Przedsiębiorca ma prawo w swojej firmie zatrudnić współmałżonka na podstawie umowy o pracę lub cywilnoprawnej. Od 3 lat wynagrodzenie współmałżonka może stanowić koszt firmowy.
Zatrudnienie współmałżonka – kim jest osoba współpracująca?
Obowiązujące przepisy pozwalają na zatrudnianie współmałżonka w firmie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych traktuje zatrudnionego małżonka jak osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
Za osobę współpracującą z osobą prowadzącą działalność gospodarczą uważa się między innymi:
drugiego małżonka
własne dziecko
dziecko drugiego małżonka.
Osoby te muszą pozostawać we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą działalność gospodarczą oraz powinny razem z nią współpracować w prowadzonej działalności. Powyższe nie dotyczy osób, które zawarły umowę o pracę celem przygotowania zawodowego.
Wynagrodzenie współmałżonka - art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT
Kosztem uzyskania przychodów jest jednak wynagrodzenie małżonka podatnika i małoletnich dzieci podatnika, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki, należne z tytułów określonych w art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, 8 i 9 lub z tytułu odbywania praktyk absolwenckich, o których mowa w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244), z zastrzeżeniem pkt 55 i art. 22 ust. 6ba.
Przedsiębiorca, który chce zatrudnić współmałżonka powinien to zrobić na takich samych zasadach jakie obowiązują przy zatrudnianiu każdego innego pracownika. Aby zatrudnienie było legalne musi zostać podpisana umowa. Współmałżonek musi zostać zgłoszony do ubezpieczeń w ZUS-ie, musi mieć wypłacane wynagrodzenie, od którego należy odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy na formularzu PIT-4R. Zatrudnienie współmałżonka oznacza dla przedsiębiorcy również inne obowiązki, jak prowadzenie akt pracownika, które muszą być archiwizowane przez okres 50 lat (umowa zawarta przed 2019 rokiem) lub 10 lat (umowa zawarta po 2019 roku lub w ZUS-ie zostały złożone właściwe dokumenty).
Składki ZUS
Za zatrudnionego małżonka, podobnie jak i za innych pracowników, przedsiębiorca ma obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia ZUS-owskie. Składki naliczane są od podstawy wymiaru ustalonego dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Nie mogą być naliczone od obniżonej podstawy wymiaru, w przypadku gdyby przedsiębiorca objęty był składkami preferencyjnymi lub ulgą na start. Osoba współpracująca powinna być zgłoszona do ZUS-u z kodem ubezpieczenia ZUS 05 11.
Płatnikiem składek ubezpieczeniowych razem ze składką zdrowotną jest przedsiębiorca, który ma obowiązek sfinansować ją w całości. Opłacone składki za osobę współpracującą mogą zostać odliczone przy wyliczaniu zaliczki na podatek dochodowy (podobnie jak przy naliczaniu składek przedsiębiorcy).
Z dniem 1 stycznia 2022 roku składka zdrowotna dla przedsiębiorcy naliczana jest na innych zasadach niż było to do końca 2021 roku. Obecnie sposób jej wyliczenia oraz wysokość zależą od wybranej przez przedsiębiorcę formy opodatkowania i wysokości osiąganych przychodów. W przypadku osoby współpracującej podstawę do naliczenia składki zdrowotnej stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z IV kwartału 2021 roku (6 221,04 zł). W związku z tym w 2022 roku, przedsiębiorca musi opłacać za osobę współpracującą składkę zdrowotną w wysokości 559,89 zł.
W przypadku małżonka zatrudnionego na podstawie odpłatnej umowy zlecenia powstaje taki sam obowiązek ubezpieczeniowy jak w przypadku zatrudnionej osoby niespokrewnionej.
