Przedsiębiorcy dość często zatrudniają współmałżonków w firmie, również w jednoosobowej działalności gospodarczej. Takie rozwiązanie ma wiele plusów i co najważniejsze jest zgodne z prawem. Żona może być zatrudniona na umowę o pracę lub cywilnoprawną.
Małżonka można zatrudnić w działalności gospodarczej na podstawie umowy o pracę oraz nieodpłatnie. Takie rozwiązanie pociąga za sobą konieczność odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne tak samo jak za przedsiębiorcę, ale bez prawa do ulg, takich jak np.: preferencyjny ZUS, czy ulga na start. O takiej osobie mówi się, że jest to osoba współpracująca w działalności. Dokładnie zależność tę określa art. 8 ust. 11 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:
Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz z osobami fizycznymi, wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-5a, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Jeżeli więc osoba spełnia wszystkie te kryteria traktowana jest jak osoba współpracująca w działalności. Wyjątkiem jest sytuacja kiedy zostaje podpisana umowa zlecenia. Wtedy nie występuje obowiązek zgłaszania małżonka jako osoby współpracującej w działalności gospodarczej. W takim przypadku należy odprowadzić składki na ubezpieczenia społeczne ZUS na takich samych zasadach jak za każdego innego zleceniobiorcę (podstawą wymiaru składek jest wypłacone wynagrodzenie). Umowa zlecenia z małżonkiem może być podpisana tylko w określonych sytuacjach.
Wynagrodzenie żony, a kwestia podatku dochodowego
Wynagrodzenie jakie zostanie wypłacone współmałżonkowi z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia lub umowy o dzieło musi być opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Podobnie jak za każdego innego pracownika, co miesiąc trzeba odprowadzać zaliczki na podatek, a po zakończeniu roku złożyć wymagane deklaracje, takie jak:
PIT-4R
PIT-8AR.
Składa się tylko jedną z deklaracji, w zależności od rodzaju podpisanej umowy i kwoty wypłaconego wynagrodzenia. Dokumenty przesyła się do urzędu skarbowego ze względu na:
miejsce zamieszkania płatnika jeżeli jest osobą fizyczną
miejsce siedziby płatnika
miejsce prowadzenia działalności płatnika, jeżeli nie posiada on siedziby.
Dodatkowym dokumentem jaki należy sporządzić jest PIT-11, który przesyła się do US właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pracownika, zleceniobiorcy, wykonawcy dzieła oraz do samego zainteresowanego pracownika.
Nieodpłatne zatrudnienie małżonka, a podatki
Jeżeli żona jest zatrudniona nieodpłatnie, to nie powstaje przychód, ponieważ małżonek świadczący pracę nie otrzymuje za nią wynagrodzenia. Jednak po stronie osoby prowadzącej działalność gospodarczą powstaje przychód z tytułu świadczeń nieodpłatnych. Taki przychód zwolniony jest z podatku.
Wynagrodzenie małżonka, a koszt uzyskania przychodów
Wynagrodzenie wypłacone małżonkowi można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Kosztem uzyskania przychodów będzie wynagrodzenie małżonka jakie należy mu się z tytułu:
umowy o pracę i innych umów podobnego typu
umowy o dzieło
umowy zlecenia
przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzaniu przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich, umów o podobnym charakterze
przychodów z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej
odbywania praktyk absolwenckich, o których mówi Ustawa o praktykach absolwenckich.
Do kosztów podatkowych zaliczają się tylko wynagrodzenia wypłacone lub postawione do dyspozycji z wyjątkiem wypłacanych z tytułu umów o pracę i o podobnym charakterze, ponieważ są one kosztem podatkowym w miesiącu, za który są należne o ile zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego jaki łączy strony.
