Organizacja pozarządowa – co to takiego?
Na polskim rynku funkcjonują trzy sektory:- przedsiębiorstwa,
- sektor publiczny,
- organizacje pozarządowe.
Organizacje pozarządowe nie dążą do osiągnięcia korzyści majątkowych (non-profit), jednak nie można ich zaliczyć do organów administracji publicznej samorządowej albo rządowej, są niezależne. Zgodnie z obowiązującymi zasadami, NGO może mieć osobowość prawną, ale nie ma takiego obowiązku. Organizacje tworzą także jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej z ustawowo przyznaną zdolnością prawną (poza ust. 4 – art. 3 ust. 2).
Organizacja pozarządowa nie jest klasyfikowana jako jednostka sektora finansów publicznych (zgodnie z ustawą o finansach publicznych).Jakie organizacje pozarządowe powstają w Polsce?
Stowarzyszenia rejestrowe, fundacje, stowarzyszenia zwykłe oraz kluby sportowe to najczęściej spotykane organizacje pozarządowe w Polsce.
Art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. 09.157.1240) wskazuje podmioty, które nie mogą być klasyfikowane jako organizacje pozarządowe:- organ władzy publicznej (organ administracji rządowej, sąd itp.),
- państwowy fundusz celowy,
- Narodowy Fundusz Zdrowia,
- uczelnia publiczna,
- samorządowe i państwowe instytucje kultury,
- inne osoby prawne utworzone w celu wykonywania zadań publicznych na podstawie odrębnych ustaw (z wyłączeniem banków, przedsiębiorstw i jednostek badawczo-rozwojowych).
Jak krok po kroku powstaje organizacja pozarządowa?
Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy, członkowie stowarzyszenia świadczą pracę społeczną. Cel przyświecający organizacji jest dowolny, z zastrzeżeniem, iż stowarzyszenie nie może czerpać korzyści materialnych. Użyteczność społeczna nie jest wymagana.
Zarządzanie odbywa się na zasadach demokracji, czyli obowiązuje walne zgromadzenie. Wymogiem ustawodawcy jest wyznaczenie wewnętrznego organu kontrolnego. Starostwa i prezydenci miast sprawują nadzór nad NGO.
W celu stworzenia stowarzyszenia konieczne jest zrzeszenie 7 osób – to założyciele (zgodnie z art. 2 ust. 3 prawa o stowarzyszeniach). Kapitał nie jest obowiązkowy. Uchwały na temat powołania organizacji, uchwalenia statusu albo wyboru komitetu założycielskiego zostają zadeklarowane w momencie zebrania założycielskiego. Bardzo często wybierany jest zarząd oraz komisja rewizyjna.
Członkowie stowarzyszenia to:- osoby pełnoletnie,
- małoletni w wieku od 16 do 18 lat,
- osoby poniżej 16 roku życia, z zastrzeżeniem, iż otrzymały zgodę opiekunów prawnych (nie przysługują im prawa wyborcze),
- cudzoziemcy zameldowani na terytorium RP.
Od członków stowarzyszenia wymaga się pełnej zdolności do czynności prawnych oraz pełni praw publicznych.
Fundacja jest organizacją pozarządową, dla której warunkiem utworzenia jest oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji. Fundacja zajmuje się ochroną zdrowia, rozwojem nauki, kultury, gwarantuje pomoc społeczną albo ochronę środowiska.
Reasumując, fundacja nie jest skupiona na niesieniu pomocy właściwej jednostce, ale zmierza do wspólnego dobra.
Warunkiem założenia fundacji jest wola fundatora, który jest osobą prawną albo fizyczną i dedykuje określony majątek na rzecz społecznie użytecznego celu. Należy mieć świadomość, że fundatorowi nie przysługują szczególne uprawnienia.
Fundacja powstaje po przygotowaniu aktu fundacyjnego, jednak w pierwszej kolejności konieczne jest stworzenie funduszu założycielskiego, który zgodnie z art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o fundacjach tworzą:- pieniądze,
- papiery wartościowe,
- nieruchomości,
- inne
Niezbędne jest przygotowanie aktu fundacyjnego, wyznaczenie statusu fundacji i rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym. Zarząd bierze odpowiedzialność zarówno za działanie, jak i majątek organizacji. Fundacja otrzymuje numer NIP, REGON, wymagany jest także rachunek bankowy.
Fundacja jest kontrolowana przez Ministra Właściwego wybranego ze względu na rodzaj prowadzonej organizacji pozarządowej i starostę właściwego ze względu na miejsce siedziby fundacji.Podstawowe obowiązki organizacji pozarządowej
Przygotowanie sprawozdań merytorycznych i finansowych z prowadzonej działalności to pierwszy obowiązek organizacji pozarządowej. W pierwszym dokumencie znajdują się szczegółowe informacje o działaniach podjętych w danym roku, osobach, które skorzystały ze wsparcia organizacji i inne informacje. Z kolei sprawozdanie finansowe zawiera bilans, rachunek wyników i pozostałe dane.
Przygotowanie i ogłoszenie rocznego sprawozdania z działalności również jest wymagane. Sprawozdanie zostaje przekazane do właściwej władzy, a następnie do ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego.
Organizacja ma obowiązek regulować zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych i składek ZUS.Kto finansuje organizację pozarządową?
W fundacji fundator przekazuje majątek na funkcjonowanie spółki. W stowarzyszeniu często pobierane są składki członkowskie, gdyż przepisy zabraniają prowadzenia działalności, a także przyjmowania darowizn, spadków, zapisów i dotacji.
Działalność pożytku publicznego uzyskuje środki na prowadzenie organizacji z:- prowadzonej działalności,
- działań statusowych – opłaty pobierane od beneficjentów, sprzedaż towarów bądź usług,
- darowizn przekazywane przez osoby fizyczne i prawne,
- spadków i zapisów – rozporządzenia osób zmarłych,
- dotacji – bezzwrotne wsparcie finansowe przekazane przez donatora na konkretny cel uwarunkowany statusem,
- sponsoringu – umowa partnerska, w której uzyskane zostają środki niezbędne do sfinalizowania wyznaczonych celów, a w zamiar promowany jest wizerunek partnera bądź oferowanych produktów,
- zbiórek publicznych – zbieranie pieniędzy albo darów w naturze na określony cel.
Data publikacji: 2024-01-29, autor: FakturaXL
