Kiedy się zaczyna i kończy rok składkowy dla składki zdrowotnej?
Chociaż minął już rok od zmiany przepisów dotyczących ustalania wysokości składki zdrowotnej przez osoby prowadzące działalność gospodarczą, to cały czas przedsiębiorcy nie są dokładnie zorientowali w jaki sposób właściwie ją naliczać. Nadal pojawiają się pytania związane z jej prawidłowym wyliczeniem. Czym różni się rok kalendarzowy od roku składkowego?
Obowiązkiem każdego przedsiębiorcy jest wybór formy opodatkowania na każdy rok prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z przepisami podatkowymi wyboru można dokonać do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu uzyskania pierwszego przychodu w danym roku. Przepisy te nie są zbieżne z przepisami związanymi z rozliczaniem składki zdrowotnej, zgodnie z którymi przedsiębiorca zobowiązany jest w deklaracji ZUS DRA za miesiąc styczeń, którą składa w terminie do 20 lutego do wykazania wg jakiej formy opodatkowania będzie się rozliczał w danym roku. Chodzi o prawidłowe wyliczenie wysokości składki zdrowotnej. W przypadku zmiany formy opodatkowania przedsiębiorcy mają obowiązek dokonania korekt za miesiące poprzednie ze wskazaniem formy opodatkowania wybranej na dany rok.
Rozliczanie składki zdrowotnej na przełomie roku
Z rozliczaniem składki zdrowotnej wiąże się tzw. rok składkowy, który nie musi pokrywać się z rokiem podatkowym. Składka zdrowotna rozliczana jest w sposób zależny od wybranej formy opodatkowania.
PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca 5 marca 2023 roku osiągnął pierwszy przychód w tym roku. W jego przypadku czas na zmianę formy opodatkowania upływa z dniem 20 kwietnia. Przedsiębiorca w 2022 roku rozliczał się na podstawie podatku liniowego, a w 2023 roku zmienił sposób opodatkowania na skalę podatkową. Przy rozliczeniu stycznia i lutego wskazał skalę podatkową jako formę opodatkowania. Czy w związku z tym powinien skorygować dokumenty rozliczeniowe?
Odpowiedź: Tak, przedsiębiorca powinien dokonać korekty dokumentów ZUS DRA za miesiąc styczeń oraz luty i wykazać w nich nową formę opodatkowania jaką wybrał na 2023 rok, czyli w jego przypadku skalę podatkową. W dokumencie rozliczeniowym za marzec już normalnie powinien wskazać skalę podatkową.
Składka zdrowotna – podstawowe zasady
Od 2022 roku zmieniły się zasady wyliczania wysokości składki zdrowotnej. Obecnie przedsiębiorca, który wybrał opodatkowanie za pomocą podatku liniowego lub skali podatkowej płaci składkę zdrowotną w wysokości nie niższej niż 9% minimalnego wynagrodzenia. Do wyliczenia składki zdrowotnej za styczeń 2023 roku przyjmuje się kwotę minimalnego wynagrodzenia obowiązującego na pierwszy dzień roku składkowego, które wynosi 3 010 zł. Od lutego, kiedy rozpoczyna się nowy rok składkowy, najniższa podstawa została określona na kwotę 3 490 zł i nie zmieni się nawet po zwiększeniu płacy minimalnej, która od lipca 2023 roku będzie wynosić 3 600 zł.
Rozliczanie składki zdrowotnej przy kontynuacji formy opodatkowania w roku składkowym – skala podatkowa lub podatek liniowy
Wybór opodatkowania na podstawie skali podatkowej lub podatku liniowego wiąże się z tzw. rokiem składkowym, co oznacza, że jeżeli w poprzednim roku podatkowym przedsiębiorca rozliczał podatek na zasadach ogólnych, czyli wg skali podatkowej lub podatku liniowego i w kolejnym roku nadal utrzymuje takie samo rozliczenie podatku, to wypełniając druk ZUS DRA:
za grudzień, składka płatna do 20 stycznia, to jako podstawę naliczenia składki trzeba przyjąć dochód z listopada
za styczeń, składka płatna do 20 lutego, to jako podstawę naliczenia składki trzeba przyjąć dochód z grudnia, ponieważ rok składkowy trwa do końca stycznia.
Przy skali podatkowej składkę zdrowotną nalicza się zgodnie ze stawką 9%, a przy podatku liniowym wg stawki 4,9%.
PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorca w 2022 roku wybrał formę opodatkowania w postaci podatku liniowego. W 2023 roku kontynuował wybrane opodatkowanie. Jak powinien wyliczyć składkę zdrowotną za miesiąc grudzień 2022 roku, a także za styczeń i luty 2023 roku?
