Amortyzacja po zmianie formy opodatkowania na ryczałt

Rozliczanie podatku dochodowego jest jednym z obowiązków przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą. Mogą oni wybierać spośród kilku form opodatkowania, takich jak skala podatkowa, podatek liniowy oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Decyzja o zmianie sposobu rozliczania ma wpływ na wysokość należnego podatku oraz zasady uwzględniania amortyzacji w rozliczeniach podatkowych. Jakie konsekwencje niesie za sobą przejście na ryczałt w kontekście amortyzacji?

Zmiana formy opodatkowania – jak to zrobić?

Podatnik ma możliwość zmienić formę opodatkowania – w tym celu aktualizuje formularz CEIDG-1. Termin na dokonanie tej zmiany przypada do 20. dnia miesiąca następującego po pierwszym uzyskanym przychodzie w roku podatkowym. Jeśli pierwszy przychód odnotowano w grudniu, zmiany można dokonać do końca roku.

Istnieją także sytuacje, w których podatnik traci prawo do stosowania wybranej formy opodatkowania w trakcie roku i jest zobowiązany do przejścia na zasady ogólne. Może to nastąpić w przypadku:

• sprzedaży towarów lub usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy (przy podatku liniowym),
• prowadzenia działalności objętej wykluczeniami z ryczałtu, zgodnie z art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Jak amortyzacja zmienia się po przejściu na ryczałt?

Podatnicy rozliczający się według skali podatkowej lub podatku liniowego są zobowiązani do prowadzenia ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Na jej podstawie obliczane są odpisy amortyzacyjne, które mogą być zaliczane do kosztów podatkowych.

Ewidencja powinna zawierać m.in.:

• datę nabycia i wprowadzenia do użytku,
• dokument potwierdzający zakup,
• wartość początkową środka trwałego,
• stosowaną stawkę amortyzacyjną,
• wartość dokonanych odpisów.

Podatnicy, którzy przechodzą na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, nie mogą już uwzględniać amortyzacji jako kosztu uzyskania przychodu. Mają jednak obowiązek prowadzenia wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zgodnie z przepisami Polskiego Ładu 2.0, jeśli podatnik zmienia formę opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową lub podatek liniowy, musi założyć ewidencję środków trwałych. Co ważne, mimo że w okresie rozliczania ryczałtem nie korzystał z odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych, to nadal środki trwałe podlegały amortyzacji. Przepisy jasno określają, że odpisy amortyzacyjne naliczone w okresie opodatkowania ryczałtem nie mogą być później ujmowane jako koszt w KPiR.

Wpływ zmiany formy opodatkowania na amortyzację

Podstawa opodatkowania różni się w zależności od wybranej formy rozliczenia podatkowego. W przypadku skali podatkowej oraz podatku liniowego dochód stanowi przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. Natomiast przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych podstawą opodatkowania jest wyłącznie przychód – wydatki, w tym amortyzacja, nie wpływają na wysokość należnego podatku.

Odpisy amortyzacyjne, stanowiące koszt uzyskania przychodu, zmniejszają podstawę opodatkowania przy skali podatkowej i podatku liniowym. Jednak przy ryczałcie środki trwałe nadal podlegają amortyzacji, ale dokonane odpisy nie są uwzględniane w rozliczeniach podatkowych.

Zgodnie z art. 22i ust. 5 ustawy o PIT przedsiębiorcy mogą obniżać stawki amortyzacyjne określone w Wykazie stawek amortyzacyjnych. Obniżenie stawki jest możliwe od momentu wprowadzenia środka trwałego do ewidencji lub od początku kolejnego roku podatkowego. Co istotne, podatnicy rozliczający się ryczałtem zasadniczo nie mają możliwości obniżenia stawek amortyzacyjnych (art. 22i ust. 8 pkt 2 ustawy o PIT). Jednak na mocy przepisów przejściowych wprowadzonych ustawą z 28 listopada 2020 r., przedsiębiorcy, którzy do końca 2020 r. ujęli środki trwałe w ewidencji, mogą stosować obniżoną stawkę amortyzacyjną, nawet do 0%.

