Na co zwrócić uwagę przy zakładaniu Fundacji Rodzinnej?
Fundacja rodzinna to nowoczesna forma zarządzania majątkiem, która pozwala na ochronę i przekazywanie rodzinnego kapitału kolejnym pokoleniom. Stanowi ona korzystne narzędzie do realizacji celów sukcesyjnych, umożliwiając zabezpieczenie finansowe członków rodziny oraz zachowanie kontroli nad majątkiem. Pomimo licznych zalet, założenie fundacji rodzinnej wymaga starannego przygotowania, a jej prowadzenie wiąże się z określonymi ryzykami i pułapkami.
Zakres działalności gospodarczej fundacji rodzinnej
Podstawową kwestią przy zakładaniu fundacji rodzinnej jest zrozumienie, jakiego rodzaju działalność gospodarczą fundacja może prowadzić. Zgodnie z przepisami, fundacja rodzinna nie może swobodnie angażować się w dowolne działania gospodarcze, a jej aktywność w tej sferze jest ściśle ograniczona do kilku określonych obszarów.
Dopuszczalne formy działalności gospodarczej:
zbywanie mienia, pod warunkiem, że nie zostało ono nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia,
najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia, czyli zarządzanie aktywami fundacji,
przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni, a także uczestnictwo w tych podmiotach, co pozwala na inwestowanie majątku,
obrót papierami wartościowymi, instrumentami pochodnymi oraz udzielanie pożyczek spółkom, w których fundacja rodzinna posiada udziały,
działalność rolna i leśna, przy czym fundacja może produkować produkty roślinne i zwierzęce, pod warunkiem, że co najmniej 50% tych produktów pochodzi z własnych upraw czy hodowli.
Warto podkreślić, że wykraczanie poza dopuszczalne formy działalności gospodarczej może skutkować poważnymi konsekwencjami podatkowymi. Przykładowo, prowadzenie działalności wykraczającej poza te limity skutkuje sankcyjną stawką podatku CIT na poziomie 25%. Dlatego tak ważne jest, aby dokładnie określić, jakie działania fundacja będzie podejmować.
Podatek od ukrytych zysków
Kolejnym istotnym aspektem przy zakładaniu fundacji rodzinnej są przepisy dotyczące opodatkowania ukrytych zysków. Fundacja rodzinna, choć sama w sobie jest korzystnym narzędziem do zarządzania majątkiem, musi liczyć się z pewnymi obciążeniami podatkowymi.
Ukryte zyski to:
odsetki, prowizje, wynagrodzenia oraz inne opłaty od pożyczek udzielanych fundacji przez beneficjentów, fundatorów lub podmioty z nimi powiązane,
darowizny lub inne nieodpłatne świadczenia przekazane beneficjentom, fundatorom lub powiązanym z nimi podmiotom,
usługi doradcze, księgowe, reklamowe, zarządzania i inne podobne, które fundacja mogłaby otrzymać od beneficjentów czy fundatorów,
pożyczki udzielane beneficjentom, które nie zostały zwrócone w terminie lub są udzielane na okres dłuższy niż 10 lat.
Podatek od ukrytych zysków wynosi 15% i jest naliczany na podstawie wartości świadczenia. Aby uniknąć niepotrzebnych kosztów, warto dobrze zrozumieć te przepisy i planować działania fundacji w sposób optymalny podatkowo.
Opodatkowanie świadczeń i rozwiązanie fundacji rodzinnej
Przekazywanie majątku beneficjentom z fundacji rodzinnej również podlega opodatkowaniu, choć w niektórych przypadkach można skorzystać z preferencyjnych stawek podatkowych.
Kluczowe zasady opodatkowania świadczeń:
10% podatek pobierany jest od przychodów uzyskanych przez osoby z I i II grupy podatkowej, tj. najbliższych członków rodziny fundatora.
15% podatek dotyczy przychodów osób spoza tych grup, co oznacza wyższe obciążenia podatkowe dla dalszych krewnych lub osób niespokrewnionych, takich jak partnerzy życiowi.
Opodatkowanie dotyczy również majątku przekazanego beneficjentom w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej. Wartość przekazanego mienia jest pomniejszana o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora, co w praktyce może obniżyć podstawę opodatkowania.
Fundacja rodzinna a zarządzanie majątkiem
Jednym z głównych celów zakładania fundacji rodzinnej jest skuteczne zarządzanie majątkiem rodzinnym. Aby fundacja spełniała swoją rolę, ważne jest właściwe zaplanowanie struktury organizacyjnej oraz określenie zasad zarządzania.
Kluczowe aspekty zarządzania:
statut fundacji – dokument ten musi precyzyjnie określać zasady zarządzania majątkiem oraz kryteria, na jakich świadczenia będą przyznawane beneficjentom,
lista beneficjentów – warto starannie przemyśleć, kto będzie mógł korzystać z majątku fundacji oraz w jakim zakresie,
organ zarządzający – to, kto będzie zarządzać fundacją, jest kluczowe dla jej sprawnego funkcjonowania. Należy zadbać o to, aby zarząd składał się z osób kompetentnych, które będą odpowiedzialne za realizację celów fundacji.
