W Polsce od maja 2023 roku możliwe jest powoływanie i rejestrowanie fundacji rodzinnych. Fundacja rodzinna jest formą prawną, którą mogą wykorzystywać przedsiębiorcy, którzy chcą lepiej zabezpieczyć swój majątek. Czym jest fundacja rodzinna, jak działa i w jakim zakresie?
Zgodnie z przepisami, art. 2 ustawy o fundacji rodzinnej, fundacja rodzinna jest osobą prawną, która ma na celu gromadzenie mienia oraz zarządzanie nim w interesie beneficjentów i spełnianie świadczeń na ich rzecz. Fundacje rodzinne jako jednostki prawne mogą na własny rachunek nabywać prawa i zaciągać zobowiązania w zakresie wskazanym w ustawie. Szczegółowy cel przyświecający fundacji powinien określić w statucie jej fundator. Przez spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów należy rozumieć przeniesienie lub oddanie beneficjentowi do korzystania składniki majątku, w tym także środki pieniężne, rzeczy lub prawa, które zostają mu oddane do korzystania bądź zostały przeniesione zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.
Kim jest beneficjent i kto może nim zostać?
Beneficjent jest osobą, dla której fundacja rodzinna zarządza majątkiem, bądź dla której spełnia świadczenia.
Beneficjentem może być:
fundator
osoba fizyczna
organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.
Przez świadczenie należy rozumieć składniki majątku również środki pieniężne, rzeczy lub prawa przenoszone na beneficjenta bądź oddane mu do korzystania przez fundację rodzinną lub fundację rodzinną w organizacji zgodnie z zapisami statutowymi i listą beneficjentów.
Jeżeli beneficjentem jest osoba fizyczna, to na jej rzecz mogą być w szczególności:
pokryte koszty utrzymania
pokryte koszty kształcenia.
W przypadku, kiedy beneficjentem jest organizacja pozarządowa, o której mówi art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, to możliwe jest jej wspieranie zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy, czyli w zakresie działalności społecznie użytecznej. Fundacja Rodzinna wymaga wpisu do rejestru prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
Prowadzenie przedsiębiorstwa
Kwestie związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa zostały uregulowane w ustawie Prawo przedsiębiorców. Jak wskazuje art. 3 ustawy za działalność gospodarczą uważana jest zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu oraz w sposób ciągły.
Prowadzenie przedsiębiorstwa ma miejsce wtedy, kiedy charakteryzuje je:
zorganizowanie – przedsiębiorstwo posiada strukturę organizacyjną działalności, którą należy rozumieć jak stały sposób jej prowadzenia, a nie jak strukturę tzw. „rzeczową”. Zorganizowanie należy łączyć z przygotowaniem i zakładaniem działalności gospodarczej
charakter zarobkowy – działalność związana jest z zamiarem osiągnięcia zarobku. Działalność jest zarobkowa wtedy, kiedy celem jej prowadzenia jest osiągnięcie zarobku.
wykonywanie czynności we własnym imieniu – dotyczy zarówno osób fizycznych, jak i prawnych. Skutki podejmowanych działań wpływają na daną osobę
ciągłość prowadzenia działalności – działalność prowadzona jest w sposób stały, powtarzalny i regularny. Jest inna w stosunku do działalności jednorazowej prowadzonej okazjonalnie, czasami.
Czy fundacja rodzinna może prowadzić przedsiębiorstwo?
Art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej wskazuje, że fundacja rodzinna ma prawo wykonywać działalność gospodarczą, ale w ograniczonym zakresie.
Do czynności jakie może wykonywać fundacja rodzinna należą:
zbywanie mienia pod warunkiem, że mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia
najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie
przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, które mają siedzibę w kraju bądź za granicą, uczestniczenia w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach
nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze
udzielanie pożyczek:
spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje
spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik
beneficjentom
obrót zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej celem dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej
produkcja przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyłączeniem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, jeżeli ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, które zostały użyte do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu
gospodarka leśna.
Czynności dotyczące produkcji rolnej mogą być wykonywane przez fundację rodzinną tylko w przypadku prowadzenia gospodarstwa rolnego.
Podsumowanie
Fundacja rodzinna nie jest podmiotem prawnym stworzonym do prowadzenia działalności gospodarczej w takim sensie jak mogą to robić osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą lub spółki prawa handlowego. Głównym celem, dla którego została stworzona nie jest pełne prowadzenie działalności gospodarczej. Fundacja rodzinna może prowadzić działalność tylko w wyjątkowych sytuacjach. Będzie ona polegała jedynie na obrocie majątkiem, jak zarządzanie udziałami w spółce, najmie, udzielanie pożyczek spółkom, w których posiada ona udziały lub beneficjentom, obrocie obcą walutą w celu dokonywania płatności związanych z jej działalnością, a także wykonywanie określonych czynności związanych z prowadzonym gospodarstwem rolnym.
Rozwiązanie jakim jest założenie fundacji rodzinnej polecane jest głównie firmom rodzinnym, które dzięki temu będą mogły:
zapewnić kontynuację własnego biznesu
ochronę majątku przez długi czas, na więcej niż jedno pokolenie, bez osobistego angażowania następców prawnych
pomagać zbudować struktury organizacyjne.
Fundacja rodzinna umożliwia oddzielenie spraw rodzinnych od zawodowych. Majątek osobisty staje się majątkiem fundacji.
