Jakich towarów nie można importować i eksportować?
Handel zagraniczny objęty jest pewnymi ograniczeniami w zakresie możliwości wwozu, wywozu, a także przewożenia niektórych towarów. Jakie ograniczenia mogą występować w imporcie lub eksporcie?
Obrót towarów objęty jest różnymi ograniczeniami. Wyróżnia się:
ograniczenia ilościowe – można przywieźć do kraju lub wywieźć tylko określoną ilość danego towaru, a w niektórych przypadkach wywóz jak i wwóz towarów może być całkowicie zakazany
ograniczenia wynikające z ochrony praw własności intelektualnej – dotyczy przede wszystkim towarów podrabianych w zakresie wykorzystywania zastrzeżonych znaków towarowych w sposób nielegalny, jak np. odzież sportowa znanych marek lub może naruszać prawa autorskie, jak np. oprogramowanie pirackie na nośnikach fizycznych. Import lub eksport takich towarów może zakończyć się niezbyt przyjemnie dla przedsiębiorcy. Towar może zostać zatrzymany na granicy, a sprzedawca będzie ścigany za przestępstwo z tytułu naruszenia praw własności intelektualnej
ograniczenia związane z uzyskaniem zezwolenia – dotyczy eksportu i importu niektórych towarów o szczególnym znaczeniu dla życia, zdrowia i bezpieczeństwa publicznego oraz ochrony środowiska naturalnego. Przewóz możliwy jest dopiero po uzyskaniu stosownego zezwolenia.
Ograniczenia w wywozie i przywozie w Unii Europejskiej
Ograniczenia w zakresie towarów importowanych dzielą się na ograniczenia:
taryfowe
pozataryfowe.
Do ograniczeń taryfowych zaliczają się dodatkowe cła oraz kontyngenty taryfowe, czyli ograniczenia w ilości towaru jaki można przywieźć po korzystnych stawkach celnych. Państwa Unii Europejskiej mogą stosować dodatkowe cła w sytuacji, w której kraj spoza UE stosuje ceny dumpingowe, czyli obniża sztucznie ceny lub za bardzo finansuje określone towary, co przekłada się na stosowanie nieuczciwej konkurencji wobec przedsiębiorców z Unii.
Z kolei do ograniczeń pozataryfowych zaliczają się między innymi:
ograniczenia ilościowe
podatki od importu
nadzór importu
opłaty wyrównawcze
normy techniczne
wymagania sanitarne i weterynaryjne.
W chwili obecnej Unia Europejska zastosowała na niektóre towary z innych państw, jak np. na wyroby stalowe i aluminiowe pochodzące z Chin różne środki ochronne oraz środki pozataryfowe. Pełna lista stosowanych środków została zamieszczona na stronie Komisji Europejskiej.
Towary objęte zakazem
1. Broń i produkty podwójnego zastosowania Zarówno uzbrojenie jak i sprzęt wojskowy podlegają surowym ograniczeniom, głównie z powodu bezpieczeństwa. Ograniczenia dotyczą handlu krajowego, wewnątrzwspólnotowego oraz handlu z krajami spoza terytorium Unii Europejskiej. Uzbrojenie oraz sprzęt wojskowy są towarami o znaczeniu strategicznym. Natomiast inne towary strategiczne z wyłączeniem broni są produktami podwójnego zastosowania. Do grupy tej zaliczają się towary, łącznie z oprogramowaniem i technologią stosowane zarówno w celach cywilnych jak i wojskowych, które mogą być wykorzystywane podczas produkcji broni. Mogą to być między innymi komputery wyposażone w protokoły szyfrowania. Szczegółowy wykaz zakazanych produktów zawiera załącznik nr 1 do Rozporządzenia ustanawiającego wspólnotowy system kontroli wywozu, transferu, pośrednictwa i tranzytu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania.
Obrót uzbrojeniem, sprzętem wojskowym oraz wywóz produktów podwójnego zastosowania wymaga posiadania odpowiednich zezwoleń. Wyróżnia się trzy rodzaje zezwoleń:
zezwolenia indywidualne i zezwolenia globalne - wydawane są przez ministra właściwego do spraw gospodarki na wniosek przedsiębiorcy
krajowe zezwolenia generalne – posiadają formę rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki. Może z nich korzystać przedsiębiorca, który spełnia następujące warunki:
ustalone w ustawie o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
określone w rozporządzeniu ustanawiającym wspólnotowy system kontroli wywozu, transferu, pośrednictwa i tranzytu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania.
unijne zezwolenia generalne - wydawane są w formie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dla podmiotów spełniających warunki określone w w/w. rozporządzeniu. W przypadku przywozu do Polski produktów podwójnego zastosowania z innych państw członkowskich UE zezwolenie nie jest wymagane. Jeżeli przedsiębiorca zamierza przywieźć do kraju te produkty i będzie je wykorzystywał w telekomunikacji lub do ochrony informacji to ma obowiązek poinformować o tym Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Chodzi głównie o towary wymienione w części I „Telekomunikacja” pod poz. 5A001a lub 5A001b4 w części II „Ochrona informacji” w kategorii 5 załącznika nr 1 Rozporządzenia nr 428/2009 UE.
