Fundacja rodzinna, na co zwrócić uwagę?

Fundacja rodzinna to nowość w polskim systemie prawnym, gdyż pozwala na optymalizację podatkową i służy do sfinalizowania procesów sukcesyjnych. W niniejszej publikacji omówione zostaną zarówno mocne, jak i słabe strony fundacji rodzinnej.

Rodzaj działalności

Razem z wprowadzeniem fundacji rodzinnej ustawodawca zaprezentował zamknięty katalog kategorii działalności fundacji rodzinnej gwarantującej zastosowanie zwolnienia podmiotowego. W praktyce oznacza to działalność pasywną, jak chociażby najem, dołączanie do spółek handlowych albo nabywanie i zbywanie papierów wartościowych. Aby zapoznać się z pełnym katalogiem, trzeba sięgnąć do art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej.

Zwolnienie nie odnosi się do działalności, które nie zostały zakwalifikowane do zakresu - uzyskany przychód musi zostać opodatkowany wysoką stawką CIT, która jest równa 25%.

Pragnąc założyć fundację rodzinną, należy uwzględnić, iż nie jest to korzystne rozwiązanie, gdy przedmiotem fundacji jest działalność operacyjna, handlowa oraz produkcyjna. Nie ma przeciwwskazań, aby jedna z wymienionych działalności była prowadzona przez spółkę (córkę) fundacji.

Jak naliczać VAT w przypadku wniesienia majątku do fundacji rodzinnej?

Wniesienie majątku jest neutralne podatkowo - dotyczy to CIT oraz PIT. Należy zastosować przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, które wskazują na zwolnienie podatkowe. Dla porównania w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie występuje analogiczny przepis wskazujący na zwolnienie, ale nie ma informacji wskazującej, że wniesienie majątku do fundacji wymaga opodatkowania.

W związku z tym, że w ustawie o fundacji rodzinnej oraz ustawie o VAT nie widnieją żadne szczegółowe informacje dotyczące fundacji rodzinnej, wymagane jest stosowanie zasad ogólnych. Niestety, zainteresowane osoby mogą zmagać się z wątpliwościami, które dotyczą przeniesienia składników majątkowych nabytych przez fundatora stosującego prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT.

Fundacji nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego na wnoszony majątek, a podatek będzie kwalifikowany jako dodatkowy koszt założenia fundacji.

Każda fundacja rodzinna może zostać zarejestrowana jako czynny podatnik VAT, jednak uzyskanie statusu podatnika VAT zwolnionego jest niemożliwe (dotyczy to również działalności, które są przedmiotowo zwolnione z VAT).

Ukryte zyski

W świetle przepisów prawa „ukryte uzyski" muszę zostać opodatkowane stawką 15%.

Dla ukrytych zysków nie przygotowano zamkniętego katalogu, czyli określenie odnosi się do:

• świadczenia na rzecz beneficjenta, fundatora bądź podmiotu powiązanego usług doradczych, księgowych, prawnych, reklamowych oraz zarządzania i kontroli, co odnosi się do przypadków, gdy fundator albo beneficjent podejmie decyzję o np. zarządzaniu fundacją, co będzie wiązać się z osiąganiem zarobków,
• różnorodne transakcje odbywające się w kombinacji fundacja rodzinna a beneficjent, fundator bądź podmiot powiązany - gdy wyznaczona cena nie jest zgodna z wartością rynkową podobnych transakcji - jeżeli nie występuje powiązanie, cena zostanie wyznaczona na innej wysokości,
• koszty finansowania, do których zalicza się odsetki, prowizje, wynagrodzenia oraz inne opłaty - dotyczy przypadków, gdy beneficjent, fundator bądź podmiot powiązany przekazał pożyczkę fundacji rodzinnej, zamiast umówionej prowizji,
• przypadki, gdy fundacja na rzecz beneficjenta bądź fundatora, która nie może zostać zakwalifikowana jako darowizna bądź inne nieodpłatne albo odpłatne w pewnej części świadczenie.

Reasumując, w fundacji rodzinnej środki nie przepływają bez konsekwencji. Poprzez uregulowanie można dokładnie wyznaczyć zakres zdarzeń, które muszą zostać opodatkowane. Przepisy pozwalają uniknąć używania instytucji niezgodnie z celem wyznaczonym ustawą, co oznacza optymalizację na przykład jako dystrybucję majątku z fundacji do fundatora bądź beneficjentów bez opodatkowania z tytułu wypłaty świadczeń.

Brak opodatkowania wniesionego majątku do fundacji – konsekwencje

Do fundacji rodzinnej może zostać wniesiony majątek, chociażby w formie nieruchomości, czyli lokali mieszkalnych, lokali usługowych albo gruntu. Trzeba zweryfikować, czy wniesienie majątku jest korzystne nie tylko w danej chwili, ale również w przyszłości. Za przykład warto podać sytuację sprzedaży lokalu użytkowego albo mieszkania i chęcią wypłacenia uzyskanych środków, co jest jednoznaczne z koniecznością uregulowania podatku w wysokości 15%. Warto mieć świadomość, że każda osoba fizyczna, która sprzedaje nieruchomość po 5 latach, liczonych od dnia nabycia może skorzystać ze zwolnienia od opodatkowania - to prawo nie przysługuje dla majątku fundacji.

Podatek trzeba zapłacić także od udostępnienia beneficjentowi mieszkania, stanowiącego majątek fundacji.

Treść statusu – rola

Treść statusu to jeden z najważniejszych dokumentów umożliwiających działanie fundacji rodzinnej. Zawiera następujące elementy:

• nazwę,
• siedzibę,
• czas trwania,
• zasady powoływania i odwoływania,
• uprawnienia oraz obowiązki członków organów,
• zasady reprezentacji,
• sposób określenia beneficjenta,
• zakres uprawnień, jakie mu przyznano.

Skorzystanie z ogólnego wzoru bez weryfikacji struktur jest równoznaczny z niezrealizowaniem założenia fundacji rodzinnej, co przyczyni się do konfliktów wewnątrz rodziny, a to kolejny krok do pogorszenia sytuacji jednostki gospodarczej. Bardzo istotne jest zweryfikowanie spraw odbywających się po śmierci fundatora bądź beneficjentów (mowa przede wszystkim o zasadach tworzących zgromadzenie beneficjentów).

Dodatkowe informacje o fundacji rodzinnej

Zakładając fundację rodzinną, trzeba pamiętać również o kwestiach związanych z podatkiem od przychodów z budynków, podatkiem naliczanym podczas likwidacji fundacji rodzinnej, powołania fundacji i wnoszenia do niej majątku w kontekście spadkobrania i wielu innych kwestii.

Data publikacji: 2023-11-18, autor: FakturaXL