Jednym z elementów jakie może zawierać umowa między przedsiębiorcami jest termin zapłaty, który powinien być zgodny z ustawą. Jak długie terminy można stosować? Czy przepisy przewidują ograniczenia w tym zakresie?
Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych z dnia 8 marca 2013 r.
Umowy między przedsiębiorcami mogą zawierać terminy zapłaty różnej długości, nawet trwające dłużej niż 60 dni. Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych przewiduje tzw. 2 „progi” terminów:
terminy dłuższe niż 30 dni
terminy dłuższe niż 60 dni.
Powyższa ustawa została stworzona po to, aby zniechęcić przedsiębiorców do stosowania długich terminów w umowach. Ma chronić dostawcę słabszego ekonomicznie, który nie mając większego wyboru musi godzić się na długie terminy zapłaty stosowane przez kontrahentów. Ustawa pozwala żądać odsetek za stosowanie długich terminów, nawet wtedy kiedy zapłata została dokonana w terminie.
Konsekwencje zastosowania terminów dłuższych niż 30 dni
Terminy zapłaty nieprzekraczające 30 dni mogą być stosowane bez ponoszenia żadnych konsekwencji. Termin dłuższy niż 30 dni daje stronie czekającej na zapłatę możliwość ubiegania się o odsetki ustawowe nawet jeżeli nie doszło do opóźnienia w zapłacie (art. 5 ustawy).Odsetki nalicza się po upływie 30 dni aż do momentu otrzymania faktycznej zapłaty licząc od dnia, w którym zostały spełnione łącznie dwa warunki:
została dokonana dostawa towarów lub wykonana usługa
druga strona umowy otrzymała fakturę lub rachunek potwierdzające dostawę lub wykonanie usługi.
W sytuacji kiedy należność została wpłacona po umówionym terminie (opóźnienie w zapłacie) odsetki nalicza się jedynie do dnia wskazanego w umowie. Jeżeli zapłata nastąpiła z opóźnieniem przy wydłużonym terminie wynikającym z umowy, to wymagalne będą odsetki za opóźnienie w zapłacie.
PRZYKŁAD Przedsiębiorca produkujący zabawki dla dzieci podpisał umowę ze Spółką prowadzącą supermarket na sprzedaż dużej ilości zabawek. W umowie został wpisany 60-dniowy termin zapłaty. W dniu 1 maja przedsiębiorca dostarczył towar do sklepu razem z fakturą. Zgodnie z zawartą umową Spółka miała na zapłatę 60 dni. Pieniądze do przedsiębiorcy powinny trafić najpóźniej 30 czerwca. Spółka opłaciła fakturę 25 czerwca.
Przedsiębiorca otrzymał zapłatę w umówionym terminie. Jednak ma prawo domagać się od Spółki ustawowych odsetek. Zgodnie z ustawą może je naliczyć po upływie 30 dni licząc od dnia dostawy towaru razem z fakturą do dnia otrzymania zapłaty, czyli za okres od dnia 1 czerwca do dnia 25 czerwca. Odsetki stanowią rekompensatę za wydłużony termin zapłaty zastosowany w umowie.
Skutki zastosowania terminów dłuższych niż 60 dni
Pomimo, że brak jest zakazu stosowania w umowie terminów zapłaty dłuższych niż 60 dni, to w art. 7 ust. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowychjest zapis, że termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku potwierdzającego dostawę towarów lub wykonanie usługi. W umowie można wpisać dłuższy termin pod warunkiem, że: „ustalenie to nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela” (art. 7 ust. 2 i 3 ustawy).
Jeżeli w umowie został wpisany termin dłuższy niż 60 dni, gdy:
ustalenie terminu zapłaty dłuższego niż 60 dninie było „rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela” to w tym przypadku: nie ma żadnych dodatkowych konsekwencji wynikających z umówienia się na długi termin zapłaty. Obowiązują takie same zasady jak przy terminie przekraczającym 30 dni. Nalicza się jedynie odsetki ustawowe za okres po upływie 30 dnia do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż termin zapłaty zawarty w umowie.
ustalenie terminu zapłaty dłuższego niż 60 dnimoże oznaczać celowe działanie, które jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela to wtedy: zapłata po upływie 60 dni od doręczenia faktury lub rachunku potwierdzających dokonanie dostawy lub wykonanie usługi pozwala naliczyć odsetki karne do dnia faktycznej zapłaty, które są wyższe od odsetek ustawowych.
PRZYKŁAD Przedsiębiorca sprzedał Spółce towar. Zgodnie z umową Spółka miała 90 dni na zapłatę, której dokonała w terminie. Pieniądze wpłynęły na konto przedsiębiorcy 89 dnia od otrzymania towaru z fakturą. Przedsiębiorca pomimo, że otrzymał zapłatę w umówionym terminie, to może żądać zapłaty odsetek:
ustawowych liczonych od 31 dnia do 60 dnia (od dnia dostarczenia towaru z fakturą, równe sumie stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych)
ustawowych liczonych od 61 dnia do dnia otrzymania zapłaty (za opóźnienie w transakcjach handlowych, równe sumie stopy referencyjnej NBP i 8 punktów procentowych).
Badanie towaru lub usługi
Umowa pomiędzy przedsiębiorcami może zawierać zapis dotyczący wykonanie badania towaru lub usługi. Chodzi o potwierdzenie zgodności towaru lub usługi z umową. Ustalony w umowie termin badania nie może być rażąco nieuczciwy w stosunku do wierzyciela i nie może być dłuższy od 30 dni licząc od dnia otrzymania towaru lub usługi. Jeżeli dłużnik otrzyma fakturę lub rachunek potwierdzające wykonanie usługi lub dostawę towaru jeszcze przed dniem rozpoczęcia badania lub w jego trakcie, to termin zapłaty liczy się od momentu zakończenia badania.
Umowy z podmiotami publicznymi, a terminy zapłaty
Jeżeli przedsiębiorca podpisze umowę z tzw. podmiotem publicznym (art. 8 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych) to obowiązują następujące zasady:
termin zapłaty nie powinien przekraczać 30 dni licząc od dnia doręczenia faktury lub rachunku
jeżeli podmiot jest podmiotem leczniczym, to termin zapłaty nie powinien przekraczać 60 dni
termin zapłaty może przekroczyć 30 dni, ale nie może być dłuższy niż 60 dni, pod warunkiem, że będzie to uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy
termin zapłaty ustalony w umowie jest dłuższy niż 30 dni (liczone od dnia doręczenia faktury lub rachunku) i nie został spełniony warunek z pkt. 4, to wierzyciel może po upływie 30 dni domagać się odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych.