Odpowiedź: W podanym przykładzie za podstawę naliczenia składki zdrowotnej należy wziąć za:
grudzień 2022 roku dochód za listopad 2022 roku, podstawa nie mniejsza niż 3 010 zł
styczeń 2023 roku dochód za grudzień 2023 roku, podstawa nie mniejsza niż 3 010zł
luty 2023 roku dochód za styczeń 2023 roku, podstawa nie mniejsza niż 3 490 zł.
Rozliczanie składki zdrowotnej przy kontynuacji formy opodatkowania w roku składkowym – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Przedsiębiorca, który kontynuuje formę opodatkowania w kolejnym roku składkowym i rozlicza składkę zdrowotną na podstawie ryczałtu ewidencjonowanego musi kierować się zasadami obowiązującymi przy tej formie opodatkowania. W związku z tym musi obliczyć podstawę składki zdrowotnej na podstawie przychodu z danego miesiąca. Jeżeli rozliczenia podatkowe nie zostały zmienione to samo rozliczenie składki w kolejnym roku nie powinno stanowić większego problemu. Przedsiębiorca musi dokonać wyboru odpowiedniego sposobu rozliczania składki zdrowotnej już w styczniu nowego roku kalendarzowego. Ma do wyboru przychody z ubiegłego roku lub przychody narastająco w trakcie roku.
PRZYKŁAD 3 Przedsiębiorca w 2022 roku wybrał opodatkowanie na podstawie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Wysokość składki zdrowotnej wyliczał na podstawie przychodu osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym. W 2023 roku w dalszym ciągu korzystał z tej samej formy opodatkowania, czyli ryczałtu. Zmienił jedynie sposób ustalania wysokości składki na podstawie przychodów osiąganych w bieżącym roku. W tej sytuacji jak należy ustalić składkę zdrowotną za miesiąc grudzień 2022 roku, a jak za styczeń 2023 roku?
Odpowiedź: W sytuacji, kiedy przedsiębiorca nie zmieni formy opodatkowania w kolejnym roku, czyli w tym przypadku w 2023 roku to sporządza druk ZUS DRA za:
grudzień 2022 roku, płatne do 20 stycznia 2023 roku, składkę zdrowotną należy naliczyć na podstawie przychodu z roku 2021, podobnie jak w miesiącach poprzednich
styczeń 2023 roku, płatne do 20 lutego 2023 roku, składka powinna zostać ustalona na podstawie przychodu osiągniętego w styczniu 2023 roku.
Rozliczanie składki zdrowotnej przy zmianie formy opodatkowania – rok składkowy
Przedsiębiorcy uzyskali możliwość zmiany wybranej formy opodatkowania nie na początku roku, ale nieco później. Jednak niezależnie od tego, kiedy jej dokonają to i tak mają obowiązek rozliczyć składkę zdrowotną począwszy już od rozliczenia za styczeń danego roku (ZUS DRA za styczeń składany w lutym) zgodnie z formą opodatkowania jaka zostanie ostatecznie wybrana na dany rok kalendarzowy. W przypadku rozliczenia zgodnie z rokiem składkowym należy pamiętać, że takie rozliczenie może wyglądać zupełnie inaczej w porównaniu z rokiem kalendarzowym.
Zmiana formy opodatkowania – zasady ogólne na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Jeżeli przedsiębiorca będzie chciał zmienić formę opodatkowania z zasad ogólnych z poprzedniego roku (skala podatkowa lub podatek liniowy) na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to w deklaracji ZUS DRA za:
grudzień, składka płatna do 20 stycznia musi naliczyć składkę zgodnie z formą opodatkowania obowiązującą w 2022 roku
styczeń, składka płatna do 20 lutego musi wykazać formę opodatkowania w postaci ryczałtu jako tego obowiązującego w 2023 roku. Składkę zdrowotną może rozliczyć na podstawie przychodu za styczeń lub na podstawie przychodu z poprzedniego roku, jeżeli przedsiębiorca wybrał rozliczenie składki na zasadzie uproszczonej.
PRZYKŁAD 4 Przedsiębiorca w styczniu 2023 roku zmienił formę opodatkowania ze skali podatkowej na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. W 2023 roku będzie rozliczał składkę zdrowotną na podstawie przychodu osiągniętego w bieżącym roku. W styczniu przedsiębiorca nie przekroczył jeszcze progu 60 000 zł. Jak powinien wyliczyć składkę zdrowotną za grudzień 2022 roku, a także za styczeń 2023 roku?
Odpowiedź: W opisanym przypadku podstawą do naliczenia składki zdrowotnej za:
grudzień 2022 roku będzie dochód za listopad 2022 roku przy podstawie nie mniejszej niż 3 010 zł. Formą opodatkowania obowiązującą w 2022 roku jest skala podatkowa
styczeń 2023 roku będzie przychód za styczeń 2023 roku przy podstawie wynoszącej 4 179,56 zł. Formą opodatkowania obowiązującą w 2023 roku jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Jeżeli chodzi o rozliczenie roczne składki zdrowotnej to z formularzem ZUS DRA za miesiąc kwiecień 2023 r. przedsiębiorca będzie musiał zapłacić także składkę zdrowotną od dochodu za miesiąc grudzień 2022 roku.
