliczyć podatek VAT musi określić właściwie miejsce świadczenia danej usługi. Od tego zależy, gdzie w jakim miejscu dana usługa będzie podlegała pod opodatkowanie podatkiem od towarów i usług. Czy będzie to Polska czy raczej inny kraj. W przypadku usług związanych z nieruchomościami obowiązują szczególne uregulowania związane z miejscem ich świadczenia. Według art. 28e ustawy o VAT za miejsce świadczenia usług związanych z nieruchomościami, takimi jak między innymi usługi świadczone przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub innych obiektach o podobnej funkcji, do których można zaliczyć ośrodki wczasowe lub kempingi, a także miejsca do używania nieruchomości i usług przygotowywania oraz koordynowania prac budowlanych, do których zaliczają się usługi architektów i nadzoru budowlanego uważa się miejsce położenia nieruchomości. Zatem pod uwagę bierze się umiejscowienie przedmiotu, czyli nieruchomości, zwłaszcza wtedy, kiedy wykonywana usługa może zostać przyporządkowana do konkretnej nieruchomości, której położenie jest możliwe do zlokalizowania. Zakres usług, o których jest mowa obejmuje oprócz prac wykonywanych w nieruchomościach i w obrocie nieruchomościami również takie, które wiążą się z wykorzystaniem, używaniem i użytkowaniem nieruchomości.
Jak wskazuje art. 13b rozporządzenia 282/201 nieruchomością jest:
każda określona część ziemi znajdująca się na powierzchni lub pod powierzchnią, która może być przedmiotem własności i posiadania
każdy budynek lub każda konstrukcja, które przytwierdzone są do gruntu bądź zostały w nim osadzone powyżej lub poniżej poziomu morza, których demontaż i przeniesienie nie jest łatwe do wykonania
każdy zainstalowany element stanowiący integralną część budynku lub konstrukcji, bez którego budynek lub konstrukcja byłyby niepełne, jak przykładowo: drzwi, okna, dach, schody, winda
każdy element, sprzęt lub maszyna zainstalowane na stałe w budynku bądź konstrukcji, które nie mogą zostać przeniesione bez zniszczenia lub zmiany budynku/konstrukcji.
Usługi związane z nieruchomościami (art. 31a ust. 2 rozporządzenia 282/201) Do usług związanych z nieruchomościami zalicza się między innymi:
wznoszenie budynku na terenie
prace budowlane i rozbiórkowe dotyczące budynku lub jego części.
Z powyższych przepisów wynika, że usługi związane z daną nieruchomością są opodatkowane w kraju miejsca położenia tej nieruchomości. Jeżeli więc polski przedsiębiorca świadczy usługę budowlaną na rzecz osoby fizycznej zamieszkałej w innym kraju, to za miejsce opodatkowania tej usługi uważa się kraj miejsca położenia nieruchomości. Oznacza to, że w tej sytuacji podatnik ma obowiązek rozliczyć zagraniczny podatek VAT w kraju miejsca położenia nieruchomości, a nie w Polsce.
W celu ułatwienia rozliczeń podatku VAT od zagranicznych usług budowlanych świadczonych przez polskich podatników została wprowadzona procedura szczególna VAT OSS (One Stop Shop). Polski przedsiębiorca świadczący wyżej wymienione usługi budowlane, który skorzysta z systemu nie będzie musiał rejestrować się na potrzeby podatku VAT w kraju miejsca położenia nieruchomości i będzie mógł rozliczać zagraniczny podatek VAT w państwie swojej identyfikacji podatkowej, czyli w przypadku polskiego przedsiębiorcy będzie to Polska.
Wszelkie kwestie związane z zastosowaniem procedury VAT OSS w odniesieniu do ustawy o VAT zostały uregulowane w art. 130a i nast. ustawy o VAT. Przepisy mówią między innymi, że powyższą procedurą objęte są usługi świadczone na rzecz osób niebędących podatnikami, dla których miejscem świadczenia jest terytorium państwa członkowskiego konsumpcji, czyli państwa członkowskiego na terytorium, którego dochodzi do świadczenia usług. Podatnik, który chce skorzystać z procedury unijnej w państwie członkowskim identyfikacji musi poinformować o takim zamiarze poprzez złożenie zgłoszenia na druku VIU-R. Formularz dostępny jest na stronie internetowej Portalu Podatkowego. Procedurę VAT OSS stosuje się do wszystkich dostaw towarów lub każdego świadczenia usług, które są nią objęte i które świadczone są przez podatnika na terytorium Unii Europejskiej. Jeżeli państwem członkowskim identyfikacji jest Polska, to zgłoszenie powinno być złożone za pośrednictwem Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście drogą elektroniczną. Po złożeniu zgłoszenia Naczelnik Urzędu Skarbowego najpierw identyfikuje podatnika na potrzeby procedury VAT OSS, a następnie dokonuje potwierdzenia zgłoszenia z wykorzystaniem numeru identyfikacji podatkowej podatnika.
