Podatek VAT od kaucji gwarancyjnej – usługi budowlane
Często przy umowach związanych z pracami budowlanymi stosuje się kaucję gwarancyjną potrącaną z kwoty wynagrodzenia wykonawcy. W jaki sposób inwestor dokonujący potrącenia powinien rozliczyć ją podatkowo?
Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT do podstawy opodatkowania wlicza się wszystkie kwoty będące zapłatą, którą dostawca towarów lub usługodawca otrzymał bądź ma otrzymać od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej za dokonaną sprzedaż łącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, które mają bezpośredni wpływ na cenę dostarczanych towarów lub usług świadczonych przez podatnika.
Do podstawy opodatkowania zaliczają się:
podatki, cła, opłaty oraz inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku
koszty dodatkowe, jak: prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, które dokonujący dostawy lub usługodawca pobiera od nabywcy bądź usługobiorcy.
Do podstawy opodatkowania nie zalicza się następujących kwot, które:
stanowią obniżkę cen w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty
zostały udzielone nabywcy lub usługobiorcy jako opusty i obniżki cen uwzględnione w momencie sprzedaży
otrzymane od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy bądź usługobiorcy oraz ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.
Kaucja gwarancyjna, a roboty budowlane
W przepisach podatkowych brak jest wyjaśnienia czym jest kaucja gwarancyjna, dlatego przy wyjaśnieniu czym jest kaucja można skorzystać z definicji znajdującej się w słowniku języka polskiego. Zgodnie z nią za kaucję uważa się określoną sumę pieniężną złożoną w charakterze gwarancji dotrzymania zobowiązania, która w razie jego niedopełnienia będzie stanowić odszkodowanie.
W przypadku umowy dotyczącej robót budowlanych, kaucję gwarancyjną określa się jako procentową kwotę należności wynikających z tytułu wykonanych robót, która zostaje zatrzymana przez inwestora na określony czas trwający do momentu zakończenia prac i upływu terminu udzielonej gwarancji. Dla inwestora jest pewnego rodzaju formą zabezpieczenia przed należytym wykonaniem powierzonych wykonawcy robot. Tak więc kaucja służy do pokrycia roszczeń w przypadku, gdyby roboty zostały wykonane nienależycie lub w ogóle nie zostały wykonane. W budownictwie kaucja gwarancyjna stosowana jest dość często, głównie z powodu, że na wykonanie robót i usług budowlanych potrzeba więcej czasu i jednocześnie osoba zamawiająca chce w ten sposób zabezpieczyć swój interes.
Kaucja gwarancyjna jako należność uregulowana
W przypadku kaucji gwarancyjnej objętej potrąceniem nie można mówić o nieuregulowaniu należności. Zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego, jeżeli dwie strony są jednocześnie w stosunku do siebie dłużnikami i wierzycielami, to każda z tych stron może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, o ile przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone jedynie co do gatunku. Do tego obie wierzytelności muszą być wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem bądź innymi instytucjami państwowymi. Po potrąceniu obie wierzytelności są umarzane wzajemnie do wysokości niższej wierzytelności.
Z powyższego wynika, że potrącenie wierzytelności stanowi jedną z form wygaśnięcia zobowiązania na podstawie wykonanego świadczenia poprzez umorzenie wzajemnych wierzytelności pomiędzy stronami. W przypadku, kiedy kaucja gwarancyjna zostanie uznana za formę potrącenia, to jest to pewien sposób na regulowanie zobowiązań pomiędzy stronami umowy. W przypadku potrącania kaucji przez inwestora podczas wypłacania należności wykonawcom za wykonane usługi budowlane należy przyjąć, że kwota potrąconej kaucji stanowi zapłatę.
Potrącona kaucja gwarancyjna, a podstawa opodatkowania
Do podstawy opodatkowania zalicza się całą kwotę wykazaną na fakturze, nawet w sytuacji, kiedy wykonawca nie otrzyma zapłaty za wykonane usługi w całej wysokości ze względu na potrąconą kwotę kaucji.
Zgodnie z art. 29a ustawy o VAT kwota pieniężna składająca się na kaucję gwarancyjną z tytułu dotrzymania warunków umowy nie stanowi podstawy opodatkowania. W stosunku do niej brak jest obowiązku podatkowego, ponieważ kaucja jest zabezpieczeniem prawidłowego wykonania umowy. Ma charakter zwrotny, co oznacza, że po upływie umówionego terminu podlega zwrotowi w całości. Zobowiązanie wynikające z kaucji gwarancyjnej jest oddzielnym zobowiązaniem od należnej kwoty za wykonanie robót budowlanych przez podwykonawcę. Do zagadnienia odniósł się Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z dnia 12 maja 2014 roku, nr IBPP2/443-153/14/KO. Napisał w niej, że wystawiona faktura VAT pomimo tego, że zawiera jeden termin płatności w stosunku do całej kwoty wykazanej na fakturze, to jak wskazuje zawarta umowa, dokumentuje wykonanie usług, dla których w uzgodnieniu z podwykonawcą zostały wskazane różne terminy płatności.
W przedstawionej sytuacji inwestor może pomniejszyć płatność, która wynika z faktur o wartość zatrzymanej kaucji za wykonane usługi budowlane przez podwykonawcę. Czynności potrącenia kaucji nie można porównywać do sytuacji, w której inwestor nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań pieniężnych. Potrącona kaucja gwarancyjna wchodzi w skład wszelkich składników zapłaty oraz podstawy opodatkowania podatkiem VAT. Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku nr I SA/Bk 376/13 z dnia 20 listopada 2013 roku wskazał, że w takiej sytuacji występuje jeden termin płatności i przez to późniejszy zwrot kaucji gwarancyjnej nie ma znaczenia, jeżeli chodzi o ustalenie czy należność zasadnicza została zapłacona, czy nie została.
PRZYKŁAD Wykonawca wystawił za wykonane usługi budowlane fakturę na kwotę 13 000 zł. Inwestor zgodnie z umową dokonał potrącenia 10% kaucji gwarancyjnej (1 300 zł). Do zapłaty pozostała mu kwota 11 700 zł. Podstawę opodatkowania podatkiem VAT stanowi pełna kwota 13 000 zł.
Podsumowanie
Potrącona kaucja gwarancyjna nie ma wpływu na wysokość podstawy opodatkowania podatkiem VAT. Kaucja nie zmniejsza podstawy opodatkowania podatkiem VAT. Usługodawca ma obowiązek odprowadzenia podatku VAT od całej kwoty netto znajdującej się na fakturze i nie ma znaczenia, że otrzymał tylko część zapłaty.
czy wykonanie części robot budowlanych, za które inwestor osoba fizyczna wpłacił wykonawcy część wynagrodzenia wymaga wystawienia faktury VAT w sytuacji gdy protokół odbioru zostanie spisany dopiero po zakończeniu całej inwestycji?