Zmiana formy opodatkowania – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych na zasady ogólne
W sytuacji, w której przedsiębiorca podejmie decyzję o zmianie formy opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego na zasady ogólne, czyli podatek liniowy lub skalę podatkową rozliczenie opiera się o rok składkowy. W związku z tym powinien na formularzu ZUS DRA za:
grudzień, płatne do 20 stycznia naliczyć składkę zdrowotną odpowiednią dla opodatkowania ryczałtem w wysokości właściwej dla wybranego progu przychodowego
styczeń, płatne do 20 lutego oznaczyć nową formę opodatkowania wybraną na dany rok. Dodatkowo przedsiębiorca powinien pamiętać o tym, że jeżeli za grudzień nie ma dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych, to podstawą wymiaru składki zdrowotnej jest minimalne wynagrodzenie obowiązujące na pierwszy dzień okresu składkowego.
PRZYKŁAD 5 Przedsiębiorca w styczniu 2023 roku zmienił formę opodatkowania z ryczałtu na podatek liniowy. W 2022 roku rozliczał składkę zdrowotną w oparciu o przychód osiągnięty w poprzednim roku kalendarzowym. W 2021 roku uzyskał przychód w wysokości 170 000 zł. Jak powinien naliczyć składkę zdrowotną za grudzień 2022 rok, a także za styczeń i luty 2023 rok?
Odpowiedź: Podstawą do naliczenia składki zdrowotnej za:
grudzień 2022 roku jest łączny przychód za 2021 rok, gdzie podstawa wyniosła 6 221,04zł przy opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych
styczeń 2023 roku jest minimalne wynagrodzenie obowiązujące na dzień 1 lutego 2022 roku, gdzie podstawa wyniosła 3 010 zł przy formie opodatkowania podatkiem liniowym
luty 2023 roku jest dochód za styczeń 2023 roku, gdzie podstawa jest nie mniejsza niż 3 490 zł przy formie opodatkowania podatkiem liniowym.
Zmiana formy opodatkowania – podatek liniowy na skalę podatkową oraz skala podatkowa na podatek liniowy
Przedsiębiorca rozliczający się w oparciu o PKPiR, który podjął decyzję o zmianie od nowego roku formy opodatkowania ze skali podatkowej na podatek liniowy lub z podatku liniowego na skalę podatkową to powinien:
w formularzu ZUS DRA za grudzień płatne do 20 stycznia wyliczyć składkę zdrowotną na podstawie dochodu za listopad
w formularzu ZUS DRA za styczeń płatne do 20 lutego sporządzić rozliczenie w oparciu o nową formę opodatkowania obowiązującą od 2023 roku. W związku z tym, że za grudzień nie było dochodów, od których należało pobrać podatek zgodnie z nową formą opodatkowania, to podstawą wymiaru składki będzie minimalne wynagrodzenie obowiązujące na pierwszy dzień roku składkowego.
Zgodnie z powyższym na podstawie dokonanej zmiany składka zdrowotna nie została opłacona od dochodu za miesiąc grudzień. Pomimo tego dochód ten zostanie ujęty w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej w formularzu ZUS DRA składanym za miesiąc kwiecień.
PRZYKŁAD 6 Przedsiębiorca w styczniu 2023 roku zmienił formę opodatkowania ze skali podatkowej na podatek liniowy. Jak powinien naliczyć składkę zdrowotną za grudzień 2022 rok oraz za styczeń i luty 2023 rok?
Odpowiedź: Podstawą do naliczenia składki zdrowotnej za:
grudzień 2022 roku będzie dochód za listopad 2022 rok z podstawą nie mniejszą niż 3 010 zł przy formie opodatkowania wg skali podatkowej obowiązującej w 2022 roku
styczeń 2023 roku będzie minimalne wynagrodzenie obowiązujące na dzień 1 lutego 2022 roku, gdzie podstawa wyniosła 3 010 zł przy formie opodatkowania wg podatku liniowego obowiązującej w 2023 roku
luty 2023 roku będzie dochód za styczeń 2023 roku, gdzie podstawa jest nie mniejsza niż 3 490 zł przy formie opodatkowania podatkiem liniowym obowiązującym w 2023 roku.
Przy rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej przedsiębiorca będzie musiał także zapłacić składkę zdrowotną od dochodu za grudzień 2022 roku.
Podsumowanie
Rozliczenie składki zdrowotnej na przełomie roku jest trochę skomplikowane, głównie z uwagi na wprowadzenie tzw. roku składkowego, który nie zawsze pokrywa się z rokiem kalendarzowym.