Nie można zapominać, że fundacja rodzinna nie jest wyłącznie narzędziem inwestycyjnym, ale także organizacją o charakterze długoterminowym. Dlatego warto zadbać o to, aby zasady jej funkcjonowania były klarowne i umożliwiały efektywne zarządzanie majątkiem na przestrzeni lat.
Ryzyka związane z prowadzeniem fundacji rodzinnej
Choć fundacja rodzinna oferuje wiele korzyści, nie jest pozbawiona ryzyk. Przede wszystkim, fundacja musi działać w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawnymi oraz podatkowymi, a jakiekolwiek uchybienia mogą prowadzić do nałożenia wysokich kar finansowych.
Potencjalne ryzyka:
naruszenie ograniczeń dotyczących działalności gospodarczej, co skutkuje wysokim opodatkowaniem (25% CIT),
zbyt skomplikowana struktura fundacji, która może utrudniać zarządzanie majątkiem i generować dodatkowe koszty,
ryzyko podatkowe – brak odpowiedniego planowania podatkowego może prowadzić do nadmiernych obciążeń podatkowych, zwłaszcza w przypadku przekazywania świadczeń beneficjentom z dalszej rodziny.
Fundacja rodzinna w liczbach
Fundacja rodzinna to nie tylko ciekawa konstrukcja prawna, ale także imponująca w kontekście liczb. Już w pierwszym roku funkcjonowania fundacja rodzinna odniosła znaczący sukces. Do 22 maja 2024 roku w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim zarejestrowano 980 fundacji. Dla porównania, w pierwszym roku funkcjonowania spółek akcyjnych zarejestrowano niespełna 800 podmiotów – a przecież spółkę akcyjną założyć jest znacznie łatwiej. Choć cele i charakter obu form prawnych są odmienne, liczby pokazują, że fundacja rodzinna zyskała większą popularność w krótszym czasie.
Co więcej, liczba nowych wniosków o rejestrację wciąż rośnie – na początku 2024 roku wpłynęło już ponad 700 kolejnych. To tempo wyraźnie przyspiesza, co sugeruje, że fundacja rodzinna staje się coraz bardziej atrakcyjnym rozwiązaniem.
Jak założyć fundację rodzinną?
Założenie fundacji rodzinnej to formalność, która wymaga spełnienia kilku kluczowych warunków.
Oficjalny proces rejestracji fundacji rodzinnej obejmuje przygotowanie dwóch dokumentów:
oświadczenie o ustanowieniu fundacji – musi być złożone przed notariuszem, w akcie założycielskim lub w testamencie,
statut fundacji rodzinnej – określa zasady jej funkcjonowania i także wymaga formy aktu notarialnego.
Warto jednak pamiętać, że notariusz nie przygotuje całej dokumentacji – zaleca się, aby to prawnik fundatora sporządził wstępne projekty, tak by dokumenty dokładnie odzwierciedlały jego wolę. Szczególną uwagę należy zwrócić na finalne brzmienie statutów i oświadczeń.
Kluczowe elementy statutu
Zgodnie z ustawą z 26 stycznia 2023 r., statut fundacji rodzinnej musi zawierać m.in.:
nazwę i siedzibę fundacji,
cel działalności fundacji,
informacje o beneficjentach i ich uprawnieniach,
wysokość funduszu założycielskiego (minimum 100.000 zł),
zasady reprezentacji i działania organów fundacji,
zasady zmiany statutu,
przeznaczenie majątku po rozwiązaniu fundacji.
Rejestracja fundacji rodzinnej
Samo sporządzenie dokumentów nie jest wystarczające – fundacja musi zostać zarejestrowana w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim. Wniosek o wpis należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od sporządzenia aktu założycielskiego.
W zgłoszeniu powinny znaleźć się:
nazwa, siedziba i adres fundacji,
dane zarządu, rady nadzorczej oraz zgromadzenia beneficjentów,
informacje o fundatorze i czasie trwania fundacji (jeśli określony),
lista załączników, w tym akt założycielski, statut i dowód wniesienia funduszu założycielskiego.
Koszty i czas rejestracji
Koszty założenia fundacji rodzinnej obejmują opłatę rejestracyjną w wysokości 500 zł oraz koszty notarialne, które zależą od wysokości wkładu wniesionego do fundacji (minimalna taksa notarialna przy wkładzie 100.000 zł wynosi 1.170 zł netto). Rejestracja fundacji trwa od 2 do 4 miesięcy, w zależności od obłożenia sądu.
Kilka słów podsumowania
Zakładanie fundacji rodzinnej to ważny krok w zarządzaniu majątkiem rodzinnym, który może przynieść wiele korzyści, jeśli zostanie dobrze przemyślany. Kluczowe jest zrozumienie ograniczeń dotyczących działalności gospodarczej fundacji oraz zasad opodatkowania świadczeń i ukrytych zysków. Ważne jest również odpowiednie zaplanowanie struktury zarządzania i lista beneficjentów. Uniknięcie pułapek i ryzyk związanych z prowadzeniem fundacji rodzinnej wymaga starannego planowania i znajomości przepisów prawa.
