Fundacja rodzinna będzie osobą prawną z siedzibą na terytorium Polski. Zostanie utworzona po sporządzeniu u notariusza aktu założycielskiego lub testamentu obejmującego oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej. Od chwili wpisania do rejestru fundacji rodzinnych, nabędzie osobowość prawną. Zgodnie z przepisami do założenia fundacji rodzinnej potrzebne będzie:
oświadczenie fundatora o utworzeniu fundacji rodzinnej
ustalenie statutu
ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez statut lub ustawę
wniesienie mienia przez fundatora z przeznaczeniem na realizację celów fundacji o wartości przynajmniej 100 000 zł
wpis do rejestru fundacji rodzinnych.
Zadania fundacji rodzinnej
gromadzenie, zarządzanie i ochrona majątku przekazanego przez fundatora, zgodnie z wolą jaką zawarł w statucie
zapewnienie środków dla wskazanych beneficjentów, a szczególnie osób bliskich fundatorowi i organizacji pozarządowych prowadzących działalność pożytku publicznego.
Zasady działania fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna będzie prowadziła działalność w oparciu o statut, w którym powinny być określone najważniejsze elementy fundacji, takie jak: nazwa, siedziba, cele, mienie i beneficjenci.
Fundacja rodzinna powinna posiadać organy:
zarząd
radę protektorów
zgromadzenie beneficjentów.
Zadaniem zarządu jest prowadzenie spraw fundacji i reprezentowanie jej na zewnątrz, a także realizacja jej celów i bieżące czuwanie nad wypłacalnością oraz kontrola nad stanem płynności finansowej. Rada protektorów traktowana jest jak organ fakultatywny. Zgodnie z przepisami fundator może, ale nie musi ustanawiać rady protektorów, chyba, że liczba beneficjentów przekroczy 25 osób, to w takiej sytuacji jej ustanowienie jest obowiązkowe. Rada protektorów nadzoruje zarząd w zakresie przestrzegania prawa i postanowień zawartych w statucie. Zgromadzenie beneficjentów zrzesza beneficjentów, którzy zgodnie ze statutem posiadają prawo do uczestniczenia w zgromadzeniu. Zgromadzenie będzie zbierało się tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. przy uzupełnianiu składu danego organu. Dzięki temu rodzina będzie miała wpływ na najważniejsze sprawy związane z działalnością fundacji rodzinnej na przestrzeni kilku lat.
Kim jest beneficjent?
Beneficjentem jest osoba, która otrzymuje pieniądze lub inne korzyści. Może nim zostać:
osoba fizyczna
organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego, na którą wskazują przepisy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Dochody i majątek fundacji rodzinnej będą mogły służyć do sfinansowania niektórych potrzeb beneficjentów, jak np. koszty utrzymania, kształcenia lub leczenia bądź cele statutowe organizacji pozarządowych prowadzących działalność pożytku publicznego. Fundacja rodzinna będzie mogła być formalnym właścicielem firmy, jak np. jej udziałów w spółkach, papierów wartościowych, nieruchomości. Beneficjentami fundacji rodzinnej mogłaby też stać się rodzina przedsiębiorców, jak ich dzieci, czy wnuki.
Fundacja rodzinna, a podatki
Wprowadzenie instytucji fundacji rodzinnej wymusza zmiany w przepisach podatkowych dotyczących spadków i darowizn. W nowej treści przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn ma znaleźć się zapis mówiący, że podatkowi podlegać ma również nabycie przez osoby fizyczne od fundacji rodzinnej, świadczeń i mienia likwidowanej fundacji. Nabycie świadczeń od fundacji rodzinnej opodatkowane jest podatkiem w wysokości 19% podstawy opodatkowania. Dla nabywcy, obowiązek podatkowy powstanie w momencie spełnienia świadczenia, a płatnikiem podatku od nabycia świadczeń będzie fundacja. W projekcie zmian podatkowych zostało przewidziane zwolnienie od podatku. Zapis w tym zakresie znajduje się w art. 4c ustawy. Zgodnie z nim od podatku nabycia świadczeń od fundacji rodzinnej zwolnione są następujące osoby:
małżonek
zstępni i wstępni
pasierb
rodzeństwo
ojczym i macocha fundatora oraz sam fundator
jeżeli przedmiotem świadczenia jest mienie wniesione do fundacji przez fundatora.
Fundacja rodzinna jako osoba prawna zostanie objęta podatkiem CIT. Do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych został dodany przepis, który mówi, że fundacja rodzinna jako podatnik ma obowiązek:
prowadzić ewidencję rachunkową, w której musi wyodrębnić rzeczy, prawa majątkowe i środki pieniężne otrzymane od każdego z fundatorów ze wskazaniem fundatorów
prowadzić ewidencję rachunkową w sposób jaki zapewni ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty) pochodzących z rzeczy, praw majątkowych i środków pieniężnych pochodzących od każdego z fundatorów z podziałem na fundatorów
prowadzić ewidencję rachunkową w sposób jaki zapewni ustalenie fundatora, od którego pochodzą środki przeznaczone na świadczenia przekazywane do beneficjenta i do fundatora.
Zmiany nie ominą również ustawy o PIT, do której zostanie dodany art. 21 ust. 1 pkt 105a. Zgodnie z nim od podatku zostaje zwolniony dochód pozyskany ze zbycia udziałów w spółce kapitałowej, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych i tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, które otrzymał beneficjent lub fundator z fundacji rodzinnej w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn.
Korzyści z utworzenia fundacji rodzinnej
Nowa instytucja jaką ma być fundacja rodzinna może stać się atrakcyjnym rozwiązaniem dla polskich właścicieli firm rodzinnych, które pozwoli zaplanować działalność biznesową na przestrzeni nawet kilku pokoleń bez strachu związanego z kwestią dziedziczenia udziałów w spółkach handlowych. Fundacja rodzinna ma też pomóc w rozdzieleniu zysków z majątku rodzinnego pomiędzy osoby zaangażowane w działalność firmy, a osoby które nie udzielają się w rodzinnym przedsiębiorstwie.
Terminy
Pomysł dotyczący fundacji rodzinnej został zgłoszony do Ministerstwa Rozwoju i Technologii przez grupę firm rodzinnych. Opracowanie projektu ustawy dotyczącej podatków zostało poprzedzone konsultacjami Zielonej księgi fundacji rodzinnej. Projekt ustawy opublikowano w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji. Projekt ustawy miał trafić do parlamentu w pierwszej połowie 2022 roku. Ustawa może wejść w życie 1 czerwca 2022 roku.