Zgodnie z art. 130c ustawy o VAT podatnicy, którzy zostali zidentyfikowani na potrzeby procedury unijnej mają obowiązek składać drogą elektroniczną, deklaracje rozliczeniowe VAT na druku VIU-DO do właściwego urzędu skarbowego. Bez znaczenia jest fakt, czy faktycznie doszło do dostawy towarów lub świadczenia usług w ramach procedury VAT OSS. Deklaracje dotyczą okresów kwartalnych i składa się je w terminie do końca miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.
Dodatkowo podatnicy korzystający z procedury unijnej mają obowiązek prowadzenia ewidencji transakcji objętych procedurą VAT OSS w formie elektronicznej zgodnie z wymaganiami wymienionymi w art. 63c rozporządzenia 282/2011. Podatnik ma obowiązek udostępnić ewidencję na każde żądanie państwa członkowskiego identyfikacji oraz państwa członkowskiego konsumpcji. Dokument powinien być przechowywany przez okres 10 lat licząc od zakończenia roku, w którym doszło do dostawy towarów lub świadczenia usług w ramach procedury VAT OSS. Powyższy obowiązek wynika z art. 130d ustawy o VAT.
Procedura VAT OSS – korzyści dla podatników
Dzięki zastosowaniu procedury unijnej VAT OSS podatnicy dokonujący dostaw towarów oraz świadczący usługi na rzecz konsumentów, czyli osób niebędących podatnikami na terytorium Unii Europejskiej otrzymali możliwość:
elektronicznej rejestracji dla celów podatku VAT w jednym państwie członkowskim
złożenia deklaracji i zapłaty należnego podatku VAT za pomocą jednej elektronicznej deklaracji sporządzanej kwartalnie
współpracy z administracją podatkową państwa członkowskiego siedziby działalności gospodarczej, nawet wtedy, kiedy dokonywane dostawy towarów lub świadczenie usług mają charakter transgraniczny.
Skorzystanie z procedury unijnej VAT daje podatnikom możliwość rejestracji na potrzeby rozliczeń w podatku VAT tylko w jednym państwie członkowskim będącym państwem członkowskim identyfikacji, a nie we wszystkich państwach członkowskich, do których dokonywana była dostawa. Zgodnie z orzecznictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej przez niego interpretacji podatkowej nr 0111-KDIB3-3.4012.110.2024.1.PJ z dnia 15 maja 2024 roku nic nie stoi na przeszkodzie, aby polski podatnik rozliczał usługi budowlane za pomocą procedury VAT OSS, jeżeli zgłosi chęć korzystania z niej do właściwego organu podatkowego na druku VIU-R. W przepisach mówiących o procedurze VAT OSS brak jest bowiem wskazania, że nie obejmuje ona usług budowlanych.
PRZYKŁAD Przedsiębiorca założył firmę budowlaną. Swoje usługi zamierza świadczyć również na rzecz osób niemieszkających w Polsce. Osoba fizyczna z Francji zamówiła u niego budowę domu. W jaki sposób podatnik powinien rozliczyć podatek VAT?
Odpowiedź: W tym przypadku usługa budowlana nie jest objęta opodatkowaniem w Polsce, a we Francji. Zgodnie z przepisami ustawy o VAT przedsiębiorca ma prawo skorzystać z procedury VAT OSS, ponieważ usługa będzie świadczona na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, a miejscem opodatkowania będzie kraj członkowski Unii Europejskiej. Po rejestracji do procedury unijnej podatnik będzie mógł rozliczyć francuski podatek VAT za pomocą deklaracji VIU-DO.
Podsumowanie
Polski podatnik świadczący usługi, w tym usługi budowlane na rzecz osób prywatnych z innego państwa członkowskiego UE może skorzystać z procedury unijnej VAT OSS, jeżeli zgłosi taką chęć do właściwego organu podatkowego. Dzięki temu łatwiej będzie mógł dokonać rozliczenia podatku VAT. Zagraniczna usługa budowlana podlega pod opodatkowanie w państwie miejsca położenia nieruchomości. Podatnik, który wybierze procedurę unijną nie będzie musiał rozliczać podatku VAT w kraju konsumpcji, a będzie mógł to zrobić w państwie swojej identyfikacji podatkowej, czyli w tym przypadku w Polsce.
