Wymagania dotyczące towarów sprzedawanych na terenie UE
Towary wprowadzane na rynek muszą spełniać określone wymogi. W Unii Europejskiej obowiązują zasady, które muszą być przestrzegane, aby można było sprzedawać towary w państwach członkowskich UE na rynku jednolitym.
Jednolity rynek towarów, czyli wspólny rynek Unii Europejskiej, który powinien zapewnić na terenie UE i uczestniczącym w nim państwach trzecich dostęp do tzw. czterech swobód:
swoboda przepływu osób
swoboda przepływu kapitału
swoboda przepływu towarów
swoboda przepływu usług.
Do uczestników jednolitego rynku towarów zaliczają się państwa członkowskie UE oraz Norwegia, Islandia, Liechtenstein, Szwajcaria.
Co oznacza swoboda przepływu towarów?
Swoboda przepływu towarów stanowi podstawę funkcjonowania jednolitego rynku towarów. Oznacza, że towary pomiędzy państwami członkowskimi mogą przepływać swobodnie, czyli nie ma żadnych ograniczeń w ilości przywożonych i wywożonych towarów. Zasada jest taka, że zgodnie z przepisami, towary które już zostaną wprowadzone do obrotu w jednym z krajów członkowskich, to mogą bez problemu zostać wprowadzone do obrotu w innym państwach UE.
Przez wprowadzenie do obrotu należy rozumieć udostępnienie produktu na rynek Unii Europejskiej po raz pierwszy, tzn. wyprodukowanie towaru lub import spoza Unii Europejskiej. Powyższa zasada realizowana jest na podstawie wspólnych uzgodnień państw członkowskich UE (wspólne wymagania, procedury oraz zasady oceniania produktów i wprowadzania ich na rynek).
Przepisy określające wymagania dla towarów dzielą się na 2 obszary:
obszar zharmonizowany – wspólne wymagania dla produktów określone są w prawie UE, w dyrektywach i rozporządzeniach. Przepisy są zharmonizowane, czyli podlegają normom zatwierdzonym i opublikowanym w dzienniku urzędowym Unii Europejskiej
obszar niezharmonizowany – brak jest określonych, wspólnych unijnych wymagań dla produktów. Wymagania mogą zostać określone w krajowych przepisach technicznych lub w ogólnych przepisach dotyczących bezpieczeństwa produktów.
Państwa członkowskie UE mają obowiązek informowania Komisję Europejską o projektach aktów prawnych zawierających przepisy techniczne dla produktów. Jeżeli Komisja Europejska otrzyma taką informację, to prace legislacyjne powinny zostać zawieszone na okres 3 miesięcy. Jest to czas na zgłaszanie uwag do projektu. Przedsiębiorcy mają prawo do zgłaszania zastrzeżeń lub własnych propozycji za pośrednictwem serwisu Komisji Europejskiej TRIS.
Obszar zharmonizowany – wymagania unijne
Wymagania dotyczące produktu wskazane w przepisach Unii Europejskiej dotyczą:
samego produktu, jak np.: jego właściwości elektrycznych lub higieny, czy łatwopalności
procesu wytwarzania produktu
właściwości produktu, przykładowo jego efektywności energetycznej.
Zgodnie z prawodawstwem Unii Europejskiej większość sektorów, takich jak np.: sprzęt elektroniczny i elektryczny, maszyny, dźwigi, definiowana jest tylko w zakresie podstawowych wymagań w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska bez wskazywania szczegółowych rozwiązań technicznych. Producent ma prawo podać dowolny, swobodny sposób zapewnienia zgodności z wymaganiami. Może np.: dobrowolnie korzystać z norm zharmonizowanych lub innych ewidencji technicznych.
Z kolei w przepisach dotyczących innych sektorów, jak motoryzacyjny, czy chemiczny zostały wskazane szczegółowe wymogi dla produktów, które muszą zostać spełnione.
Obszar niezharmonizowany – wymagania krajowe
Zgodnie z przepisami towary, które nie mają określonych wspólnych unijnych wymagań powinny spełniać wymagania określone przepisami krajowymi. W tym wypadku producent musi przestrzegać przepisów obowiązujących w kraju Unii Europejskiej, do którego będzie wprowadzał swój towar na rynek. Na terytorium Polski wymogi techniczne mogą zostać określone w ustawach lub rozporządzeniach. W celu zapewnienia swobodnego przepływu towarów na obszarze niezharmonizowanym stosuje się zasadę wzajemnego uznawania.
Co należy rozumieć przez zasadę wzajemnego uznawania?
Zasada wzajemnego uznawania zachodzi w sytuacji kiedy:
każde państwo członkowskie Unii Europejskiej ma obowiązek umożliwić wprowadzenie na swój rynek towaru, który został wcześniej włączony do obrotu w innym państwie członkowskim lub w państwie EOG
państwa członkowskie UE przyjmują, że towar spełniający wymogi obowiązujące w jednym z państw członkowskich jest bezpieczny dla konsumenta i bez obaw może zostać wprowadzony do obrotu we wszystkich innych państwach Unii.
W przypadku wprowadzania na rynek towarów unijnych, dla których obowiązują specyficzne wymagania krajowe, pomocą służy Krajowy Punkt ds. produktów.
Bezpieczeństwo produktów – zasady ogólne
Produkty, które nie zostały objęte przepisami zharmonizowanymi zgodnie z wymaganiami unijnymi oraz przepisami krajowymi ustalonymi zgodnie ze specyficznymi wymogami technicznymi zostają wprowadzone na jednolity rynek. Stosuje się wtedy przepisy o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Z poziomu Unii Europejskiej kwestie związane z bezpieczeństwem ogólnym reguluje Dyrektywa 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2001 roku w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów. W Polsce na poziomie kraju obowiązuje Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 roku o ogólnym bezpieczeństwie produktów.
Przepisy obowiązujące w Polsce określają produkt bezpieczny jako produkt, który nie stwarza zagrożenia dla konsumentów lub stwarza bardzo małe zagrożenie. które można pogodzić z jego zwykłym używaniem, które uwzględnia wysoki poziom wymagań w zakresie zdrowia i życia ludzkiego. Produkt jest wtedy bezpieczny kiedy w zwykłych bądź w innych warunkach jego używania można przewidzieć uwzględniając czas korzystania z produktu, a także jego rodzaj, sposób uruchomienia i wymogi związane z jego instalacją oraz konserwacją.
Przy ocenie bezpieczeństwa produktu należy wziąć pod uwagę:
cechy produktu, jak jego skład, opakowanie, instrukcję montażu i uruchomienia
rodzaj produktu, jego instrukcje instalacji i konserwacji
oddziaływanie na inne produkty o ile da się przewidzieć w sposób uzasadniony, że produkt będzie używany łącznie z innymi produktami
wygląd produktu, jak jego oznakowanie, ostrzeżenia i instrukcje dotyczące jego użytkowania i postępowania z zużytym produktem i inne udostępniane konsumentowi wskazówki lub informacje dotyczące produktu
kategorie konsumentów, którzy narażeni są na niebezpieczeństwo w związku z używaniem produktu, a szczególnie dzieci i osoby starsze.