Zgłoszenie powinno zostać udostępnione organowi celnemu podczas odprawy towarów w wyznaczonych w tym celu urzędach celno-skarbowych. Wykaz urzędów można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Finansów. Dodatkowo powinna być prowadzona ewidencja takich towarów.
2. Paliwa ciekłe Handel paliwami ciekłymi wymaga posiadania koncesji na obrót tymi towarami w sprzedaży krajowej i zagranicznej (wewnątrzwspólnotowa i poza UE). Koncesje wydaje Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Brak koncesji daje możliwość sprzedaży jedynie małych ilości paliw lub energii elektrycznej.
Obowiązkiem uzyskania koncesji objęty jest obrót następującymi paliwami:
półprodukty rafineryjne
benzyny ciężkie
benzyny silnikowe
benzyny lotnicze
paliwa typu benzynowego do silników odrzutowych
paliwa typu nafty do silników odrzutowych
oleje napędowe
lekkie oleje opałowe
ciężkie oleje opałowe
gaz płynny LPG
biopaliwa ciekłe.
Przedsiębiorca, który chce uzyskać koncesję musi:
posiadać stosowną infrastrukturę techniczną
zatrudniać osoby z odpowiednimi kwalifikacjami
być zarejestrowanym podatnikiem VAT
nie może mieć zaległości podatkowych.
Dodatkowym wymogiem w przypadku starania się o koncesję na obrót paliwami ciekłymi z innymi krajami jest posiadanie zabezpieczenia majątkowego na kwotę 10 mln zł między innymi w formie gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej bądź zastawu na prawach papieru wartościowego Skarbu Państwa.
3. Środki ochrony roślin Import i eksport środkami ochrony roślin podlega pod działalność regulowaną. Oznacza to, że przedsiębiorca może zajmować się sprzedażą tego typu produktów po wpisaniu do specjalnego rejestru przedsiębiorców wykonujących taką działalność. W tym celu przedsiębiorca powinien złożyć wniosek o wpis do Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa w województwie, w którym znajduje się siedziba firmy.
Zgodnie z przepisami możliwy jest import lub eksport tylko tych środków ochrony roślin, które zostały umieszczone w rejestrze wydanym przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Produkty mogą być przewożone tylko w szczelnie zamkniętych opakowaniach, które nie mogą być uszkodzone i muszą posiadać etykietę w języku polskim zatwierdzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Przemieszczanie lub składowanie w Polsce środków ochrony roślin, które będą stosowane w innym państwie nie wymaga posiadania zezwolenia. Przedsiębiorca, który przywiezie do kraju środki ochrony roślin i będzie chciał je składować lub przemieszczać musi o tym fakcie poinformować w terminie na 7 dni przed ich przywozem, Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa właściwego dla miejsca wprowadzenia tych środków. Po otrzymaniu informacji inspektor przekazuje wiadomość do Krajowej Administracji Skarbowej. W przypadku, jeżeli dane środki ochrony roślin nie są umieszczone w rejestrze, to przedsiębiorca może złożyć wniosek o ich wprowadzenie. Wszelkie informacje w tym zakresie łącznie z wysokością opłat znajdują się na stronie MRiRW.
4. Produkty lecznicze Import produktów leczniczych wymaga posiadania zezwolenia wydanego przez Głównego Inspektora Farmaceutycznego.
Podatnik, który ubiega się o takie zezwolenie musi spełnić niżej wymienione warunki:
posiadać odpowiednie pomieszczenia oraz urządzenia techniczne i kontrolne potrzebne do wytwarzania lub importu, kontroli oraz przechowywania produktów leczniczych wskazanych we wniosku
zatrudniać osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje zgodne z prawem farmaceutycznym, która będzie spełniała określone kryteria takie jak:
znajomość języka polskiego
skończenie studiów w zakresie: analityki medycznej, biologii, biotechnologii, chemii, farmacji, medycyny lub weterynarii
posiadającą co najmniej dwuletni staż pracy u osoby posiadającej zezwolenia na wytwarzanie lub import produktów leczniczych z zastrzeżeniem, że jej doświadczenie z okresu stażu powinno obejmować zagadnienia analizy jakościowej i ilościowej produktów leczniczych oraz substancji czynnych, a także badania i czynności kontrolne niezbędne do oceny jakości produktów leczniczych oraz warunków wytwarzania.