Dzięki temu rozwiązaniu środki trwałe są wciąż amortyzowane, ale odpis amortyzacyjny wynosi 0 zł. Oznacza to, że po ponownym przejściu na skalę podatkową lub podatek liniowy podatnik może kontynuować amortyzację bez utraty wartości odpisów. W praktyce amortyzacja w okresie ryczałtu nie przepada, lecz zostaje „zamrożona” do momentu powrotu na inną formę opodatkowania.

PRZYKŁAD 1
Przedsiębiorca, który do tej pory rozliczał się na zasadach ryczałtu, wraz z rozpoczęciem nowego roku przechodzi na opodatkowanie podatkiem liniowym. W jego ewidencji znajduje się środek trwały amortyzowany metodą liniową przy zastosowaniu stawki 8%. Do tej pory odpisy amortyzacyjne nie były wykazywane w kosztach podatkowych, co jest uwarunkowane specyfiką ryczałtu.

Początkowa wartość środka trwałego wynosi 150 000 zł, a do końca 2024 roku łączna suma dokonanych odpisów amortyzacyjnych wyniesie 30 000 zł. W konsekwencji, na dzień 1 stycznia 2025 roku wartość niezamortyzowana tego składnika majątku to 120 000 zł.

Po zmianie sposobu opodatkowania przedsiębiorca nadal stosuje metodę liniową z dotychczasową stawką 8%. Oznacza to, że roczna kwota odpisu amortyzacyjnego wyniesie 9 600 zł, a miesięczna – 800 zł. Odpisy te od stycznia 2025 roku mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów.

Jeżeli przedsiębiorca przez kolejne 10 lat będzie stosował podatek liniowy lub opodatkowanie według skali podatkowej, to suma odpisów zaliczonych do kosztów podatkowych w tym okresie wyniesie 120 000 zł.

Podatnicy stosujący podatek liniowy lub skalę podatkową prowadzą ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

W przypadku przejścia z opodatkowania według skali podatkowej lub podatku liniowego na ryczałt, przepisy przewidują uproszczenia w zakresie ewidencji środków trwałych. Zgodnie z art. 12 ust. 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych, przedsiębiorca, który wcześniej prowadził ewidencję zgodnie z art. 22n ustawy o PIT, może ją kontynuować, pod warunkiem że spełnia wymogi określone w przepisach.

Oznacza to, że zmieniając formę opodatkowania na ryczałt, przedsiębiorca nadal prowadzi ewidencję środków trwałych, lecz nie może zaliczać odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodów.

PRZYKŁAD 2
Zmiana formy opodatkowania została zaplanowana przez przedsiębiorcę, który od nowego roku planuje stosować ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. W jego ewidencji środków trwałych znajduje się składnik majątku amortyzowany metodą liniową ze stawką 15%.

Wartość początkowa środka trwałego to 60 000 zł, a suma dokonanych odpisów amortyzacyjnych do końca 2024 roku wynosi 12 000 zł. W rezultacie, na dzień 1 stycznia 2025 roku niezamortyzowana wartość tego składnika wynosi 48 000 zł.

Po zmianie formy opodatkowania przedsiębiorca kontynuuje amortyzację zgodnie z dotychczasowymi zasadami, jednak nie może już uwzględniać odpisów amortyzacyjnych jako kosztów uzyskania przychodów.

Podczas stosowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych podstawę opodatkowania stanowi osiągnięty przychód po uwzględnieniu dopuszczalnych odliczeń, jednak bez możliwości pomniejszania go o koszty uzyskania przychodów, w tym odpisy amortyzacyjne.

Jeśli prowadzona wcześniej ewidencja środków trwałych spełnia wymogi określone w art. 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2021 r., przedsiębiorca może ją kontynuować mimo zmiany sposobu opodatkowania.

Podsumowanie

Zmiana formy opodatkowania na ryczałt oznacza rezygnację z możliwości zaliczania odpisów amortyzacyjnych do kosztów podatkowych. Chociaż podatnik nadal prowadzi wykaz środków trwałych, to nie może już korzystać z amortyzacji w kontekście obniżania dochodu do opodatkowania. Natomiast po ewentualnym powrocie do skali podatkowej lub podatku liniowego, konieczne jest założenie ewidencji i kontynuowanie amortyzacji, przy czym naliczone wcześniej odpisy nie mogą być uwzględnione jako koszt podatkowy.

Data publikacji: 2025-02-22, autor: FakturaXL