Osoby fizyczne mają prawo do swobodnego powielania utworów i przegrywania ich np.: na pamięci zewnętrzne, mp3, czy komputery. Jest to możliwe dzięki temu, że w cenie wymienionych urządzeń zawarte jest wynagrodzenie twórców, czyli tzw. opłata od czystych nośników.
to po prostu rekompensata dla autorów za możliwość dalszego nieodpłatnego powielania ich twórczości. Dość często, niesłusznie nazywana jest podatkiem od piractwa. Opłata dotyczy legalnego korzystania z utworów nabytych legalnie. Kwestie związane z użytkiem osobistym oraz opłatami od czystych nośników zostały uregulowane w art. 20 i 23 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
PRZYKŁAD 1 Pan Jacek zakupił w kiosku płytę CD i nagrał na nią piosenkę ulubionego wokalisty. Jego celem nie była korzyść materialna, a jedynie użytek własny. Za tę płytę opłatę od czystych nośników ponosi sprzedawca.
Opłata od czystych nośników – kto ponosi opłatę?
Zgodnie z art. 20 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych opłatę od czystych nośników płacą:
producenci i importerzy magnetofonów, magnetowidów oraz innych podobnych urządzeń (płyty CD, DVD oraz nagrywarki tych płyt, Blue-Ray, dyski twarde, telewizory z magnetowidem, telewizory z dyskiem twardym, telewizory z nagrywarką, odtwarzacze MP3, radia z magnetofonem, zestawy wieżowe)
producenci i importerzy czystych nośników służących do utrwalania dla własnego użytku osobistego: utworów lub przedmiotów praw pokrewnych.
W załączniku do rozporządzenia wydanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostały szczegółowo określone typy urządzeń lub nośników, od których pobierana jest opłata oraz została podana wysokość tej opłaty określona procentowo. W rozporządzeniu znalazła się też lista organizacji, które pobierają opłatę i jednocześnie dzielą środki pomiędzy twórców, wykonawców, producentów i wydawców. Podstawę do jej określenia stanowi cena sprzedaży urządzenia lub nośnika.
PRZYKŁAD 2 Podatnik importuje pendrive’y. W oparciu o załącznik z rozporządzenia wysokość opłaty w przypadku karty pamięci, do której zalicza się również pendrive wynosi 0,47% od ceny sprzedaży nośnika lub sprzedaży. Pendrive o pojemności 32 GB to koszt 30 zł. Podatnik poniesie opłatę od czystych nośników w wysokości 0,14 zł. W przypadku gdyby np.: zajmował się importem odtwarzaczy w systemie DVD i VHS z funkcją nagrywania, to opłata będzie inna. Wyniesie 2,23% ceny sprzedaży urządzenia. Przykładowo przy cenie 500 zł za urządzenie podatnik będzie musiał ponieść opłatę w wysokości 11,15 zł opłaty od czystych nośników.
Opłata od czystych nośników – kto może ją pobierać?
Opłatę od czystych nośników pobierają niżej wymienione podmioty:
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS – na rzecz twórców
Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP – na rzecz artystów wykonawców
Związek Producentów Audio Video ZPAV – na rzecz producentów fonogramów i wideogramów
Stowarzyszenie Filmowców Polskich – na rzecz twórców
Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji (ZASP) – na rzecz artystów wykonawców
Związek Producentów Audio Video ZPAV – na rzecz producentów wideogramów.
Wyżej wymienione jednostki zajmują się tylko pobieraniem opłaty. W dalszej kolejności przekazują ją do twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów, producentów wideogramów.
Dokumenty wymagane przez instytucje pobierające opłatę
Płatnicy opłat, którymi są producenci i importerzy magnetofonów, magnetowidów i innych urządzeń mają obowiązek w ciągu 14 dni po zakończeniu kwartału przekazać deklaracje rozliczeniowe za dany kwartał informujące o podstawie określenia wysokości danej opłaty.
PRZYKŁAD 3 Pan Marek jest sprzedawcą importerem sprzętu elektronicznego. Zgodnie z przepisami pan Marek po upływie pierwszego kwartału 2020 roku powinien przekazać kwartalną deklarację rozliczeniową w terminie do dnia 14 kwietnia 2020 roku. Musi w niej podać informacje o ilości i rodzaju sprzedanego sprzętu w całym wymienionym okresie. Informacja ta będzie podstawą do naliczenia opłaty.
Deklaracja rozliczeniowa – co powinna zawierać?
nazwę firmy, dane adresowe
numer NIP, KRS
datę sporządzenia
określenie kwartału, za który składana jest deklaracja
liczbę sprzedanych egzemplarzy urządzeń i czystych nośników, które podlegają opłacie
wartość sprzedaży brutto
obliczoną opłatę za dany kwartał
podpis osoby wypełniającej
Wypełniona i podpisana deklaracja rozliczeniowa powinna być przesłana na adres:
Biuro ZAiKS, SAWP, ZPAV ds. czystych nośników ul. Nalewki 8, 00-158 Warszawa
Opłata od czystych nośników – zapłata
Po otrzymaniu deklaracji rozliczeniowej za dany kwartał biuro wystawia płatnikowi dokument potwierdzający wysokość zadeklarowanej opłaty oraz podaje numer rachunku bankowego, na który ma być dokonana wpłata. Każdy płatnik posiada indywidualny numer rachunku bankowego.
Podsumowanie
Do uiszczania opłaty od czystych nośników zobowiązani są producenci i importerzy magnetofonów, magnetowidów oraz innych podobnych urządzeń, jak również czystych nośników służących do utrwalania utworów oraz przedmiotów praw pokrewnych przeznaczonych do własnego użytku osobistego. Opłata stanowi procent od sprzedaży urządzenia. Ustalana jest przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w drodze rozporządzenia. Powyższa opłata nie jest rodzajem daniny publicznej ani podatkiem. Podmioty zobowiązane do zapłaty wpłacają ją na indywidualny rachunek przeznaczony do tego celu na podstawie deklaracji rozliczeniowej sporządzanej po upływie każdego kwartału.