Złożenie wniosku o wydanie zezwolenia wymaga wniesienia opłaty, która obecnie wynosi 2 300 zł za import produktów leczniczych. W przypadku równoległego ubiegania się o uzyskanie zezwolenia na wytwarzanie produktów leczniczych należy wnieść opłatę w kwocie od 5 600 zł do 7 800 zł w zależności od rodzaju produktu leczniczego (sterylny, niesterylny lub oba).
5. Odpady Obrót odpadami w zakresie eksportu, importu i tranzytu, przemieszczania pomiędzy krajami UE podlega ścisłym ograniczeniom. Między innymi wymagane jest posiadanie zezwolenia wydanego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Po jego uzyskaniu przedsiębiorca może wwozić i wywozić odpady, ale tylko przez wyznaczone do tego celu przejścia graniczne.
Należy mieć na uwadze, że od 2018 roku do Polski nie można przywozić wszystkich rodzajów odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania, a także odpadów komunalnych i powstających z przetwarzania odpadów komunalnych. Wyjątek stanowią odpady posegregowane i przeznaczone do recyklingu.
Główny Inspektor Ochrony Środowiska ma prawo do:
cofnięcia zezwolenia na przemieszczanie odpadów
wniesienia sprzeciw wobec planowanego międzynarodowego przemieszczania odpadów.
Do wyżej wymienionych czynności może dojść, jeżeli zostaną naruszone warunki wydania zezwolenia między innymi związane ze składowaniem odpadów.
6. Dzika fauna i flora wg konwencji CITES Obecnie niektóre gatunki roślin oraz zwierząt zagrożone są wyginięciem. Z tego powodu w Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) znalazł się zapis zgodnie, z którym zostało ograniczone prawo do pozyskiwania i handlowania zwierzętami oraz roślinami, jak i wyrobami z nich pozyskanymi. Przewóz zwierząt i roślin objętych Konwencją CITES bez posiadania stosownych zezwoleń i niepokazania ich podczas odprawy jest przestępstwem. Grozi za to kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Pod Konwencję podlegają nie tylko żywe organizmy, ale również:
wypchane zwierzęta i trofea myśliwskie
wyroby z kości, rogów, zębów zwierząt w tym również kość słonia
naszyjniki, pierścionki i inne wyroby zawierające części roślin i zwierząt chronionych
torebki, buty, portfele, paski do spodni wykonane ze skór węży, krokodyli, waranów i podobne
lekarstwa zawierające sproszkowane fragmenty zwierząt lub roślin (tzw. medycyna orientalna).
Jeżeli przedsiębiorca nie jest pewny, czy może przewieźć dane zwierzę, roślinę lub wyrób to powinien zapoznać się z listą zwierząt i roślin umieszczonych w Konwencji CITES, a także może poprosić o pomoc Wydział do spraw Konwencji Departamentu Ochrony Przyrody Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Lista jest dość obszerna. Zawiera ok. 30 tys. gatunków i jest często zmieniana. Posiada określenia w języku łacińskim. Niektóre gatunki zwierząt i roślin można przewozić bez zezwolenia, ale tylko w określonych limitach i w bagażu. Na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska znajduje się lista tych gatunków oraz opis procedury pozyskania zezwolenia na ich przywóz.
7. Komórki, tkanki i narządy Prawa człowieka chronione są przez konwencję i zawierają zapisy zakazujące handlu ludźmi. W tym przypadku towarem mogą być tkanki, komórki oraz narządy pobierane i przeszczepiane celem ratowania życia oraz zdrowia człowieka.
Zgodnie z prawem, przywozem lub wywozem wymienionych powyżej towarów zajmują się takie instytucje, jak:
banki tkanek i komórek
podmioty lecznicze, które pobierają lub przeszczepiają komórki, tkanki lub narządy.
Wyżej wymienione instytucje w celu sprowadzenia z zagranicy narządów dla polskich pacjentów muszą najpierw uzyskać zgodę właściwych instytucji na ich przywóz. W tym celu muszą złożyć wniosek do:
Krajowego Centrum Bankowania Tkanek i Komórek - jeżeli prowadzą bank tkanek i komórek oraz zamierzają przywozić lub wywozić:
komórki lub tkanki pobrane ze zwłok ludzkich
regenerujące się komórki lub tkanki – niewymienione powyżej oraz inne niż szpik, komórki krwiotwórcze krwi obwodowej i krwi pępowinowej
Centrum Organizacyjno–Koordynacyjne do spraw Transplantacji „Poltransplant” – jeżeli prowadzą podmiot leczniczy zajmujący się pobraniem, przeszczepieniem lub stosowaniem u ludzi tkanek oraz narządów i zamierzają przywieźć lub wywieźć:
szpik, komórki krwiotwórcze krwi obwodowej i krwi pępowinowej
